Krótka ściąga na maturę ze wszystkich epok.

ANTYK
Iliada. Achilles, Agamemnon, Menelaos, Odyseusz, Nestor. Troja: Hektor, Parys, Priam, Eneasz. Bog: Zeus, Apollo, Atena, Hera, Ares, Posejdon. Agamemnon zabiera Ach. Bryzeide, ten sie dołącza po śmierci Patroklesa. Tyrtajos „Rzecz to piękna...” apel do walki w obronie ojczyzny.
Safona „Pogarda dla nie znającej poezji” wieczność sztuki, nieprzemijająca wartość
Antygona (+Hajmon g) Kreon (+Eurydyka s) Polinejkes.
Horacy „Exegi momentum” (Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiży) non omnis moriar
ŚREDNIOWIECZE
„Pieśń o Rolandzie” chansons de geste Karol Wielki, Hiszpania, Saraceni, zdrada, zabicie tylnej straży, zemsta
„Dzieje Tristana i Izoldy” król Marek, napój miłosny, głóg, kodeks rycerski, T z ran, I z żalu.
Dante Alighieri „Boska Komedia“ Wergiliusz, Beatrycze, sens istnienia człowieka na ziemi, nieustanna wędrów.
Przecław Słota „O zachowaniu się przy stole” przeniesienie dworskich i biesiadnych zwyczajów zach europ.
„Legenda o św. Aleksym” asceta, dobrowolne życie w nędzy, uzdrawia, same biją dzwony, cudowne znaki
„Satyra na leniwych chłopów” rejestr skarg, lenistwo, złośliwość, opieszałość, szkodzenie panom
„Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią” religijno dydaktyczny, równość wobec śmierci, przestroga grzechem
RENESANS
Petrarca “Sonety do Laury” poświęcone miłości, fizyczna fascynacja, refleksje o przemijaniu
Rej „Krótka rozprawa między trzema osobami, panem wójtem i plebanem” chciwość, antyklerykalizm
Rej „Żywot człowieka poćciwego” pareneza, szlachcic-ziemianin, złoty środek, natura, przyroda, stateczność
Kochanowski „Do gór i lasów” carpe diem „a ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci”
„O żywocie ludzkim” zaduma nad ludzkim losem, człowiek jest marionetką w rękach przeznaczenia
„Do Hanny” podmiot prosi dziewczynę o przychylność w miłości i oddanie gorącego serca zamiast pierścienia
„O miłości” nie można uciec przed Amorem, bo ma skrzydła, a człowiek tylko nogi
„Raki” normalnie stanowi pochwałę kobiety, od końca jest satyrą, kobiety jako istoty próżne, niewierne i chciwe
„Hymn do Boga” pieśń pochwalna, podziękowanie za stworzenie świata, hojność, dobroć, porządek świata.
„Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów” patriotyzm, wskazanie przyczyn porażki, wzmocnienie kraju
„Pieśń o cnocie” umiejętność uniezależnienia się od pokus, służba ojczyźnie, cnotliwe życie gwarancją nieba
„Pieśń o dobrej sławie” to pamięć po nim wśród potomnych, odrzucić pokusy, żyć rozważnie, wykorz. talenty,
„Niezwykłem i nie leda piórem opatrzony” nieśmiertelność, jest człowiekiem i ptakiem. Świadomość talentu
„Odprawa posłów greckich” Antenor, Aleksander, odniesienie do Polski, apel o patriotyzm i miłość do ojczyzny
BAROK
Molier „Skąpiec” Harpagon, Kleant, Eliza (Walery), Marianna (narzeczona), Anzelm
„Świętoszek” Tartuffe, Orgon (+Elmira), dzieci: Marianna, Damis, matka: Pernelle
Szekspir „Makbet” zabija króla (przez żonę), kolejne zbrodnie, tyran, Lady Makbet wariuje, Malkolm królem
„Hamlet” Klaudiusz zabija ojca, za żone bierze Gertrudę, Ofelia samob, pojedynek Laertasa z Hamletem
Morsztyn „Cuda miłości” cierpienia wynikające z miłości, uczucie skomplik., nie da się obronić przed urokiem
„Niestatek” kolejne wersy zaczynają się od prędzej, koniec zaskakującą puentą „Niźli będzie stateczna która...”
„Do trupa” zestawienie sytuacji człowieka kochającego z trupem. Łatwiej jest być trupem niż kochać
OŚWIECENIE
Krasicki „Ptaszki w klatce” pragnienie wolności, najwyższym dobrem jest wolność, po I rozbiorze
„Do króla” satyra, młody, Polak, łagodny, wysokie wykształcenie, dbałość o kulturę i naukę, St. August
„Pijaństwo” krytyka szlachty, pesymistyczna wymowa, po alkoholu awantury, dyskusje
„Świat zepsuty” porównanie przesz z teraz. uczciwość, honor wierność zastąpione kłamstwo podstęp fałsz
„Monachomachia” karmelici bosi, dominikani, dysputa zamieniona w walkę, wymowa moralizatorska
Niemcewicz „Powrót posła” komedia polityczna, agitacja, podkomorstwo Dobrójscy, ich syn Walery, Teresa źli starosta Gadulski (ojciec Teresy) Starościna, fircyk Szarmancki, zniesienie liberum veto
Staszic „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” reformowanie państwa, atak na magnaterię, reforma sądów
„Przestrogi dla Polski” zarzuty możnowładztwu, tragiczna sytuacja chłopów, obrona mieszczaństwa
ROMANTYZM
Goethe „Cierpienia młodego Wertera” Lotta, miłość, wybiera bogatego Alberta, samobójstwo Wertera
Byron „Giaur” Leila zabita przez męża Hassana, giaur go zabija, idzie do klasztoru, nie żałuje swych czynów
Mickiewicz „Ballady i romanse” oparte na wierzeniach, dwa światy, niemożność poznania wszystkiego
„Dziady cz. II” lekkie: Józio i Rózia, gorczyca, najcięsze: widmo złego pana, nie można mu pomóc, pośrednie: pasterka Zosia, obojętność wobec miłości. koźlarz, ostatnie przyszło widmo, któremu nie sposób pomóc
„Dziady cz. IV” trzy godziny: miłości, rozpaczy, przestrogi. Gustaw, ukochana wychodzi za bogatego
„Konrad Wallenrod” konflikt moralno etyczny, Aldona, Halban, dobro kraju ponad prywatę
„Dziady cz. III” mesjanizm, martyrologia, bunt przeciw bogu, prometeizm, Gustaw w Konrada
„Pan Tadeusz” ważna rola emisariuszy (Robak) patriotyzm, nadzieja, szlachta musi sie zjednoczyc
Słowacki „Kordian” przygotowanie, I akt, samobójstwo, nie może znaleźć celu w życiu, II akt podróże po Europie, utrata złudzeń, obojętność papieża, monolog na Mont-Blanc. prezes i ksiądz przeciw spiskowi
„Grób Agamemnona” –dwie części, porównanie walki Polaków z klęska Greków pod Cheroneą, posągz bryły
Krasiński „Nie-Boska Komedia” hrabia Henryk, Pankracy, każda rewolucja kończy się porażką
Fredro „Śluby panieńskie” Gustaw + Aniela, Albin + Klara, brak tragedii, dobrze się kończy
POZYTYWIZM
Sienkiewicz „Janko muzykant” fałszywa dobroczynność, brak odpowiedzialności, zamiast pomocy zabawa
Prus „Powracająca fala” Gotlieb Adler, Ferdynand, Gosławski, krytyka bogatych, wyzysku robotników
Konopnicka „Nasza szkapa” Filip i Anna Mostkowiak, Felek, Wicuś, Piotruś
Orzeszkowa „Nad Niemnem” Korczyńscy, Bohatyrowicze, Justyna Orzelska, najważniejsza wartość to praca
Prus „Lalka” Wokulski, Rzecki, Iza Łęcka, Szlangbaum, Szuman, Mincel, Stawska, Klejn (socjalista),
MŁODA POLSKA
Przerwa-Tetmajer „Koniec wieku XIX” zanik wartości, bezradność, nie ma żadnego ratunku, dekadentyzm
„Dziś” pesymizm, schyłkowość, katastrofizm, zwątpienie w ideały, w świat, w Boga, brak wartości
„Nie wierzę w nic” sonet, zniszczenie ideałów, „konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym”
Wyspiański „Wesele” Rydel + Mikołajczykówna w domu Włodzimierza Tetmajera
Zapolska „Moralność pani Dulskiej” Aniela, Felicjan, Hesia, Mela, Zbyszko, Hanka,
Reymont „Chłopi” Maciej i Antek, Jagna, wpływ rytmu przyrody, kalendarz obyczajowo-liturgiczny
Żeromski „Ludzie bezdomni” Tomasz Judym, Cisy, Joasia, Węglichowski, Krzywosąd, rozdarta sosna
DWUDZIESTOLECIE
Staff "Ars Poetica" poezja powinna wypływać z samego dna serca, bogactwo wnętrza artysty
Leśmian "Dusiołek" Bóg stworzył zło i nie pomaga z nim walczyć, człowiek jest sam
"Dziewczyna" 12 braci, nie liczy się osiągnięcie celu tylko dążenie do niego
Żeromski "Przedwiośnie" Rodowód, I-Szklane domy, II-Nawłoć, III-Wiatr ze Wschodu. Baku, ojciec - Seweryn, rewolucja komunistyczna, zwłoki Ormianki, przyjaźń z Szymonem Gajowcem - patriotyzm, Hipolit Wielosławski - Nawłoć, później Chłodek, program Gajowca oparty na ewolucji, gruntowne, powolne reformy, rozwój gospodarki, oświaty, obronności, praca organiczna, Antoni Lulek - komunista, poprawa losu ciemiężonych, realizacja planu tylko drogą rewolucji, w wyniku której przestaną istnieć klasy społ.
Nałkowska "Granica" Zenon Ziembiewicz, Ela Biecka, Justyna Bogutówna. granice: ekonomiczno-społeczna (zubożałe ziemiaństwo (zenon); mieszczaństwo (Kolichowska, Ela); arystokracja mieszczańska (Tczewscy); biedota wiejska (Justyna z matką); nędzarze (Gołąbska)). Granica moralna, doprowadza do nieszczęścia drugiego człowieka (romans z Jus). Odporności psychicznej (usunięcie ciąży). Psychologiczna (kres możliwości poznania tajemnic własnej osobowości). Filozoficzna (poznanie ostatecznej prawdy)
Gombrowicz "Ferdydurke" Józio, Pimko, Syfon, Miętus, Młodziakowie, Hurleccy. I-gimnazjum, II-Młodziakowie, III-Hurleccy. Człowiek nigdy nie jest sobą, przez całe życie uwikłany jest w schematy, formę. Nie może się uwolnić
Witkiewicz "Szewcy" 4 przewroty, faszystowska - prokurator Robert Scurvy i bojówka Dziarskich Chłopców. komunistyczny - Sajetan i szewcy, którzy likwidują przywódcę. anarchistyczna - Hiper-Robociarz. totalitaryzm - Towarzysze X i Abramowski. Największe korzyści z rewolucji odnoszą ci, którzy w odpowiednim momencie sięgnęli po włądze, a nie zwycięzcy. Ludzie po objęciu władzy sami stają się tyranami.
WSPÓŁCZESNOŚĆ
Słonimski "Alarm"; Gałczyński "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte"
Baczyński "Pokolenie II" tragedia Kolumbów, "nie ma litości (...) nie ma sumienia (...) nie ma miłości (...) trzeba zapomnieć". W snach i na jawie apokaliptyczne wizje. Nieodwracalne zmiany w psychice. Wątpliwość, czy nazwą ich bohaterami, czy będą chcieli zapomnieć.
"Ten czas" apokalipsa spełniona, "Nie stanie naszych serc". Wiersz w ciemnych barwach, trumny, szubienice
"Z głową na karabinie" zacisk. krąg, zestawienie z przeszłością, nieśmiałość wobec życia, odwaga wobec śmierci
Różewicz "Ocalony" szuka "nauczyciela i mistrza", który na nowo "oddzieli światło od ciemności". Tylko fizyczne ocalenie, filozofia, religia, etyka to tylko puste słowa
"Lament" przypomina modlitwę, ale podmiot liryczny już dawno utracił wiarę i zdolność rozmowy z Bogiem. Poeta mówi o sobie jak o mordercy, ślepym narzędziu wręku kata. "Nie wierzę w przemianę wody w wino (...) grzechów odpuszczenie (...) ciała zmartwychwstanie"
"Róża" złotowłosa dziewczyna zestawiona z kwiatem. pamięć o zmarłych przemija
Miłosz"Campo di Fiori" Bruno (1600), getto płonie a ludzie bawią się na karuzeli
"Piosenka o końcu świata" wizja czasów ostatecznych, inaczej niż w Apokalipsie, ludzkość może zniknąć w jednej chwili, bez znaków
Nałkowska "Medaliony"-(Profesor Spanner, Dno, Kobieta Cmentarna, Przy torze kolejowym, Wiza, Człowiek jest mocny, Dorośli i dzieci w Oświęcimiu)
Borowski "Opowiadania" (Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu..., Dzień na Harmenzach, Proszę państwa do gazu)
Herling-Grudziński "Inny świat" Kostylew, armia Andersa, szpital
Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem" Edelman, 200 bojowników, demitologizacja, samobójstwa
Białoszewski "Pamiętnik z powstania warszawskiego" podejście do powstania zwykłego cywila, 63 dni