Budowa malowidła. Optyczne podstawy malarstwa. Substancje barwne. Podłoża. Ważniejsze materiały malarskie i ich zastosowanie.

Substancje barwne

BARWIDŁA to substancje barwne nadające barwę otoczeniu. Różnią się właściwościami. Pierwsze, zwane PIGMENTAMI, nierozpuszczają się w wodzie i środkach wiążących, tworzą zawiesinę. Mogą należeć do związków organicznych, bądź nieorganicznych. Barwidła rozpuszczalne w wodzie, w spoiwach i innych rozpuszczalnikach to BARWNIKI, zaś barwidła nierozpuszczalne otrzymywane w drodze syntezy chemicznej, to LAKI BARWNE.

SPOIWA to substancje , które z pigmentami tworzą zawiesiny, z barwnikami zaś przejrzyste lakowe warstwy. Spoiwa wiążą cząstki pigmentów, umożliwiając wytworzenie się warstwy barwnej przylegającej do podobrazia. Spoiwo z barwnikami działa jak rozpuszczalnik. Spoiwa dzielą się na : pochodzenia roślinnego (gumy, skrobia, kleik z ziaren), zwierzęcego ( żółtko, krew, mleko, żelatyna, klej rybi), spoiwa temperowe, emulsyjne( sok figowy, mleko, żółtko), spoiwa tłuste, woski, olejki, balsamy, żywice.. Spoiwa maja wpływ na właściwości warstwy barwnej.

SUBSTRATY są podłożem, na którym osadzają się wytrącone barwniki organiczne i które nadaje im właściwości pigmentów. Jeśli służą polepszaniu mechanicznych właściwości pigmentów , nazywamy je WYPEŁNIACZAMI.

SIŁA KRYCIA PIGMENTÓW to możliwość krycia podkładu przez warstwę barwną, Siła zależy od optycznych właściwości pigmentów i ilości odbitego światła.

TEKSTURA PIGMENTU to twardość cząsteczek, bez względu na ich wielkość. Pigmenty o miękkiej teksturze są w dotyku jedwabiste, tłustawe. Pigmenty o zbyt twardej teksturze trzeba mieszać z wypełniaczami, aby dobrze się rozcierały.



Przegląd Pigmentów
BIELE:
BARYTOWA
CYNKOWA
LASETUNKOWA
OŁOWIOWA
TRWAŁA
TYTANOWA
KREDA
ŻÓŁCIENIE:
GUMIGUTA
CYNKOWA
KADMOWA
KOBALTOWA
GLEJTA
MASYKOT
UGIER
NEAPOLITAŃSKA
CZERWIENIE
CYNOBER
CHROMOWA
CZERWIENIE MARSOWE
ŻELAZOWA
MINIA
POZZUOLA
PURPURA
RÓŻ ANGIELSKI
SMOCZA KRWE
BŁĘKITY
EGIPSKI
GÓRSKI
PRUSKI
INDYGO
ULTRAMARYNA
FIOLETY
KOBALTOWY
MANGANOWY
ZIELENIE
HISZPANSKA
CHROMOWA
GÓRSKA
KADMOWA
KOBALTOWA
SZMARAGDOWA
BRĄZY
BISTR
MUMIA
SEPIA
SJENA
UMBRA
CZERNIE
KOSTNA
Z WINOROŚLI
SADZA




PĘDZLE

1. z włosia miękkiego
2. z włosia sztywnego
3. z włosia syntetycznego

Włos ma różną grubość i długość, skala 0-28
Materiały: ogonki wiewiórek, piórka sępie, gęsie, kurze, gołębie, sierści borsuków, tchórzy, kun, szczecinki prosiaczków i świń.
Pędzel: trzonek, nasadka i pędzel właściwy.

Budowa malowidła i podłoża

Malarstwo sztalugowe

POŁOŻE to odpowiednio sporządzony materiał ze specjalnie przygotowaną powierzchnią, na której malarz tworzy swoje dzieło.
Podłoże , które zwiększa trwałość i odporność malowidła, składa się z kilku warstw. Na spodzie znajduje się PODKŁAD, na którym spoczywa całe malowidło.
RODZAJE PODKŁADÓW:

DREWNO
SKLEJKA
PŁYTY PLIŚNIOWE
PŁÓTNO LNIANE
PAPIER
PERGAMIN
TEKTURA
PŁYTKI KOŚCIANE
SKÓRA METAL
SZKŁO
PORCELANA
MUR
TYNK
LEN
KONOPIE
JEDWAB
BAWEŁNA



Podkład z zasady pokryty jest ZAPRAWĄ jedno lub wielo warstwową, która nadaje powierzchni fakturę i odpowiednie właściwości optyczne.
Zaprawą pokrywa się powierzchnie porowate, wchłaniające płyny, powierzchnie nie porowate.
Zaprawa wiąże się fizycznie z podobraziem w głąb ,także za pomocą przylegania tzw. adhezja. Niektóre zaprawy wiążą się z podobraziem fizycznie lub chemicznie przez stapianie w gorącu ( emalia, glazura) lub chemicznie, jak w zaprawach wapiennych.
Wsiąkliwość zaprawy zależy od tworzywa.
Zaprawy : chude, półtłuste, tłuste
Ze względu na użyte spoiwo: klejowe, kazeinowe, olejne, emulsyjne
Ze względu na wypełniacz: kredowe, gipsowe
Ze względu na ich jasność i barwy: białe, ciemne lub barwne

Zaprawy BOLUSOWE to podłoża czerwonobrązowe.

Między podkładem a zaprawą znajduje się WARSTWA WIĄŻĄCA : spajająca te dwie niejednorodne warstwy. Do tego celu używa się : kleju, żelatyny, werniksów żywicznych.

Na powierzchnię zaprawy bywa nakładana następna cienka warstwa dla zmniejszenia chłonności podłoża. Jej nazwa IZOLACJA w pełni wyjaśnia funkcję którą spełnia: zapobiega mianowicie wsiąkaniu spoiwa farb (np. oleju) w zaprawę. Najczęściej jest to warstwa żelatyny lub werniksu żywicznego albo olejnego.

Białość zapraw bywa tonowana za pomocą laserunkowej albo na pół przeźroczystej farby, tzw. IMPRIMITURY. Imprimiturę wciera się dłońmi w podłoże, albo nakłada się na wyschniętą izolację, albo do niej się dodaje. Spoiwem jest klej albo olej.

Na tak przygotowane podłoże , przychodzi następna część obrazu MALOWIDŁO.
MALOWIDŁO -to po prostu farby położone na podłożu.

PODMALOWANIE- to spodnia część malowidła, stanowiące przygotowanie barwne dla następnych warstw.

LASERUNEK- to wierzchnie przeźroczyste warstwy farby.

WERNIKS to przeźroczysta warstwa którą pokrywa się obrazy w celu zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi oraz nadaniu głębi barwom. Nie może być stosowany w akwareli, gwaszu, pastelu i suchej temperze.
W zależności od procesów schnięcia mamy werniksy :OLEJNE- schnące w procesie chemicznym, ROZPUSZCZONE W LOTNYCH ROZPUSZCZALNIKACH-schnące w procesie fizycznym, TWARDNIEJĄCE POD WPŁYWEM CIEPŁA, schnące na skutek reakcji kondensacji.
W zależności od użytego materiału : żywiczne, olejno- żywiczne, białkowe, z mas syntetycznych, z pochodnych celulozy.
W zależności od rozpuszczalnika: terpentynowe, alkoholowe, acetonowe i wodne.

FIKSATYWY to lekkie roztwory jakiegoś ciała mające zdolność utrwalania rysunków, np. wykonanych węglem, kredką, ołówkiem, akwarelą.
Filsatywy: KALAFONIOWE, MASTYKSOWE, DAMAROWE.

OLEJE
Ze wzgl. Na pochodzenie oleje dzielimy na: roślinne , zwierzęce, mineralne
Ze wzgl. Na skład oleje dzielimy na : tłuste, eteryczne, węglowodorowe

OLEJE SCHNĄCE: lniany, makowy, orzechowy, chiński
OLEJE PÓŁSCHNĄCE: słonecznikowy, rzepakowe, bawełniany, sojowy
OLEJE NIESCHNĄCE: oliwkowy, rycynowy.

SYKATYWY to substancje, które po dodaniu do olejów schnących lub farb powodują ich szybkie schnięcie. Sykatywę otrzymuje się przez gotowanie oleju lnianego z dodatkiem tlenku ołowiu i manganu lub przez gotowanie z żywicami, np. kalafonią, dmatą.

ŻYWICE to wytwory roślinne powstałe w procesie biologicznym danej rośliny.
Żywice: właściwe, miękkie, gumożywice. Np. Kalafonia, aloes, bursztyn

BALSAMY to półpłynne ciała natury żywicznej, powstałe w procesie biologicznym danej rośliny. np. modrzewiowy, kanadyjski,

WOSKI : roślinne, zwierzęce, ziemne. Np. pszczelny, palmowy, parafina.


ROZPUSZCZALNIKI ; aceton, pentanol, benzyna, butanol, etanol, metanol

Malarstwo ścienne

W malarstwie ściennym( fresk, wapienne secco, stereochromia) zarówno układ poszczególnych warstw, jak i ich nazwy, jest inny od omawianego wyżej malarstwa sztalugowego.
PODŁOŻEM jest mur z zaprawą. ZAPRAWA składa się z kilku warstw o różnej strukturze. Ze względu na skład są zaprawy: WAPIENNE, GIPSOWE I CEMENTOWE
Ze względu na mechanizm schnięcia: POWIERTRZNE – schnące na powietrzu, HYDRAULICZNE- twardniejące przez działanie wody.

INTONAKO- to wierzchnia zaprawa fresku.

Optyczne podstawy malarstwa

Zjawiska barwne

Światło dzienne, białe , jest mieszaniną barwnych promieni w równoważnych ilościach i idealnych warunkach. Zmiana proporcji, ukazuje nam światło barwne.
Promienie rozchodzą się w powietrzu w postaci drgań o falach bardzo krótkich, dlatego są niewidzialne.
300 000 km/ sek.- to prędkość światła.
Barwę różnych ciał, np. farb, możemy wytłumaczyć tym, że promienie białego światła padające na pigmenty są częściowo pochłonięte, natomiast reszta promieni zostaje odbita, wywołując w naszych oczach wrażenie pewnego określonego koloru.
Mieszanie farb odbywa się metodą addytywną i metodą subtrakrywną. ADDYTYWNE mieszanie barw to mieszanie kolorowych świateł. Potrzebne są trzy źródła światła z barwami: NIEBIESKĄ, CZERWONĄ, ZIELONĄ. Jeśli odpowiednio zmieszamy intensywność wiązki promieni otrzymamy dowolną barwę. SUBSTRAKTYWNE mieszanie barw: zamiast źródeł światła, stosowanych w addytywnym mieszaniu, stosuje się barwniki, filtry, które powstały z procesu addytywnego.

Mieszanina barw zasadniczych widma słonecznego daje zawsze barwę białą.














by komi