Zagrożenia promieniowaniem –dozymetria.

Dozymetria –dział fizyki technicznej obejmujący metody pomiaru i obliczania dawek (dóz) promieniowania jonizującego, a także metody pomiaru aktywności promieniotwórczej preparatów.
W pomiarach dozymetrycznych wykorzystuje się różnego rodzaju urządzenia nazywane ogólnie dozymetrami. Urządzenia te działają na różnych zasadach i służą do pomiaru różnych wielkości dozymetrycznych.

Promieniowaniem nazywamy zjawisko polegające na wysyłaniu i przekazywaniu energii na odległość. Energia ta może być wysyłana w postaci: światła (fotony), ciepła (promieniowanie cieplne) oraz fal elektromagnetycznych. Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są zmiany w stanie jądra atomowego, powłok elektronowych atomów lub cząsteczek oraz zmiany stanu rotacyjnego lub oscylacyjnego cząsteczek. W sposób istotny oddziaływuje na organizmy tylko ta część promieniowania elektromagnetycznego, która jest pochłaniana przez atomy, cząsteczki i struktury komórkowe. Z punktu widzenia oddziaływania na materię, promieniowanie elektromagnetyczne można podzielić na promieniowanie jonizujące i nie jonizujące.

Człowiek oraz wszystkie żyjące na Ziemi organizmy są stale narażone na wpływ promieniowania jonizującego. Na skutek oddziaływania promieniowania na tkankę żywą, zachodzą w niej pewne zmiany. Zależą one od rodzaju promieniowania, jego natężenia i energii, a także rodzajów tkanki, położenia źródła promieniowania i czasu ekspozycji. Promieniowanie jonizujące oddziałując z tkanką żywą powoduje jonizację atomów i zmianę przebiegu biologicznych procesów w komórce.

Promieniowanie jonizujące jest to krótkofalowe promieniowanie elektromagnetyczne oraz każde promieniowanie składające się z cząstek jonizujących bezpośrednio lub pośrednio. Promieniowanie rentgenowskie i gamma odznaczają się dużą przenikliwością, stąd też mogą one oddziaływać na procesy życiowe lub niekorzystnie wpływać na zmiany w strukturze komórki. Odpowiedniej grubości warstwa wody, betonu lub ołowiu stanowi skuteczną ochronę przed tego typu promieniowaniem, którego nie można wykryć za pomocą zmysłów. Radioaktywność to zjawisko samorzutnego przekształcania się izotopów nietrwałych danego pierwiastka w inny izotop tego samego lub innego pierwiastka, z równoczesną emisją promieniowania jądrowego.

Negatywny wpływ energii elektromagnetycznej przejawia się tzw. udarem cieplnym, co może powodować dodatkowe zmiany biologiczne, np. zmianę właściwości koloidalnych w tkankach, a nawet doprowadzić do śmierci termicznej. Szczególnie szkodliwe oddziaływanie na środowisko mają linie wysokiego napięcia, w pobliżu których wytwarzają się napięcia i prądy niebezpieczne dla zdrowia i życia ludzi. Pole elektromagnetyczne wytwarzane przez silne źródło niekorzystnie zmienia warunki bytowania człowieka, wpływa na przebieg procesów życiowych organizmu; mogą wystąpić zaburzenia funkcji ośrodkowego układu krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Najbardziej narażeni są ludzie zatrudnieni przy obsłudze urządzeń emitujących tego rodzaju promieniowanie.
Radioaktywność może stanowić dla człowieka zagrożenie wynikające ze skażenia środowiska substancjami promieniotwórczymi. Skażenie to najczęściej jest spowodowane przez:

1. awarie reaktorów,
2. spalanie paliw kopalnych, z których następuje uwalnianie radu czy toru,
3. bezpośrednie zrzucanie radioaktywnych odpadów do mórz i oceanów, bądź składowanie ich w ziemi,
4. eksploatacje i przerabianie rud, np. uranu,
5. nieprzestrzeganie norm dot. produkcji materiałów budowlanych z wykorzystaniem
6. radioaktywnych popiołów i żużli, powstających ze spalania węgla kamiennego i brunatnego,
7. przeprowadzanie próbnych wybuchów jądrowych.
W wyniku tych działań następuje wzrost ilości pierwiastków radioaktywnych w powietrzu, glebie i wodzie, co stanowi poważne zagrożenie dla życia organizmów.

Elektrownia jądrowa, nazywana także atomową, jest to elektrownia, która w skali przemysłowej przetwarza energię jądrową na elektryczną. Elektrownia jądrowa jest zwykle połączeniem reaktora jądrowego dużej mocy z klasyczną elektrownią cieplną. W przypadku awarii reaktora stanowi zagrożenie skażenia radioaktywnego.

Szczególnie groźna, także dla Polski, była katastrofa reaktora jądrowego w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 roku. W wyniku wybuchu, w okresie od 26 kwietnia do 6 maja 1986 roku, do środowiska zostały uwolnione jod-131 i cez-137 oraz w niewielkich ilościach stront-90. Łącznie aktywność substancji promieniotwórczych uwolnionych w czasie awarii wynosiła 2 miliardy gigabekereli. Była to największa i najtragiczniejsza awaria reaktora jądrowego, która pochłonęła wiele ofiar. Skażenie powietrza w Polsce przed awarią wynosiło ok. 1 milibekerel na metr sześcienny, natomiast po awarii - przeciętnie 100 kilobekereli na metr sześcienny, a wód powierzchniowych ok. 10 bekereli na decymetr sześcienny. Ocenia się, że 25% powierzchni Polski zostało silnie skażonych; największe skażenie dotknęło północno-wschodnie oraz częściowo południowe regiony kraju. Skutki tej awarii mają różnorodny charakter. Skażenie jodem ustąpiło szybko, na skutek krótkotrwałego okresu połowicznego rozpadu tego izotopu. Pozostał problem skażenia izotopami cezu i strontu, których okresy połowicznego rozpadu wynoszą prawie 30 lat.