Mroczna strona natury ludzkiej. Zanalizuj Postawy psychologiczne wybranych bohaterów i sposoby ich kreacji- konspekty

Konspekt ogólny:
1. Tajemnica natury ludzkiej nurtująca filozofów, artystów, psychologów.
a) Rozumienie pojęcia natura człowieka.
b) Dwoistość moralna natury.
c) Nieostrość rozgraniczeń w niektórych przypadkach.
2. Biblia, Kain i Abel – „grzech leży u wrót i czyha na Ciebie”.
a) Charakterystyka Kaina.
b) Motywy działania.
c) Postać z przypowieści. (kreacja)
3. William Szekspir „Makbet” – popchnięty do zbrodni.
a) Osobowość Makbeta.
b) Styl dramatu Elżbietańskiego i wykroczenie poza kanony.
c) Rozwój ciemnej strony w osobowości Makbeta.
4. Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i Kara” – Czy ktokolwiek może stanąć ponad moralnością?
a) Postawa Raskolnikowa.
b) Polifonia postaci Dostojewskiego.
c) Charakterystyczna prezentacja postaci.
5. Robert Louis Stevenson „Doktor Jekyll i pan Hyde” – Zło tkwi w nas.
a) Jedno ciało, dwie osoby.
b) Porażka naukowca.
c) Kontrast moralny jasnej i mrocznej natury człowieka jako kontrast dwóch bohaterów tytułowych.
d) Dwie części powieści.
6. Podsumowanie.
a) Cechy wspólne omówionych przykładów.
b) Teza końcowa.
Plan szczegółowy. ( pomocny przy nauce... )
WSTĘP.
1. Myśliciele od zawsze dostrzegali dwoistość ludzkiej natury.
2. Rozumienie pojęcia natura ludzka. ( zbiór cech wyróżniających człowieka spośród innych istot. )
3. Nieostrość granicy między jasną a ciemną stroną natury człowieka.
ROZWINIĘCIE.
I. Biblia, Kain i Abel.
1. Charakterystyka Kaina. ( małoduszny, egoistyczny, porywczy, skory do działań bez zastanowienia; nie szanuje decyzji Boga, nie kocha swego brata, nie myśli racjonalnie. )
2. Motywy zbrodni. ( zazdrość, przeświadczenie, że z racji wieku tylko mu należą się zaszczyty. )
3. „Grzech leży u wrót i czyha na Ciebie” – przestroga dla każdego z nas.
4. Kain – kreacja. ( kreowany schematycznie – „grubą kreską”; zaślepiony buntownik pozbawiony hamulców moralnych; „papierowa postać”, dysponuje tylko ciemną stroną natury – półczłowiek. )
5. Kain – symbol. ( zabójstwa z niskich pobudek; bratobójstwa, czyli przekreślenia najbardziej fundamentalnych norm moralnych. )
II. William Szekspir „Makbet”.
1. Osobowość Makbeta. ( silny, ambitny, zdolny, konsekwentny, nieugięty. )
2. Makbet popchnięty do zbrodni. ( początkiem rozważań zabójstwa jest spotkanie wiedźm oraz rozmowa z żoną; wewnętrzna walka dobra ze złem; rola Lady Makbet; szybko nadarzająca się dogodna okazja zabójstwa. )
3. „Nie zaśnie. Makbet nigdy już nie zaśnie.” ( wyrzuty sumienia pod postacią tajemniczych głosów oraz zjaw; zabójstwo staje się przekleństwem. )
4. Obsesyjna chęć utrzymania władzy. ( wie, że nie ma już powrotu; jedynym zajęciem staje się eliminowanie wrogów; strach jako motyw dalszych zbrodni. )
5. Powieść o zbrodni, jak również o słabości charakteru, pokusach oraz życiowej obsesji.
6. Stwierdzenie że „Makbet” to dramat oraz wskazanie cech dramatu Elżbietańskiego. Szekspir jako dramaturg wykraczający poza kanony. (odrzucenie zasady trzech jedności oraz decorum; mieszanie kategorii estetycznych [ np. komizm z tragizmem]; nadawanie bohaterom skomplikowanych cech psychologicznych; zmiany charakteru postaci. )
7. Występowanie nierzeczywistych zjawisk – duchy, tajemnicze głosy, wiedźmy oraz ich znaczenie.
8. Porównanie sposobu prezentacji Makbeta do białej kartki zamalowywanej na czarno.
III. Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i Kara”.
1. Teoria podziału świata. ( podział ludzi na przeciętnych i wybitnych; wiara w mniejsze zło jeśli celem ma być dobro. )
2. Postać Raskolnikowa. ( inteligentna, ambitna, wrażliwa, dostrzegającą niesprawiedliwość, jaka istnieje na świecie; dumna, mającą wysokie mniemanie o sobie, nie chcącą z nikąd przyjąć pomocy; silna, zdecydowana, pewna swoich racji, lecz także delikatna, ulegająca majakom, emocjom, wyrzutom sumienia. )
3. Motywy zbrodni. ( chęć udowodnienia własnej nieprzeciętności oraz słuszności swojej teorii, a także chęć pomocy innym. )
4. Dokładne planowanie zbrodni oraz porażka bohatera.
5. Świadomość przegranej – pragnienie kary.
6. Polifonia postaci Dostojewskiego. ( niemożność odgadnięcia myśli autora; założenie, że świat jest dialogiem, któremu nie ma końca; mnogość różnych świadectw. )
7. Charakterystyczna prezentacja postaci. ( najpierw opis, działań później podróż w głąb psychiki w celu znalezienia motywów. )
IV. Robert Louis Stevenson „Doktor Jekyll i pan Hyde”.
1. Jedno ciało, dwie osoby. Cechy charakteru tytułowych bohaterów ( Doktor Henry Jekyll: dobry, sympatyczny, ogólnie szanowany, chciałby dzięki swojej pracy ulżyć doli innych; Pan Edward Hyde: zły, nieczuły, egoistyczny sadysta. Dba tylko o siebie, nie ma żadnych zahamowań etycznych. )
2. Teoria osobowości człowieka według Henry’ego Jekyll’a.
3. Przyczyny, dla których dwie części osobowości bohatera tolerowały się wzajemnie.
4. Przyczyny poszukiwań tajemniczego eliksiru. ( obserwacja samego siebie; chęć całkowitego oddzielenia dobrej części człowieka od złej. )
5. Przyjemny nałóg. Ludzka grzeszna ciekawość jako wytłumaczenie zachowań Jekyll’a.
6. Niespodziewana dominacja mrocznej natury bohatera. Porażka naukowca.
7. Podział powieści na dwie części. ( 3-osobowa narracja pierwszej części opowiadająca o działaniach Uttersona oraz list Jekyll’a – 2-osobowa retrospekcja wydarzeń. )
8. Nowatorstwo Stevensona. Ukazanie zła jako kuszącego nałogu.
ZAKOŃCZENIE.
1. Cechy wspólne omówionych przykładów. ( obecność kary oraz jej znaczenie – wartości moralizatorskie, wymiar filozoficzny. )
2. Koncepcja Leibniz’a. ( zło usprawiedliwiane jako potrzeba harmonii; Dobro można oceniać jedynie będąc świadomym, że było ono celowym wyborem, a nie jedyną możliwością. )
3. Teza końcowa. ( O wyjątkowości człowieka świadczy to, że musi on sobie radzić ze swoją niespokojną, nieokiełznaną naturą, prowadzić nieustanne zmagania; Obrona przed złem wymaga siły charakteru, lecz daje satysfakcję; człowiek ma wybór między dobrem a złem; zło – bardziej pociągające, łatwiejsze, lecz wraca do człowieka; Dobro – wymagające panowania nad sobą, pełne wyrzeczeń, lecz przynoszące szczęście, gdyż ono także do człowieka wraca. )