Dynamika zmian współczesnego społeczeństwa polskiego - omówione zagadnienia na egzamin

I. Czym jest próżnia socjologiczna, czym się przejawia i jakie ma skutki?
Próżnia socjologiczna (pojęcie wprowadzone w latach 70tych): pusta przestrzeń pomiędzy publiczną sferą polityki a prywatną sferą rodzinną, która zazwyczaj wypełniana jest przez dobrowolne stowarzyszenia, brak związku pomiędzy instytucjami MICRO i MACRO
Skutki: instytucje nie wywoływały poczucia przywiązania, skutek jest taki, że ludzie zamykają się w małych grupach pierwotnych (tworzyły jeden poziom zaangażowania), są mniej skłonni zaufać obcym, zamykają się w kręgu rodziny, przyjaciół, małe zaangażowanie do szerszej zbiorowości, słabe społeczeństwo obywatelskie (małe uczestnictwo wyborcze, niska frekwencja), występuje dystans do władzy.

II. Czym były ?układy? czy ?kliki? charakterystyczne Polsce komunistycznej?
?Układy? czy ?kliki? były w Polsce komunistycznej pewnym rodzajem przyjaźni, więzi, z których obie strony miały korzyści, można było się wymieniać. Mialy one charakter instrumentalny czyli polegały na wzajemnej wymianie korzyści. Występowały w nich pozory więzi osobistych ? jakieś spotkania, bankiety itp. Brak pieniędzy, dóbr stwarzał utratę pozycji ? liczymy się tylko wtedy gdy mamy coś do zaoferowania, w przeciwnym wypadku zostajemy sami.

III. Opisać trzy aspekty gotowości społeczeństwa polskiego do zmiany systemowej wg D. Niedźwiedzkiego.
a) psychologiczny ? zmęczenie kryzysami, pragnienie wolnych, nowych zasad i norm, którymi można byłby się kierować, puste półki w sklepach, nie można było nic załatwić, były pieniądze ale nie można było kupić tego co się chciało, niski poziom zaspokojenia potrzeb, instytucje źle funkcjonują
b) społeczny ? instytucje państwa nie działają w sposób skuteczny, słabo funkcjonują, reguły ulegały zmianie i nie były przestrzegane, brak skuteczności, brak stabilnych reguł
c) kulturowy ? zmienny, pragnienie wprowadzenia w życie nowych wartości: stabilizacja, sprawiedliwość, wolność polityczna, wdrażanie nowych zasad, poziom wartości.

IV. Co to znaczy, ze system w Polsce ewoluował od ?zorganizowanego bezładu? do ?niezorganizowanego ładu?? Proszę opisać dwa stany.
System prawny w Polsce jest teraz bardziej stabilny. Ewoluował od ?zorganizowanego bezładu? do ?niezorganizowanego ładu? tzn stał się doskonalszy, lepszy, zmienił się. Pojęcie ?zorganizowany bezład? oznacza, że było wszystko pozornie zorganizowane ale zasady ciągle się zmieniały i nikt ich nie przestrzegał, pozorny system, przymus. Natomiast ?niezorganizowany ład? ? władza ustalała zasady i przestrzegała ich a niezorganizowany dlatego, że nie wszystkie działania ludzi można przewidzieć.

V. Co to znaczy, że demokracja może być skonsolidowana?
Za demokrację skonsolidowaną uważa się taki system, w którym procedury demokratyczne są powszechnie uznawane za obowiązujące, a reguły oraz istniejące instytucje demokratyczne stają się szeroko akceptowanymi przez elity, ważnymi wartościami, które są cenne same w sobie i z tego tytułu należy je cenić i dbać o nie. Ponadto elity są zintegrowane strukturalnie, co oznacza, że istnieją między nimi formalne i nieformalne powiązania gwarantujące im wpływ na procesy decyzyjne, a tym samym zabezpieczenie własnych interesów. Udział w wyborach ma charakter powszechny, nie jest w żaden sposób ograniczany czy zakłócany. Dojrzałość skonsolidowanych demokracji oznacza też to, że sprawdziły się one w dłuższym przedziale czasowym. Z wyjątkiem Hiszpanii, Portugalii, i Grecji, w żadnym z wymienionych krajów od II wojny światowej nie nastąpiło załamanie demokracji. W tym sensie skonsolidowane demokracje można określić również jako systemy ustabilizowane, mimo zakłóceń, które pojawiły się w ich otoczeniu. Istotną cechą skonsolidowanej demokracji jest też jej elastyczność.
- docelowy stan, uczestnicy partii przestrzegają zasad, które obowiązują wszystkich, wszyscy przestrzegają założonych reguł
- działa na zasadzie jedne prawa obowiązują wszystkich, władza ustala prawo i sama go przestrzega, dotyczy to tych, którzy sprawują władzę jak i tych, którzy się o nią starają, nic ponad tymi regułami nie ma racji buty, w Rosji i na Ukrainie nie ma skonsolidowanej demokracji.

VI. Strategie życiowe związane z funkcjonowaniem w zmieniającym się systemie społeczno-gospodarczym wg M. Ziółkowskiego
1) bieżąca aktywność na rzecz samego siebie, charakteryzująca się szerokim wachlarzem stosowanych działań, których ocena zależy od skuteczności oraz nastawieniem na teraźniejsze zaspokajanie własnych potrzeb
2) strategia inwestowania w siebie, podnoszenie swojego wykształcenia, osiągnięcie wyższej pozycji
3) strategia inwestowania w młode pokolenie, nacisk na swoje dzieci aby miały w przyszłości lepiej, zagwarantowanie im dostępu do jak najlepszego poziomu wykształcenia
4) receptywno roszczeniowa - wykorzystywanie instytucji państwa na rzecz wykorzystania swoich potrzeb, wyciągnięcie ręki do państwa

VII. Co to jest ?demokracja negocjacyjna? i czym się charakteryzuje?
Demokracja negocjacyjna jest to demokracja w której występuje strona która rządzi i strona rządzona. Zróżnicowanie na ?my? i ?oni?. Polega ona na tym, iż grupy interesu, nacisku (strona rządzona) mają jakieś oczekiwania np. pielęgniarki chcą żeby państwo im to zagwarantowało, załatwiają własne interesy. Władza bezpośrednio z nimi się dogaduje, nie ma demokratycznych uzgodnień.

VIII. Aktorzy życia publicznego w społecznościach lokalnych wg S. Mandesa
1.stowarzyszenia: ważną rolę odgrywają stowarzyszenie tradycyjne powstałe przed 1989 takie jak OSP, są dość liczne i mają duże zaplecze materialne, organizują kulturę np festyny, dodatkowe zajęcia dla młodzieży. Organizacje powstałe po 1989 są słabsze mniej liczne i dysponują znacznie mniejszymi środkami, ich istnienie zależy często od aktywności jednej osoby która poświęca swój czas

2.KOŚCIÓŁ: JEST WAŻNY BO ISTNIEJE DLA LUDZI OD ZAWSZE, opierał się władzy w czasach PRL dawał ludziom nadzieję niósł pomoc, cieszy się dużym autorytetem, zwłaszcza jeśli jest tam stary proboszcz znający wszystkich swoich parafian, kościół ma duży wpływ na życie kulturowe, organizuje różne zbiórki pomaga ludziom, budzi autorytet, jednoczy społeczeństwo, pomaga słabszym, realizuje wsparcie społeczne, drogowskaz moralny, często krytykuje lub popiera,

3.PRASA: musi być silna niezależna i czytana przez mieszkańców, powinna informować o sprawach lokalnych, o tym co się dzieje w gminie, znajdują się tam jednak błache sprawy np. wydarzenia kulturowe, prasa w małych miastach ma większe znaczenie niż w dużych, dostarcza bowiem tematów do rozmów na sprawy inne niż osobiste, ma jednak wiele kłopotów na przykład słabe zaplecze instytucjonalno-finansowe, wielokrotnie jest też uzależniona od władzy

4.PRZEDSIĘBIORCY: ICH ROLA WBREW POZOROM JEST NIEWIELKA, nie afiszują się bowiem s świadomi zawiści mieszkańców ze względu na to że są bogaci, ich rola kończy się na dyskretnym sponsorowaniu imprez

5.PARTIE POLITYCZNE: w małych miejscowościach są przedstawicielstwa tylko dużych partii, które uaktywniają
się tylko w okresie wyborów a tak nic szczególnego nie robią.

IX. ?Trzy Polski? wg M. Marody. Czego dotyczy ten podział? Opis poszczególnych typów.
Podział ten dotyczył najpierw wygranych i przegranych po zmianie systemów ale później stał się nieadekwatny bo niektórzy przegrani poradzili sobie lepiej niż wygrani i teraz dotyczy tego jak ludzie pozyskują dochody na życie jak zarabiają pieniądze

1. sektor państwowy:
-dochód jednostki zależy bardziej od rodzaju etatu niż od wykonywanej przez nią faktyczne pracy
-niższe dochody niż w sektorze prywatnym, ale też większe
bezpieczeństwo
-dochody wiążą się z etatem
-człowiek zajmuję pozycję w siatce etatów
-jednostka powinna dysponować następującymi zasobami indywidualnymi: wykształcenie, staż pracy, typ stanowiska(kierownicze czy nie), związek z partią która jest u władzy

2.sektor prywatny:
-większe ryzyko niż w sektorze państwowym ale też i większe zarobki
-chodzi głównie o maksymalizację zysków
-podstawą pozyskiwania dochodów są indywidualne osiągnięcia
-jednostka powinna posiadać następujące zasoby indywidualne: kapitał w
każdej postaci symbolicznej materialnej kwalifikacji kompetencji
-chodzi o sprzedanie zasobów za jak najwyższą cenę

3.polska na zasiłku:
niższy prestiż społeczny, chodzi głównie o zapewnienie przetrwania, ludzie jeżeli spełniają odpowiednie wymogi otrzymują zasiłek, na przykład ze względu na starszy wiek, niezdolność do pracy

p.s. takie pytania miałam na egzaminie z ćwiczeń, które zaliczyłam na 5 :) mam nadzieję, że komuś się przyda :)