Niekonwencjonalne sposoby przetwarzania energii.

ENERGIA GEOTERMALNA W POLSCE
OCENA MOŻLIWOŚCI WYKORZYSTANIA ENERGII GEOTERMALNEJ


1.Ogólne informacje o geotermii:

Energia towarzyszy człowiekowi na naszej Planecie od zarania jego
dziejów. Zmieniły się tylko formy i źródła energii na kolejnych etapach rozwoju cywilizacyjnego ludzkości. Nasi praprzodkowie w miarę upływającego czasu dokonywali coraz to nowych wynalazków i zaczęli wykorzystywać odnawialne źródła energii, siłę wiatru i wody. Rewolucja przemysłowa i agrarna przyniosły nowoczesną cywilizację przemysłową i narastające problemy z ochroną środowiska naturalnego. Rozwój hutnictwa spowodował powstanie górnictwa węglowego. Wynalezieniu silnika spalinowego towarzyszył rozwój górnictwa nafty i gazu. Zaczyna się wiek energii. W tym szerokim spektrum różnych form energii człowiek wykorzystywał energię geotermalną na długo przed paliwami kopalnymi. O gorących źródłach mówią legendy, przekazy i mitologie różnych plemion i narodów. Odkrycia archeologiczne potwierdzają, że od tysięcy lat znane było wykorzystywanie gorących źródeł wody na powierzchni Ziemi w różnych częściach świata. Opisy historyczne pochodzące sprzed dwóch tysięcy lat wskazują na korzystanie z bogactwa wód geotermalnych w Chinach i cesarstwie Rzymskim, gdzie używano wody do celów leczniczych i rekreacyjnych. Wykorzystywały od wieków lokalne źródła gorącej wody, plemiona starych cywilizacji indiańskich w Ameryce i mieszkańcy Japonii. Szerokie wykorzystanie wód i energii geotermalnej na skalę przemysłową, na potrzeby ciepłownicze i do produkcji prądu elektrycznego zaczęło się dopiero na początku XX wieku z wyraźnym, corocznym wzrostem udziału energii geotermalnej w ostatnich kilkudziesięciu latach. Prognozy rozwoju sektora energii na świecie w XXI wieku przewidują znaczący wzrost udziału energii geotermalnej w ogólnym bilansie pierwotnych nośników energii.
2.Co to jest energia geotermalna jakie są jej rodzaje i
możliwości wykonania:

Energia geotermalna jest wewnętrznym ciepłem Ziemi nagromadzonym w skałach oraz w wodach wypełniających pory i szczeliny skalne. Jeżeli spojrzymy na przekrój naszej planety , to ogromna ilość ciepła nagromadzona jest w jądrze i w skorupie ziemskiej. W jądrze temperatura dochodzi do 4000-4500 C, a pod skorupą ziemską do 1000 C. Zachodzi nieustający przepływ ciepła od wnętrza Ziemi do górnych warstw skorupy i na powierzchnię Ziemi.
W krajach rozwiniętych , zużywających duże ilości energii elektrycznej, moc uzyskana z elektrowni geotermalnych jest w ogólnym bilansie wartością z reguły marginalną. Elektrownie te spełniają rolę lokalnego źródła uzupełniającego. W odmiennej sytuacji znajdują się kraje rozwijające z południowej i środkowej Ameryki, z Azji i Afryki. Kraje te z ludnością sięgającą 70% populacji światowej zużywają około 25% energii elektrycznej wyprodukowanej na świecie, z czego na cele komunalno-bytowe zaledwie około 14%. Z drugiej strony w większości tych krajów istnieją zasoby wysokotemperaturowych wód i par geotermalnych umożliwiających uzyskanie taniej energii. W niektórych z tych krajów już udział energii elektrycznej uzyskanej z energii geotermalnej stanowi znaczącą pozycję.

.
Bezpośrednie wykorzystanie energii z wód geotermalnych o niskich i
średnich temperaturach od wartości kilkudziesięciu do ponad 100 C obejmuje bardzo szeroki zakres zastosowań praktycznych, od wykorzystania w ciepłownictwie po wykorzystanie w przemyśle, rolnictwie, ogrodnictwie, hodowli ryb, balneologii i rekreacji . Struktura wykorzystania zasobów energii geotermalnej na świecie przestawiono na. Ogólna moc instalacji geotermalnych w 58 krajach świata wykorzystujących bezpośrednio energię gorących wód osiąga wielkość ponad 15000 MW.
3.Miasta Polski o korzystnych warunkach dla budowy ciepłowni
geotermalnych:
Przedstawione w pierwszej części publikacji różne kategorie zasobów energii
geotermalnej, w tym zasoby dyspozycyjne nie są podstawą do projektowania instalacji geotermalnych. Dają natomiast pogląd na skalę możliwości wykorzystania zasobów geotermalnych w Polsce. Kolejny etap prac badawczych podjętych w Polsce w latach 1995-1999 z inicjatywy Zakładu Surowców Energetycznych Akademii Górniczo-Hutniczej odnosił się do analizy możliwości budowy instalacji geotermalnych w blisko 200 miastach Polski Niżowej. Wyboru kilkudziesięciu miast, dla których opracowano koncepcje zagospodarowania ciepła wód geotermalnych finansowanych z inicjatywy MOŚ przez NFOŚiGW, dokonano na drodze trójetapowej selekcji. Miasto, aby znaleźć się w grupie do szczegółowej analizy, musiało:

- dysponować dostatecznie dobrymi warunkami hydrogeotermalnymi,
- posiadać odpowiednich odbiorców ciepła,
- wyrazić zainteresowanie realizacją w mieście przedsięwzięć geotermalnych obecnie lub w przyszłości,
- obliczony jednostkowy koszt pozyskania ciepła geotermalnego na poziomie ujęcia był niższy od obowiązującej ceny urzędowej na energię cieplną.
Proponowane koncepcje zagospodarowania ciepła geotermalnego oparto na zasadzie dostosowania instalacji geotermalnych do istniejących konsumentów energii cieplnej oraz aktualnie funkcjonujących systemów ciepłowniczych.
Główne cele strategiczne koncepcji ciepłowni geotermalnych opracowanych dla miast na Niżu Polskim były następujące:
- Poprawa stanu środowiska naturalnego w miastach. Likwidacja rozproszonych niewydolnych źródeł ciepła, bądź modyfikacja istniejących systemów zaopatrzenia w ciepło, w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych.
- Stabilizacja i ewentualne obniżenie ponoszonych kosztów produkcji energii cieplnej oraz zwiększenie jakości usług ciepłowniczych. Stymulowanie dalszego rozwoju miast poprzez rozwój jednego z ważniejszych elementów infrastruktury.
- Stworzenie warunków dla rozwoju dziedzin słabo rozwiniętych, bądź nowych jak np.: ogrodnictwo, balneologia i rekreacja. Zagospodarowanie nadwyżek niskotemperaturowego ciepła geotermalnego prowadzić będzie do wzrostu rentowności przedsięwzięć geotermalnych.
- Centralizacja dostaw ciepła w miastach, gdzie jest ona ograniczona bądź nie istnieje, obejmująca głównie budownictwo wielorodzinne, usługi oraz część przemysłu, uporządkowanie gospodarki cieplnej, zwiększenie dostępu do usług ciepłowniczych dla wspólnot miejskich.
- 4.Energia Słoneczna :
To już końcowe lata XX wieku - czas na nasze intensywne refleksje w temacie ekologii. I jeśli się nie opamiętamy w porę, nie zaczniemy myśleć chociażby tylko o wnukach, to będziemy przeklinać naszą dzisiejszą bezmyślną rozrzutność, nasz dzisiejszy brak roztropności, której wynikiem będzie zniszczenie światowych zasobów energii. Już teraz jest zbyt mało czasu, aby ociągać się z dodaniem do listy światowych braków następnego - niedoboru zaopatrzenia w energię.
Na całym świecie prowadzone są prace, których efekty rozwiązałyby kryzys energetyczny i związane z nim katastrofy ekologiczne. Okazuje się, że jedynym, znanym obecnie źródłem energii, wystarczająco obfitym, by zaspokoić globalne potrzeby przez długi, praktycznie nieskończony czas, jest Słońce. Kwestią otwartą są badania, które umożliwiłyby stwierdzenie, do jakiego stopnia można by wykorzystać stały dopływ tego rodzaju energii.
Słońce jest bardzo atrakcyjnym źródłem mocy, a energia słoneczna dopływa prawie do każdego zakątka Ziemi. To potężne źródło energii, jakim jest ta bliska nam gwiazda, mogłoby zaopatrzyć w całą potrzebną moc wszystkich ludzi. Całkowita energia promieniowania słonecznego, docierającego w ciągu roku do powierzchni Ziemi, wynosi około 3,9 miliona eksadżuli, przy czym roczne zużycie energii przez ludzkość oszacowano na 350 eksadżuli. Moc wysyłanego przez Słońce promieniowania jest więc 15 tysięcy razy większa, niż potrzeby roczne mieszkańców Ziemi, a jej gęstość wynosi 1300[W/m2].
Pora zwrócić uwagę na metody pozyskiwania energii słonecznej, których na pewno nie zdominowała jedna technologia. W tabeli podano przybliżone wydajności zamiany energii słonecznej na pracę mechaniczną lub energię elektryczną różnych urządzeń, zwanych urządzeniami "słonecznymi". Uważny czytelnik zauważy duże zróżnicowanie prezentowanych wydajności.

Przybliżone wydajności zamiany energii słonecznej na pracę mechaniczną
lub energię elektryczną dla różnych urządzeń.1. Maszyny cieplne - kolektor 3 - 5 %2. Maszyny cieplne - układ skupiający 15-25 %3. Generator termoelektryczny - układ skupiający 20-30 %4. Generator termoelektryczny - kolektor 0.5-1 %5. Generator termoelektryczny - kolektor + układ skupiający 3-5 %6. Generator fotoelektryczny 3-30 %7. Systemy fotobiologiczne wykorzystujące rośliny wyższe 1-2 %8. Systemy fotobiologiczne wykorzystujące mikroorganizmy 2-3 %CENTER>
Trudno powiedzieć, żeby było to dobre kryterium selektywności wyboru ekologicznych systemów przetwarzania. Energia słoneczna nic nie kosztuje, a więc czynnikiem, który będzie w dużym stopniu decydował o wartości metody, jest całkowity koszt urządzenia przetwarzającego. Różnice tutaj mogą być znaczne, gdyż ocena metody zależy od wielu czynników. Chcę zwrócić uwagę, że urządzenia zasilane energią słoneczną mogłyby stanowić konkurencję dla innych metod otrzymania energii. Z różnych źródeł informacji dowiadujemy się, że miliony takich urządzeń są już w użyciu. Potwierdza to ich konkurencyjność, zwłaszcza na obszarach nieuprzemysłowionych. Dodatkowo na korzyść tych urządzeń przemawiają następujące fakty:
1. niepotrzebna jest kolektywna akcja zarządzania lub centralne planowanie;
2. możliwa byłaby rezygnacja z konieczności organizowania kosztownej sieci dystrybucyjnej.
Na dzisiejszym etapie wykorzystania urządzeń słonecznych należałoby się skupić na wytwarzaniu mocy na niewielkie potrzeby indywidualnego odbiorcy w rozproszonych i odizolowanych regionach. Może to wpłynąć chociażby na ustaloną formę egzystencji i problem przestaje być jedynie czysto technologiczny oraz ekonomiczny, lecz urasta do rangi socjologicznego.
Zakres stosowania coraz to bardziej urozmaiconych urządzeń wykorzystujących energię słoneczną, takich jak: grzejniki wody, destylatornie, suszarki, wytwornice wodoru, tlenu itp. mogą spowodować powstanie miejscowego "słonecznego" przemysłu energetycznego. Rozwój tego przemysłu musi być poparty odpowiednim ustawodawstwem, które gwarantowałoby np.: produkcję urządzeń w postaci umożliwiającej łatwe składowanie w miejscu przeznaczenia lub narzucałoby obowiązek instalowania przetworników energii słonecznej w instytucjach użyteczności publicznej - szkołach, szpitalach itp.
Problem lokalnej energetyki narzuca potrzeby globalnych działań, a rozwój energetyki słonecznej jest skierowany na usprawnienie przetwarzania tej energii w elektryczną.
Najczęściej stosowanymi i najbardziej badanymi metodami są: termiczna i fotoelektryczna. Istota metody termicznej to skupienie promieni słonecznych, które wytwarzają gorącą parę. Skierowana do napędzania turbin generatorów tak wytworzona para powoduje powstanie prądu elektrycznego. Odbywa się to podobnie, jak w klasycznych elektrowniach opalanych węglem. Druga z metod - fotoelektryczna - pozwala bezpośrednio uzyskać prąd elektryczny za pomocą baterii słonecznych. Działają one w oparciu o zjawisko fotowoltaiczne, zachodzące w półprzewodnikach.
Zjawisko to po raz pierwszy zaobserwował w 1839 roku francuski fizyk Edmond Becquerel. Światło ulega bezpośredniej zamianie na prąd elektryczny. Na złączu półprzewodnikowym powstaje napięcie, zaistniałe na skutek przemieszczania się wewnątrz materiałów elektronów wybitych z ich stabilnych położeń. Równowaga w półprzewodniku została naruszona właśnie przez padające fotony o odpowiedniej wartości energii. Ogniwa fotowoltaiczne są jednak wciąż zbyt kosztowne, ale ich przyszłość jako urządzeń przetwarzających rysuje się optymistycznie. Nowoczesne technologie do ich produkcji wprowadza się dopiero od niedawna, a wydajność tych przetworników jest, jak wykazują obliczenia, wyraźnie poniżej granic teoretycznych rozważań. Cena elektryczności pochodzącej z baterii słonecznych powinna spadać z upływem czasu, w którym są prowadzone badania. W przyszłym stuleciu, a to już tak niedługo, powinny one konkurować z konwencjonalnymi metodami wytwarzania prądu, a przede wszystkim energii użytecznej. Oczywiście należy rozwiązać jeszcze wiele trudności związanych chociażby z przechowywaniem, przesyłaniem i sprawniejszym zastosowaniem wytwarzanego prądu w fotoogniwach.
Opracowanie i upowszechnienie bardziej wydajnych ekonomicznie technologii pozyskania energii słonecznej wpłynie na nasze środowisko. Istnieje nadzieja, że zmniejszy się zanieczyszczenie powietrza, a globalne zmiany klimatu ulegną zahamowaniu.
Następne podstawowe trudności w drodze ku przebudowie naszej energetyki to:
· najbardziej nasłonecznione obszary nie pokrywają się z rejonami dużej urbanizacji i industrializacji. W takich rejonach przecież istnieje największe zapotrzebowanie na energię;
· ilość energii docierająca w jednostce czasu na odpowiednią jednostkę powierzchni, czyli nasłonecznienie jest zmienne w czasie i zależy od takich czynników jak: pora dnia i pora roku oraz nie ustalone warunki atmosferyczne, a także położenie geograficzne.
Takiego stanu rzeczy do tej pory nie udało się w sposób satysfakcjonujący rozwiązać, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i technicznym.
Kończąc nasze rozważania trzeba jeszcze raz mocno podkreślić, że gra toczy się o bardzo wysoką stawkę. Nie przedstawiłem tutaj szczegółowych rozwiązań metod związanych z energetyką słoneczną. Jeżeli prowadzone badania i wszelkie działania będą sukcesem w walce o ekologicznie czystą energie, to będziemy dumni, że uzyskaliśmy dostęp do potężnego, czystego źródła energii. Eksploatacja nie będzie zagrażała przyrodzie, póki nie wyczerpie się źródło i póki świadomie ludzkość podejdzie do masowej, globalnej jego eksploatacji. Nasze dzieci, nasza młodzież muszą być zapoznane z możliwościami zastosowania energii słonecznej. Prowadząc z młodym człowiekiem badania i doświadczenia z ogniwami słonecznymi przyczyniamy się do szybszego uświadomienia i pozyskania tak potrzebnej życiu siły, jaką jest ekologicznie czysta energia. Nie wyczerpie się ona, póki świeci Słońce, a świeci ono dla wszystkich.

5.Ogniwa Paliwowe: Ogniwa paliwowe, których zastosowanie pozwoli na efektywniejsze uzyskiwanie i większą produkcję energii elektrycznej niezbędnej do zasilania układów w samochodach zaprezentował amerykański koncern Delphi na wystawie Engine Expo 2001 w Stutttgarcie. Przedsiębiorstwo pracuje też nad reformerami służącymi do uzyskiwania wodoru z benzyny lub z oleju napędowego . Nowoczesne samochody są coraz bardziej naszpikowane elektroniką. Coraz więcej układów sterowanych jest przez procesory, a w konstrukcji aut pojawia się też coraz więcej silników elektrycznych i podzespołów zasilanych prądem, tj. układy nawigacji, systemy wspomagające pracę zawieszenia czy klimatyzacja. W najbliższej przyszłości znajdą zastosowanie takie rozwiązania, jak elektryczny układ kierowniczy drive-by-wire czy elektrycznie włączanie hamulców. Będzie więc rosła wartość mocy niezbędnej do sprawnego funkcjonowania aut, co niestety wymusza wzrost zużycia paliwa.

Jednym z pomysłów na rozwiązanie tego problemu jest zastosowanie ogniw paliwowych do wytwarzania prądu. Jeśli przyjmiemy, że używana obecnie prądnica dla wytworzenia 1 kW energii elektrycznej zwiększa zużycie paliwa o 1,5 l/100 km, to ogniwa paliwowe potrzebują go o 45% mniej, mimo że zasilane są bezpośrednio benzyną, a nie mechanicznie przez pasek klinowy.
6.Reakcja Redoks: reakcja elektronacji-dezelektronacji, reakcja eldel, reakcja utleniania i redukcji, reakcja chemiczna, w trakcie której następuje przekazanie jednego lub więcej elektronów między atomami. Związana jest z tym zmiana stopni utleniania pierwiastków wchodzących w skład reagentów : maleje stopień utlenienia utleniacza (utleniacz przyjmuje elektrony, czyli ulega redukcji), wzrasta stopień utlenienia reduktora (reduktor oddaje elektrony, czyli jest utleniany).
7. Plazma .
Plazma, zjonizowany gaz zawierający w przybliżeniu takie same ilości ładunków ujemnych i dodatnich. Ze względu na specyficzne własności nazywany czwartym (obok ciała stałego, cieczy i gazu) stanem skupienia materii.
Pod względem właściwości elektrycznych plazma podobna jest do metalu . Ze względu na specyficzne zjawiska wyróżnia się plazmę zimną (o temperaturze rzędu 10 tys. K), która wykorzystywana jest w plazmomotronach , w napędzie plazmowym, w generatorach magnetohydrodynamicznych i gorącą (o temperaturze ponad 1 mln K) wytwarzaną w celu badania warunków powstawania kontrolowanej reakcji termojądrowej .
Na Ziemi plazma występuje rzadko (np. płomień), natomiast w przestrzeni kosmicznej stanowi najczęściej występujący stan materii - z plazmy zbudowane są niektóre gwiazdy (np. Słońce) i galaktyki .
Jonizacja, zjawisko odrywania elektronów od atomu. W jego wyniku z obojętnego elektrycznie atomu powstaje naładowany dodatnio jon i swobodne elektrony. Dla ciał stałych terminem jonizacji określa się zjawisko oddania elektronu z pasma walencyjnego do pasma przewodnictwa. Typowymi sposobami uzyskania jonizacji są zderzenia (promieniowanie jonizujące )z elektronami, jonami, atomami albo innymi cząstkami (alfa, protonami , mezonami itd.) lub kwantami promieniowania gamma , lub rentgenowskimi oraz jonizacja termiczna (termojonizacja). Wyróżnia się ponadto jonizację pierwotną i wtórną.
Stan skupienia, forma występowania danej substancji określająca jej podstawowe cechy fizyczne. Tradycyjnie wyróżniano trzy stany skupienia :ciało stałe , ciecz , gaz w XX w. dodano do nich dwa nowe: plazmę i kondensat nazywany płynną plazmą.
Bardziej precyzyjne jest pojęcie stanu fazowego, określające strukturę mikrocząstkową (atomową) materii. Wyróżnia się stany: krystaliczny (tzw. uporządkowanie dalekie cząsteczek), bezpostaciowy (uporządkowanie cząstek bliskich sobie, charakteryzuje on zarówno niektóre ciała stałe, np. ciał szkliste czy polimery, jak i ciecze) oraz gazowy (brak uporządkowania).
Zmianom stanów fazowych danej substancji towarzyszą przejścia fazowe .
Plazmotron, urządzenie służące do otrzymywania plazmy o temperaturze od 4 tys. do 30 tys. K na skutek ogrzania gazu w łuku elektrycznym lub w zmiennym polu elektromagnetycznym .
8. Generatory tyrystorowe
a) Zasada działania :
Zasilający transformator sieciowy służy do dopasowania napięcia zasilającego. Prostownik tyrystorowy przetwarza energię pobieraną z sieci prądu zmiennego na energię regulowanego prądu stałego. Dzięki temu napięcie wyjściowe generatora regulowane jest w sposób ciągły w zakresie od 10% do 100% napięcia znamionowego. Dławik wygładzający w obwodzie prądu stałego zapewnia bezprzewodowy przepływ energii z prostownika do falownika tyrystorowego i ogranicza prąd w przypadku wystąpienia zwarcia w odbiorniku. Falownik tyrystorowy pracuje w układzie pełnego mostka jednofazowego. Elektroniczny układ sterujacy generuje impulsy zapłonowe tyrystorów prostownika i falownika. Napięcie wyjściowe zadawane jest przy pomocy potencjometru zadającego lub innego układu nadrzędnego. Napięcie wyjściowe jest stałe, niezależnie od wahań napięcia w sieci i zmian oporności obciążenia. Przy przeciążeniach generator jest automatycznie wyłączany.
b) Zalety:
całkowita odporność na zwarcia
- wysoka sprawność przy pełnym obciążeniu i biegu jałowym
- automatyczne dostosowanie częstotliwości pracy do częstotliwości rezonansowej odbiornika, dzięki czemu zbędne są układy przełączające i regulatory do kompensacji mocy biernej
c) Zastosowanie :

- zasilanie pieców indukcyjnych tyglowych z wyłożeniem ceramicznym lub z tyglem grafitowym
- zasilanie nagrzewnic indukcyjnych
· 9. GENERATOR MAGNETOHYDRODYNAMICZNY :

- MAGNETOHYDRODYNAMICZNY GENERATOR , generator magnetogazodynamiczny, generator plazmodynamiczny.

urządzenie przetwarzające bezpośrednio energię cieplną gazu (niekiedy ciekłego metalu) w energię elektr., przy wykorzystaniu zjawiska powstawania prądu elektr. w przewodniku (w tym wypadku gazie) poruszającym się w polu magnet. (indukcja magnet.); w g.m. zjonizowany gaz (plazma) o wysokiej temp. i ciśnieniu rozpręża się w dyszy uzyskując w ten sposób strumień o dużej prędkości, który następnie przepływa przez kanał umieszczony pomiędzy biegunami elektromagnesu , a więc przez pole magnet. o liniach prostopadłych do kierunku przepływu; w gazie indukuje się prąd elektr., którego przepływ związany jest z ruchem elektronów o ładunku ujemnym oraz - w kierunku przeciwnym - dodatnio naładowanych jonów; cząstki te gromadzą się na elektrodach (zwykle są to dwie ściany tunelu, przez który przepływa gaz) i powodują w obwodzie elektrod przepływ prądu stałego (przy jednorodnym i stałym polu magnet. oraz ustalonym przepływie gazu) lub zmiennego (gdy czynniki te zmieniają się cyklicznie); sprawność przemiany energii w g.m. jest relatywnie wysoka i waha się w granicach 50-60%, jednak zastosowanie g.m. w elektrowniach napotyka duże trudności związane z wymiennikami ciepła; obecnie zespoły o niższej sprawności stosowane są w skali półtechnicznej. Pierwszy laboratoryjny g.m. zbudowano 1959 w USA .

10. GENERATOR VAN DE GRAAFFA :
generator elektrostatyczny urządzenie do uzyskiwania wysokich stałych napięć elektr. ładunek dodatni odbierany z ostrza dodatniej elektrody jest przenoszony za pomocą pasa transmisyjnego do wnętrza drugiej elektrody w kształcie kulistej czaszy; generator ten wraz ze źródłem jonów oraz rurą akceleracyjną stanowi akcelerator Van de Graaffa używany do przyspieszania jonów do energii rzędu MeV.

11. Generator kwarcowy :
generator drgań elektrycznych małej mocy, ale wielkiej częstości, charakteryzujący się niezwykle dużą stabilnością drgań. Wykorzystano w nim własności piezoelektryczne kryształu kwarcu. Stabilność częstości dochodzi do 10-9 w zakresie od kilku kHz do kilkudziesięciu MHz. G. k. służy jako wzorzec częstości i wzorzec czasu. Zob. też zegar kwarcowy.

12. Generator akustyczny :
generator lampowy lub tranzystorowy wytwarzający harmoniczne drgania napięcia elektrycznego o częstościach drgań od 16 Hz do 20 kHz. Jest to zakres częstości fal dźwiękowych, które słyszy człowiek, jeśli tylko ich natężenie przekracza próg słyszalności.


13. GENERATOR GAZU : gazogenerator, czadnica,
urządzenie stanowiące rodzaj pieca do wytwarzania gazu palnego z paliwa stałego ( węgla , koksu ) poprzez jego spalanie przy niedoborze tlenu (spalanie redukcyjne).W g.g. przez warstwę rozżarzonego węgla lub koksu (temp. 800-1300oC) przepuszcza się tzw. czynnik zgazowujący: powietrze, parę wodną lub ich mieszaninę, otrzymując w rezultacie gaz powietrzny (generatorowy) wodny lub mieszany. Dużą efektywność zgazowania i korzystny skład gazu uzyskuje się w czadnicach nowego typu przy zastosowaniu mieszaniny przegrzanej pary wodnej i tlenu podawanej pod ciśnieniem ok. 2,3 MPa. G.g. wykorzystywane są głównie w hutach, koksowniach i gazowniach. Szczególny przypadek stanowiły g.g. stosowane w pojazdach z silnikami napędzanymi gazem powietrznym uzyskiwanym przez spalanie drewna.

14. Generatory magnetohydrodynamiczne :
W generatorze magnetohydrodynamicznym przewodnikiem prądu jest zjonizowany gaz, czyli plazma, o przewodności elektrycznej wielokrotnie mniejszej od przewodności elektrycznej wielokrotnie mniejszej od przewodności elektrycznej wielokrotnie mniejszej od przewodności elektrycznej przewodnika miedzianego .jako przewodnik prądu może być tu także zastosowany ciekły metal lub jego para.

15.Generatory termioniczne :
Działanie generatora termionicznego jest oparte na efekcie Edisona, który polega na wysyłaniu elektronów przez rozżarzoną powierzchnię . Efekt ten może być wykorzystywany do bezpośredniego przetwarzania ciepła w energię elektryczną. Urządzenie , które może być wykorzystywane do tego celu składa się z dwóch równoległych płyt metalowych , emitera wysyłającego elektrony i kolektora zbierającego te elektrony, umieszczonych w próżni. Generator Termioniczny jest urządzeniem o małej mocy. Generatory te doskonale nadają się do współpracy z reaktorem jądrowym jako źródłem ciepła.

16. Generatory termoelektryczne:
Działanie tego generatora jest oparte na zjawiskach termoelektrycznych. Najprostszy generator termoelektryczny składa się z dwóch termoelementów , wykonanych z różnych materiałów i połączonych ze sobą np: płytką miedzianą. Generatory termoelektryczne są przeznaczone do wytwarzania małych mocy i znajdują obecnie tylko zastosowanie, np: jako żródło prądu w pojazdach kosmicznych.