Przygotowanie do starości osób upośledzonych umysłowo

W ostatnich latach długość życia ludzi mieszkających w krajach rozwiniętych wzrosła. Przyczyniło się do tego wiele czynników natury społecznej i medycznej (np. rozwój medycyny). Zachodzące zmiany dotyczą również osób niepełnosprawnych intelektualnie, u których procesy starzenia się pojawiają się już około czterdziestego roku życia (A. Firkowska-Mankiewicz, 1999, s. 27 / D. Wolska, 1999, s. 25).
Proces starzenia się jest nieuchronny, ale zbiorowość ludzi starzejących się i starych jest jednak ogromnie wewnętrznie zróżnicowana. Niepełnosprawność jest również zjawiskiem bardzo zróżnicowanym. Na przykład u osób z zespołem Downa obserwuje się wyższą umieralność i ta nadumieralność jest charakterystyczna dla dwóch okresów – niemowlęctwa
i starzenia się. Osoby te szybciej starzeją się – już po 40. roku życia daje się zauważyć przedwczesne starzenie się osób z zespołem Downa. Starzeniu się tej populacji towarzyszą związane z nim choroby
i zaburzenia: zrzeszotnienie kości (osteoporoza), zaburzenia zwieraczy (nietrzymanie moczu), choroby otępienne (w tym otępienie typu Alzheimerowskiego i choroba Alzheimera), obniżenie ostrości wzroku (zaćma) i słuchu, zaburzenia emocjonalne, objawy depresyjne, utrata orientacji czy też zaburzenia snu. Postępującemu starzeniu się mogą towarzyszyć napady epilepsji, występować też mogą trudności
w chodzeniu i samoobsłudze (A. A. Zych, 2005).
Zwracając uwagę na integrację takich osób w humanitarnym społeczeństwie, psychologowie wskazują na konieczność podejmowania konkretnych działań rehabilitacyjnych na rzecz niepełnosprawnych, upośledzonych starszych osób. Należą do nich:
- wczesne wykrywanie, diagnozowanie i interwencja w ograniczaniu
skutków niepełnosprawności,
- opieka medyczna nad osobą niepełnosprawną i proces jej leczenia,
- doradztwo socjalne, psychologiczne,
- szkolenia w zakresie samoobsługi, poruszania się, korzystania
ze środków komunikacji, komunikowania się, wykonywania
codziennych czynności,
- rozwijanie i przywracanie osobom niepełnosprawnym zdolności do
wykonywania podstawowych codziennych czynności,
- przygotowanie do w miarę samodzielnego życia w społeczeństwie,
- stwarzanie warunków i możliwości kontaktów ze środowiskiem
społecznym,
- zapewnienie i dostarczenie środków kompensujących utratę danej
funkcji, w tym zwłaszcza środków technicznych (między innymi
urządzeń ortopedycznych, środków osobistych i pomocniczych,
sprzętu rehabilitacyjnego) oraz innych środków ułatwiających osobom
niepełnosprawnym przystosowanie lub readaptację społeczną,
- kształcenie specjalne osób ciężko poszkodowanych (A. A. Zych, 2005, s. 75).
Zdolność osób starszych i niepełnosprawnych do sprawowania maksymalnej kontroli nad własnym życiem ma nie tylko ogromne znaczenie dla ich poczucia godności, wzmacnia też poczucie własnej wartości, redukuje lęk, samotność i pozwala na podtrzymanie tożsamości społecznej i kulturowej (C. Sutton, 2004).