Opisz i porównaj dorobek panowania Ludwika XIV a Piotra I Romanowa.

Opisz i porównaj dorobek panowania Ludwika XIV a Piotra I Romanowa.
1.Geneza Absolutyzmu i władzy absolutnej.

Absolutyzm jako forma władzy narodziła się już bardzo wcześnie, a za jej klasyczny wzorzec możemy uznać ustrój Cesarstwa Rzymskiego. Cechowało go skupienie w ręku monarchy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Oczywiście władca nie zajmował się bezpośrednio wszystkimi ?gałęziami? władzy lecz wyznaczał do tego wykwalifikowanych i zaufanych ludzi posiadających kompetencje w wąskiej specjalizacji (np. minister wojny, minister skarbu etc.) samemu zajmując się tylko najważniejszymi sprawami kraju. W wyniku licznych konfliktów zbrojnych nękających społeczeństwa europejskie , które w większości były toczone na podłożu ideologicznym(wojny religijne), osłabienia wpływów szlachty i możnych rodów za sprawą upadku feudalizmu, oraz pośredniego wpływu ideologii głoszonej przez Bodina, More?a czy Machiavelliego pozycja władców wzrastała. Powstały silnie scentralizowane państwa narodowe o rozbudowanym aparacie biurokratycznym, w którym stopniowo ograniczane zostały wpływy możnych na rzecz mieszczan i średniej szlachty. Także bezpośrednie dążenia samych władców do osiągnięcia władzy niepodzielnej w połączeniu z ww. spowodowało iż na arenie politycznej starego kontynentu zagościł ustrój Absolutny.

2. Ludwik XIV i Piotr I Romanow-droga do władzy.

Okoliczności narodzin Ludwika XIV są bardzo intrygujące zważając na fakt iż król Ludwik XIII , będący jego ?oficjalnym? ojcem mógł w rzeczywistości nim nie być. Wiadomym bowiem było iż przejawiał on skłonności do homoseksualizmu, zaś w kilku kronikach zostały skrupulatnie zamieszczone informacje o życiu ?prywatnym? Anny Hiszpanki i Ludwika XIII. Z których wynika iż Anna i Ludwik nie przebywali ?ze sobą? przez 10 lat poprzedzających narodziny Ludwika XIV. Wiadomo natomiast iż żywiła ona bardzo życzliwe stosunki do Jules?a Mazariniego. Ponoć sam Richelieu zdawał sobie sprawę z tej zażyłości . Jednakowoż radość z powodu narodzin następcy tronu z dynastii Burbonów była przeogromna i przyćmiła niejasności związane z poczęciem. Na początku września 1638 na świat przyszedł długo oczekiwany syn. Zaś w 2 lata po narodzinach ?króla słońce? na świat przyszedł jego brat, Filip Orleański. W wieku 5 lat odziedziczył tron w skutek śmierci ojca na zapalenie jelit. Ze względu na zbyt młody wiek w jego imieniu władzę sprawowała jego matka wraz z Mazarinim. Ludwik otrzymywał staranne wykształcenie, podczas gdy Mazzarini, jak przystało na następcę Richelieu kultywował jego praktyki: Rozwiązał Parlament, a także stawił czoła przy pomocy wojska Frondzie. Gdy umierał w 1661r, na tron wstąpił 23-letni Ludwik-już należycie przygotowany, by rozwijać mocarstwo jakim była Francja.
W latach 70-tych XVII wieku na wschodzie pa świat przyszedł władca który przeszedł do historii pod przydomkiem ?Wielki?. Mowa tu oczywiście o Piotrze I z dynastii Romanowów. Urodził się on 30 maja 1672r. Z chwilą gdy zmarł jego bezdzietny przyrodni brat Fiodor III, przy pominięciu Aleksandra Aleksiejewicza ?Duma Bojarska? obwołała go Carem. Podobnie jak Ludwik, Piotr w momencie objęcia władzy był zbyt młody na samodzielne rządy, wobec czego do czasu osiągnięcia przez niego odpowiedniego wieku władzę sprawować miała regentka, Natalia Kiryłłowna-Naryszkin (matka Piotra) wraz z rodziną. Porządek ten nie utrzymał się długo. W maju tego samego roku stronnictwo Miłosławskich doprowadziło do wybuchu tzw. ?Buntu strzelców? w efekcie którego ogłoszone zostały współrządy Iwana V i Piotra I. Władzę w imieniu braci sprawowała siostra, carewna Zofia Aleksjewna. W roku 1689 , Piotr I , po dokonaniu przewrotu doszedł do samodzielnej władzy. Otrzymał bardzo staranne wykształcenie, znał między innymi język niderlandzki i niemiecki. Jego pasją już od wczesnych lat dzieciństwa była armia i sztuka wojenna modelu zachodniego. Wysławił się tym , iż podróżował po europie incognito podpatrując zachodnie modele władzy, przyglądał się rewolucji militarno-techniczno-taktycznej oraz oddawał się rozmowom z ówczesnymi władcami europejskimi. Gdy powrócił do Rosji przedsięwziął decyzję o zrewolucjonizowaniu własnej armii.

3. Rozkwit sztuki militarnej europie na przykładzie Francji i Rosji.

Sztuka wojenna w XVII wieku rozwijała się w niespotykanym dotąd tempie. Można mówić o swoistym renesansie taktyczno-technicznym na polach bitew. Od początku 2 połowy XVI wieku na wszystkich polach bitew europy centralnej i zachodniej upowszechniła się ta sama konstrukcja taktyczna, której kulminacją będą podboje Napoleona, i dopiero po jego klęsce pod Waterloo i zesłaniu go na Wyspę św. Heleny prowadzenie wojny metodą tzw. Spieszania zaczęło się chylić ku upadkowi. Taktycy europejscy zdali sobie sprawę z korzyści płynących z manewru zwanego ?spieszeniem? stosunkowo szybko. Podczas wojny stuletniej(1337-1453) podczas jednej z najsławniejszych bitew średniowiecza, a mianowicie Crecy. Edward III posiadające znacznie szczuplejsze liczebnie oddziały i znacznie mniej jednostek konnych, postanowił spieszyć całą armię i utworzyć ścisłą linię piechurów ochraniającą jednostki używające broni miotającej. Kolosalne zwycięstwo nad Filipem VI było znakiem , iż kończy się w Europie pewien okres prowadzenia wojny a zaczyna inny. To zdarzenie implikowało rozwój nowej taktyki, oraz powstanie nowych formacji zbrojnych które zaczęły się stopniowo pojawiać po tym starciu. Angielscy Dragoni wiązali swoje tradycyjne powstanie właśnie od tej bitwy. Wiek XVII przynosi wspaniałe zdobycze techniczne, które zwiększyły skuteczność niesienia śmierci zarówno z bliska jak i daleka. Arkebuzy bazujące na zamkach kołowych bądź na mechanizmie lontowym zostały wyparte przez zamek skałkowy i kapiszonowy, przyspieszyło to oddawanie salw, a także zwiększyło celność broni palnej. Wynaleziono bagnet stulejkowy(nakładany na lufę) który sprawiał iż nie istniała potrzeba posiadania w regimentach jednostek osłaniających a muszkiet stał się znacznie uniwersalniejszą bronią. Udoskonalono skład prochu strzelniczego, co jeszcze bardziej zwiększyło celność muszkietów. Metody produkcji przez rusznikarzy broni palnej pozostały w zasadzie bez zmian przez 120 lat, kiedy to zaczęto produkować broń gwintowaną, pojawił się mechanizm colta, a także swoją firmę założył Winchester. Miał rację Machiavelli pisząc ?główną podstawą państwa nowego, starożytnego lub federacyjnego są dobre prawa i uzbrojenie. Nie można mieć dobrego prawa bez uzbrojenia, a tam, gdzie jest dobre uzbrojenie, z pewnością pojawią się dobre prawa? o słuszności tego stwierdzenia przekonamy się porównując dorobek militarny Ludwika i Piotra.
Do niebagatelnych sukcesów Ludwika należała reforma armii którą przeprowadził. Założenie Szkoły Kadetów skutkowało napływem wspaniałej kadry do zarządzania wojskiem. Dzięki rzeczy doradców (Vaubaun) odświeżył swoje bastiony, oraz otoczył je nowego typu fortyfikacjami. Zmienił system poboru w wyniku czego jego armia liczyła 120 tys. a w okresie największych zmagań nawet 337tys!!!. Toczył liczne wojny: z ligą Augsburską(1688-97), Toczył zmagania w celu sukcesji ziemi Hiszpańskiej(1701-1713). Starał się zwiększyć swoją flotę tocząc walki nie tylko na starym kontynencie, lecz także na Atlantyku i morzu karaibskim. Jeśli chodzi o zarządzanie flotą , Ludwik zaprzepaścił szanse na supremację Francuską na morzu, już nigdy więcej Francja nie osiągnęła podobnej szansy by wydrzeć Brytyjczykom ich posiadłości w obu Amerykach. Było to spowodowane brakiem kadry oficerskiej na miarę Drake?a i Hawkinsa którzy byli najwspanialszymi korsarzami brytyjskimi tych czasów.
Piotr I po powrocie z zagranicznej podróży zabrał się bardzo pieczołowicie do przeprowadzenia reformy wojskowej, zabrał się do tego tym szybciej, iż w 1700 poniósł sromotną klęskę podczas oblegania Narwy. Jego armia , której standardy odpowiadały 16 wiecznej armii nie mogła sprostać wspaniale zarządzanym pułkom Karola XII. Przeprowadził reformy poboru rekrutów, w wyniku czego w 1713 r. posiadła armię liczącą 300 tys. ludzi. Zaopatrzył swoje półki w najlepszej jakości broń sprowadzaną z zachodu. Z czasem pozyskał rzemieślników i sam zaczął produkować broń nowego typu. Utworzył rodzimy korpus oficerski.Za genialne posunięcie uważam budowę portów- w tym w Sankt Petersburgu w którym też wybudował Akademię Morską. W 1702r. wprowadził ?Tabelę rang? W zaledwie 9 lat jego armia osiągnęła ?europejski poziom? co udowodnił rozgramiając Karola XII pod Połtawą. Progres jaki wykonała armia rosyjska jest wręcz wspaniały. Minusem działalności Piotra I było stworzenia państwa działającego jedynie w celu podbojów. Nie szerzono w nim kultury wyższej o czym przekonamy się w kolejnym punkcie.

4. Strategia gospodarcza i osiągnięcia kulturowe.

Piotr I reformy gospodarcze przeprowadzał zgodnie z zasadami merkantylizmu. Państwo popierało rozwój manufaktur(powstało ponad 250 nowych), przewagę eksportu nad importem.. Powiększenie podatków zwiększyło budżet państwa o 55% zaś chłopów przywiązano do ziemi. Piotr ograniczał wpływy kościoła , powołał także Świątobliwy Synod. Przeprowadził reformę szkolnictwa, na mocy której każdy szlachcic musiał uczęszczać do szkoły. Założył wiele szkół zawodowych, Rosyjską Akademie Nauk, a w 1703r. w Rosji wydano pierwszą Gazetę. Jest zatem tautologią jeśli powiemy: Piotr I należał do władców uniwersalnych , dbających zarówno o wojsko jak i rozwój szkolnictwa, gospodarki etc.
Ludwik XIV wniósł przeogromny wkład w propagowanie kultury wyższej. Wspierał artystów, malarzy. Z jego mecenatu korzystał min. Molier. Licznie malarze znajdywali okazję do poprawy swojego losu na dworze ?króla słońce? Ludwik wybudował za Paryżem wspaniały pałac, w który odbywały się niezapomniane przedstawienia i bale. Dzięki niemu na dworze paryskim , a także na innych dworach zaczęła panować etykieta dworska., zaś język francuski stał się językiem polityki i elit umysłowych na całym świecie. Ludwik dzięki swojemu wspaniałemu ministrowi skarbu-Colbertowi, mógł prowadzić wiele przedsięwzięć. strategia merkantylistyczna dobrze się sprawdzała, a Francja cieszyła się dobrobytem za sprawą wciąż jeszcze licznych posiadłości zamorskich. Ludwik zasłynął z tego iż za sprawą swojej głębokiej wiary anulował Edykt Nantejski, powodując migrację ludności innowierczej w liczbie ok. 200 tys. co stanowiło solidny cios dla Francji bowiem była to znakomicie wykwalifikowana grupa społeczna, co ciekawe ta sama głęboka wiara nie przeszkadzała mu w licznych romansach.. Niezaprzeczalnie był barwną postacią w historii Francji i nie można mu odmówić faktu , iż Francja za jego rządów była potęgą.

5 Podsumowanie

Nie jest rzeczą łatwą ,dokonać porównania tych dwóch władców. Każdy z nich na swój własny sposób dokonał rzeczy wielkich. Jak przystało na władców absolutnych toczyli wiele zaciekłych wojen. Obaj przeprowadzili imponujące reformy zarówno w sferze gospodarczej , militarnej jak i kulturalnej. Piotr proporcjonalnie osiągnął większy progres militarny, Ludwik mniejszy, aczkolwiek poziom zaawansowania w obu armiach stał na równym poziomie. W sferze gospodarczej większy na większą aprobatę zasługuje Ludwik pozostając we władaniu obszarów zamorskich. Kultura stoi po stronie Francuskiego monarchy. Jednakowoż w finałowym rozrachunku zwycięża Piotr, którego dziedzictwo przetrwa na sile dłużej niż ktokolwiek w tamtych czasach się spodziewał.



Bibliografia:


1. Historia, repetytorium dla kandydatów na studia historyczne , prawnicze , socjologiczne i politologiczne Marka Chmaja
2. Historia Sztuki wojennej Geofrey?a Parkera
3. Historia Uzbrojenia Chuck Wills
4. Wikipedia- www.wikipedia.org
5. Historia Powszechna XVI- XVII w. PWN Zbigniew Wójcik