Ewolucjonizm oraz systematyka organizmów

Różnorodność organizmów na Ziemi
Organizmy żyjące na Ziemi cechuje olbrzymia różnorodność. Polega ona na tym, że podstawowe funkcje życiowe, wspólne dla wszystkich organizmów, realizowane są w różny sposób. Zróżnicowanie to jest wynikiem zmienności na poziomie genów poszczególnych osobników i zespołów osobników. Powstało ono w wyniku ewolucji.
Skala różnorodności organizmów.

Miarą różnorodności organizmów jest ogromna liczba gatunków występujących na Ziemi. Gatunki są rozmieszczone nierównomiernie. Najbardziej bogata gatunkowo jest strefa okołorównikowa, a różnorodność ta zmniejsza się im bliżej jest biegunów. Do chwili obecnej opisano i nazwano ok. 1,7 mln gatunków. Jest to liczba zaniżona, gdyż wielkość tą oszacowano na podstawie gatunków żyjących na lądzie. Inną przyczyną tego zaniżenia jest niekompletny opis mikroorganizmów fauny i flory środowisk, takich jak lasy tropikalne. Liczba jeszcze nieznanych gatunków jest ogromna. Szacuje się, że wynosi ona od 3 do 5 mln, choć wielu biologów uważa że przekracza nawet 10 mln gatunków.

Klasyfikacja organizmów
Wielka liczba gatunków wymaga uporządkowania według określonych kryteriów. Nauką, która się zajęła uporządkowaniem wszystkich znanych organizmów jest systematyka, a główną metodą stosowaną w tej nauce jest klasyfikacja. Systematyka nauka polegająca na porządkowaniu organizmów w przejrzyste i hierarchiczne systemy na podstawie wiedzy uzyskanej z taksonomii i klasyfikacji. Klasyfikacja to łączenie organizmów według określonych kryteriów, w grupy zwane jednostkami systematycznymi – taksonami.
Taksonomia to badanie i opisywanie organizmów na podstawie ich cech charakterystycznych oraz ich klasyfikacja.
System klasyfikacji zbudowany według kryteriów opartych na ewolucyjnym pokrewieństwie organizmów określany jest jako system naturalny. Można jednak uporządkować organizmy biorąc za kryterium podziału łatwą do zauważenia cechę np. liczbę pręcików w kwiatach czy wielkość nasion. W takich sytuacjach tworzy się system sztuczny. Klasyfikacja musi być elastyczna, aby można było uzupełniać wykazy gatunków już opisanych o gatunki nowoodkryte. Musi ona obejmować także organizmy wymarłe, gdyż gatunki żyjące i wymarłe są ze sobą spokrewnione.
Podstawową jednostką systematyczną (taksonem) jest gatunek. Gatunek to grupa osobników zdolna do krzyżowania się i wydawania płodnego potomstwa. Gatunki zmieniają się w czasie. Nie są czymś stałym i niezmiennym. Zmienność ta zachodzi w ciągu długiego czasu i nie możemy jej zaobserwować w ciągu naszego życia.

Binominalny system nazewnictwa gatunków
Wiele organizmów ma nazwy lokalne, które różnią się od używanych przez inne społeczności. Aby uniknąć związanych z tym nieporozumień naukowcy używają międzynarodowego systemu, nazywanego systemem dwuczłonowego nazewnictwa gatunków (systemem binominalnym). W systematyce wielką wagę przywiązuje się do nazewnictwa, które zostało ujednolicone poprzez przyjęcie nazw łacińskich.
Każda nazwa gatunkowa składa się z dwóch członów (jest binominalna). Pierwszy człon określa rodzaj, drugi gatunek np. biedronka (rodzaj) ,biedronka siedmiokropka (gatunek). W terminologii polskiej rodzaj i gatunek piszemy małymi literami, a po łacinie rodzaj pisze się wielką literą a gatunek mała – np. Homo sapiens (człowiek rozumny).
System klasyfikacji
Nauka o klasyfikacji nazywa się taksonomią. Słowo takson pochodzi od greckiego taksis- układ, porządek i oznacza grupę podobnych do siebie organizmów, na tyle odrębną od innych organizmów że można ją wyróżnić przez nadanie nazwy i zaszeregowanie do odpowiedniej kategorii systematycznej.

Taksony królestwa zwierząt są uszeregowane w malejącym porządku:
-królestwo-największa jednostka systematyczna
-typ-organizmy zbudowane według podobnego planu
-gromada-grupa rzędów wewnątrz typu
-rząd-grupa spokrewnionych ze sobą rodzin
-rodzina-grupa rodzajów
-rodzaj-grupa podobnych i ściśle spokrewnionych gatunków
-gatunek-grupa organizmów zdolnych do krzyżowania się i wydawania płodnego potomstwa (zbiór osobników żyjących na określonym terenie)
kilka lub kilkanaście taksonów niższego rzędu tworzy takson wyższego rzędu – taki układ jest hierarchiczny.

królestwo:zwierzęta (Animalia)
typ:strunowce(Chordata)
gromada:ssaki(Mammalia)
rząd:naczelne(Primates)
rodzina:człowiekowate(Hominidae)
rodzaj:człowiek(Homo)
gatunek:człowiek rozumny(Homo sapiens)

królestwo:zwierzęta (Animalia)
inne typy (stawonogi,mięczaki)
inne gromady(ryby, płazy, ptaki)
inne rzędy(gryzonie,nietoperze,parzystokopytne)
inne rodziny(małpy człekokształtne)
inne rodzaje(australiopiteki)
inne gatunki(neandertalczyk Homo neanderthalensis)

Pochodzenie człowieka
Królestwo: zwierzęta (organizmy cudzożywne, brak ściany komórkowej, układ nerwowy z narządami zmysłów, zdolność ruchu).
Podkrólestwo: tkankowce (zespoły komórek zorganizowane w tkanki)
Typ: strunowce (struna grzbietowa na niej leży cewka nerwowa, obecność kieszonek skrzelowych)
Podtyp: kręgowce (występowanie kręgosłupa, szkielet wewnętrzny, skóra wielowarstwowa z gruczołami i włosami, zamknięty układ krwionośny)
Gromada: ssaki (zdolność ssania mleka, stałocieplność, gruczoły mleczne)
Podgromada: ssaki łożyskowe (występowanie łożyska pomiędzy organizmem matki i dziecka)
Rząd: naczelne (chwytne kończyny, oczy umieszczone z przodu twarzy, powiększony mózg, niewielka liczba młodych)
Nadrodzina: człekopodobne (Hominoidy)
Rodzina: człowiekowate (postawa wyprostowana, chodzenie dwunożne, stopa wysklepiona bez przeciwległego palucha, kręgosłup kształt S, osadzenie czaszki prostopadłe)
Rodzaj: człowiek (złożoność w zachowaniu, rozwój kultury, tworzenie narzędzi, budowanie schronień)
Gatunek: człowiek rozumny

Przegląd królestw organizmów żyjących na Ziemi
obecnie przyjmuje się podział organizmów na pięć królestw: prokarionty (obejmujące organizmy bezjądrowe czyli wszystkie bakterie), protisty (obejmujące jednokomórkowe i plechowate organizmy eukariotyczne) oraz rośliny, grzyby i zwierzęta.

Prokarionty (Prokaryota) to organizmy mikroskopijnej wielkości, w większości jednokomórkowe. Materiał genetyczny występuje w formie kolistego DNA. W komórkach brak jest błoniastych organelli, natomiast u wielu występują sztywne ściany komórkowe zbudowane z wielocukrów połączonych z peptydami.
Protisty (Protista) to zróżnicowana grupa eukariotycznych organizmów jednokomórkowych lub wielokomórkowych plechowatych, czyli takich u których nie wykształciły się tkanki i organy. Żyją głównie w środowisku wodnym. Należą do nich glony, jednokomórkowe pierwotniaki oraz niektóre grzyby. Protisty wyodrębniono w królestwo na podstawie ewolucyjnego pokrewieństwa. Z królestwa tego na drodze ewolucji powstały królestwa: grzybów, roślin i zwierząt.
Grzyby (Fungi) są eukariotycznymi organizmami mającymi ścianę zbudowaną z chityny. Większość grzybów to organizmy lądowe. Ich ciało na ogół zbudowane jest z wielu cienkich rozgałęzionych nitkowatych struktur zwanych strzępkami. Komórki grzybów nie mają chlorofilu. Wszystkie grzyby są heterotrofami – żywią się martwą materią organiczną, trawioną zewnątrzkomórkowo (saprofity), lub żywą materią organiczną (pasożyty). Rozmnażanie odbywa się za pomocą zarodników (spor) wytwarzanych w procesie bezpłciowym i płciowym. Popularne grzyby to grzyby kapeluszowe, drożdże i pleśnie.
Rośliny (Plantae) to organizmy przystosowane do życia na lądzie. W ścianach ich komórek obecna jest celuloza. Są autotrofami, dzięki obecności chlorofilu w chloroplastach, w których zachodzi proces fotosyntezy. Mają złożone cykle życiowe, w których występują naprzemiennie dwa pokolenia różniące się sposobem rozmnażania: gametofit i sporofit. Pokolenie gametofitu jest haploidalne (1n) i wytwarza gamety. Gamety te łącząc się tworzą zygotę, która następnie rozwija się w pokolenie sporofitu. Sporofit ma komórki diploidalne (2n). To pokolenie wytwarza haploidalne spory na drodze mejozy. Zarodniki kiełkują w gametofit.
Zwierzęta (Animalia) to wielokomórkowe organizmy heterotroficzne, mające zdolność aktywnego ruchu. Nie mają chloroplastów, a ich komórki pozbawione są celulozowych ścian komórkowych. Komórki w ciele są na ogół wyspecjalizowane do pełnienia różnych funkcji np. mięśniowe czy nerwowe U większości zwierząt występują narządy zmysłów oraz układ nerwowy pełniący funkcje koordynująco – regulacyjne. Mogą mieć prosty cykl życiowy, ale wiele zwierząt ma złożony cykl życiowy z przeobrażeniem. Dojrzałe zwierzęta wytwarzają haploidalne gamety w wyniku podziału mejotycznego. Po zapłodnieniu zygota dzieli się tworząc zarodek, który we wczesnym etapie rozwoju przyjmuje u wszystkich zwierząt formę blastuli. Zdecydowana większość zwierząt jest zdolna do aktywnego ruchu. Nieliczne wyjątki to zwierzęta wodne, osiadłe na dnie lub biernie unoszone jako plankton przez fale. U tych aktywnie się poruszających wyraźnie zaznacza się symetria dwuboczna i cefalizacja – czyli wyodrębnienie odcinka głowowego, w którym koncentrują się receptory oraz narząd koordynujący procesy życiowe, czyli mózg. U organizmów nie poruszających się aktywnie obserwuje się symetrię promienistą (ukwiały).

Systematyka zwierząt jest rozbudowana i skomplikowana, dlatego dokonano podziału ze względu na brak lub obecność szkieletu osiowego (kręgosłupa) na bezkręgowce i kręgowce. Kręgowce stanowią jeden z trzech podtypów strunowców, natomiast do bezkręgowców zaliczamy dwa pozostałe typy strunowców (osłonice i bezczaszkowce) oraz wszystkie pozostałe typy zwierząt. Do bezkręgowców zaliczamy największą pod względem liczebności i różnorodności grupę- stawonogi. Wyróżniają je odnóża zbudowane z członów połączonych stawami oraz chitynowy pancerz, pełniący funkcję szkieletu zewnętrznego. Do tej grupy zaliczmy owady, pajęczaki, skorupiaki i wije. Oprócz stawonogów do bezkręgowców zalicza się jamochłony, płazińce, nicienie, pierścienice i mięczaki.
Kręgowce charakteryzują się silnie rozwiniętym układem nerwowym oraz zamkniętym układem krwionośnym, zbudowanym z jednego (ryby) lub dwóch krwiobiegów (pozostałe kręgowce). Większość kręgowców ma parzyste kończyny, uformowane w zależności od wymagań środowiska i trybu życia. Do kręgowców zaliczamy: ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki.

Różnorodność organizmów jako wynik przemian ewolucyjnych.
Nieprzerwany, nieodwracalny proces przekształcania się organizmów, powstawania coraz to nowych gatunków, ich ciągłego przystosowania się do zmieniających się warunków bytowania nazywamy ewolucją.

Dowody na ewolucję.
U większości gatunków zmiany ewolucyjne zachodzą bardzo powoli i dlatego też trudno zaobserwować je w ciągu życia człowieka. Dowodów na ewolucję dostarczają niektóre dziedziny biologii: anatomia porównawcza (zajmująca się wspólnymi cechami budowy narządów i układów narządów), biochemia, genetyka, paleontologia – nauka badająca organizmy pochodzące z ubiegłych epok, występujące m.in. w postaci skamieniałości. Skamieniałości to pozostałości roślin i zwierząt zachowane na różne sposoby. Powstają one w wyniku zastępowania w odpowiednich warunkach materii organicznej przez nieorganiczną (czyli fosylizacji) najlepiej zachowują się formy wykształcające szkielet, pancerz). Do dziś przetrwały organizmy uwięzione w kroplach żywicy. Po utwardzeniu z żywicy powstał bursztyn, który konserwował ciało, nie dopuszczając do procesów gnilnych.
Do dowodów badanych przez paleontologów zalicza się skamieniałe szczątki organizmów (fragmenty kości, muszle), odciski, odlewy w skałach osadowych, szczątki organizmów zakonserwowanych w bursztynie lub zmarzlinie oraz pozostawione przez nie tropy.

Metoda C14
Ewolucja na Ziemi dokonuje się stopniowo. We współczesnych badaniach wykorzystuje się różne metody datowania. Dla znalezisk starszych niż 50 tys. lat wykorzystuje się metodę oznaczenia wieku przy użyciu węgla 14C. Czas połowicznego rozpadu węgla 14C wynosi ok. 5730 lat. Opisywana metoda opiera się na obserwacji, że organizmy za życia w naturalny sposób wbudowują węgiel w swoje tkanki, a jego część stanowi izotop węgla 14C. Natomiast po śmierci izotop ten rozpada się proporcjonalnie do upływającego czasu, tzn. po upływie 5730 lat jest go w skamielinach o połowę mniej. Im skamieniałość starsza tym mniej zawiera izotopu węgla 14C. Stosunek 14C do 12C w kopalnej materii organicznej pozwala obliczyć jej przybliżony wiek. Do datowania znalezisk używa się także innych izotopów promieniotwórczych o dłuższym połowicznym czasie rozpadu np. uranu.

Zarys teorii ewolucji
W obrębie każdego gatunku poszczególne osobniki różnią się między sobą. Różnice te, zwane zmiennością są najczęściej wynikiem powstawania i utrzymywania się różnic genetycznych wśród organizmów należących do tego samego gatunku. Duży wpływ na cechy, które się zmieniają w sposób ciągły ma środowisko. Zmienność ciągłą charakteryzuje stopniowa gradacja cechy, którą można przedstawić w postaci krzywej np. rozkład wysokości czy masy ciała u dorosłych ludzi. Zmienność ciągła w populacji ludzkiej, dotycząca np. takich cech jak wzrost, wygląd czy inteligencja jest zawsze wynikiem współdziałania wielu genów oraz wypadkową oddziaływań pomiędzy genotypem a środowiskiem. Zmienność nieciągła (skokowa) pozwala zaszeregować cechy do wyraźnie różniących się grup np. ludzie o grupie krwi O,AB, B, A.

Każdy organizm może pozostawić po sobie znacznie więcej potomstwa niż jest w stanie przeżyć, stąd też pewna liczba osobników ginie, zanim uzyska możliwość rozrodu. Najlepszą szansę na przetrwanie mają osobniki najlepiej przystosowane. Rozmnażając się mogą przekazać potomstwu te swoje cechy (geny), dzięki którym osiągnęły sukces rozrodczy w walce o przetrwanie. Natomiast osobniki gorzej przystosowane są eliminowane w wyniku selekcji. Selekcję czyli eliminowanie jednych organizmów, a faworyzowanie innych pod presją środowiska nazywamy doborem naturalnym. Jeśli środowisko się zmienia to zmienia się również zestaw cech faworyzowanych w organizmach. Aby dobór (selekcja) był skuteczny, zmienność musi być dziedziczona.

Dobór naturalny przebiega najczęściej jedną z dwóch form: doboru stabilizującego lub doboru kierunkowego.
Dobór stabilizujący faworyzuje w populacji organizmy o typowych (powszechnie występujących) cechach. Eliminuje natomiast organizmy o skrajnych cechach. Występuje on w środowisku, w którym warunki są względnie stałe (ustabilizowane). Populacja taka nie zmienia się. Tak dzieje się w przypadku większości populacji.
Dobór kierunkowy faworyzuje w populacji jeden ze skrajnych fenotypów. Pojawia się tam, gdzie warunki środowiska są niestabilne, szybko ulegają zmianom. Taka populacja zmienia się w ten sposób, że jeden fenotyp jest stopniowo zastępowany przez inny.
Dobór różnicujący eliminuje fenotypy przeciętne, a faworyzuje skrajne. Prowadzi to do podziału populacji na populacje istotnie różniące się między sobą pod względem fenotypu.

Tezy teorii ewolucji
1.Większość organizmów wydaje dużo więcej potomstwa niż może przetrwać.
2.Osobniki wchodzące w skład gatunku nie są identyczne, wykazują duże zróżnicowanie (zmienność) pod względem cech.
3.Zasoby środowiska są ograniczone, a więc między osobnikami tego samego gatunku zachodzi konkurencja.
4.Niektóre osobniki okazują się lepiej przystosowane do warunków środowiska i wygrywają w walce o przetrwanie.
5.Organizmy lepiej przystosowane mają okazję przekazać swój zestaw genów kolejnemu pokoleniu
W miarę jak jedne pokolenia organizmów następują po drugich, gatunek z upływem czasu stopniowo się zmienia – powstaje nowy gatunek. Powstaniu nowych gatunków sprzyja pojawianie się izolacji rozrodczej, czyli barier utrudniających lub uniemożliwiających krzyżowanie się.
Podczas ewolucji przebiegającej jednokierunkowo cała populacja przekształca się z formy wyjściowej A w formę pochodną B, np. ewolucja konia.
Podczas ewolucji przebiegającej różnokierunkowo z macierzystej wyjściowej populacji A oddziela się populacja, która różnicuje się genetycznie i ostatecznie przekształca się w populację B. W efekcie obie formy mogą istnieć obok siebie jako populacje A i B np. ewolucja człowieka (człowiek współczesny i neandertalczyk istnieli obok siebie)

Ewolucja układu drapieżca – ofiara.
W toku ewolucji dobór naturalny faworyzował wśród drapieżców te osobniki, które skuteczniej wyczuwały, tropiły, goniły i uśmiercały ofiary. Z kolei u ofiar dobór naturalny preferował osobniki o takich cechach, dzięki którym skuteczniej unikały drapieżców, szybko uciekały bądź skutecznie broniły się przed nimi (np. kamuflaż ochronny, barwy ostrzegające, substancje chemiczne). Te istniejące obok siebie siły selekcyjne były przeciwstawne – ofiara coraz lepiej unikała ataku, a drapieżca był coraz skuteczniejszy w pogoni i ataku. Stąd ewolucja układu ofiara drapieżca jest nazywana wyścigiem zbrojeń. Ten wyścig w toku ewolucji wymusił na uczestnikach tego procesu udoskonalenie się osobników o cechach przystosowawczych takich jak szybkość, sprawność, siła.

Melanizm przemysłowy
Klasycznym przykładem skutków działania doboru naturalnego w krótkim czasie jest melanizm przemysłowy. Polega na tym, że na terenach przemysłowych zwierzęta ciemno ubarwione występują częściej niż na terenach wolnych od zanieczyszczeń. Najbardziej znany przykład dotyczy krępaka brzozowego, pospolitej ćmy obserwowanej w Anglii od XIX wieku. Przed rewolucją przemysłową dominowały wśród populacji tego gatunku osobniki jasno ubarwione, upodobniające się barwą do porostów porastających korę drzew. Takie ubarwienie maskowało przed drapieżnikami. Niekiedy w populacji pojawiały się motyle o ciemnym zabarwieniu. Na tle jasnego podłoża były łatwym łupem dla drapieżników. Rozwój przemysłu oraz emitowanie zanieczyszczeń (w tym sadze) sprawiły, że okoliczna roślinność pokryła się ciemnym nalotem. Na takim podłożu jasne krępaki były dobrze widoczne dla polujących na nie ptaków, natomiast osobniki ciemne były trudniejsze do zauważenia. W efekcie w ciągu kilkudziesięciu lat pojawiające się sporadycznie w populacji krępaki ciemno ubarwione liczebnie zdominowały osobniki jasno ubarwione. Wzrost częstości występowania krępaka o ciemnym ubarwieniu jest wynikiem kierunkowego działania doboru naturalnego.

Dobór sztuczny
Ludzie od tysięcy lat starali się wyselekcjonować osobniki o cechach użytecznych w ich życiu. Hodowcy wybierali krowy pod kątem ich wysokiej mleczności, konie pod kątem wytrzymałości i szybkości, świnie o dużej zawartości mięsa. Hodowcy roślin selekcjonowali odmiany o wysokiej wydajności i odporności na choroby. Proces polegający na wyselekcjonowaniu przez człowieka organizmów użytecznych w wyniku eliminacji mniej pożądanych genotypów i dopuszczania do rozrodu osobników odznaczających się cechami pożądanymi dla hodowcy nazywamy doborem sztucznym.

Różnice pomiędzy człowiekiem a małpami człekokształtnymi
Wskutek zmiany klimatu i szaty roślinnej w trzeciorzędzie niektórzy przedstawiciele naczelnych musieli zrezygnować z nadrzewnego trybu życia i przejść do życia w stepie. Wiele stepowych i leśnych form naczelnych z tego okresu wykazuje dwunożność. Skutki zmiany postawy ciała sięgają dalej niż do zmian w szkielecie i umięśnieniu. Uważa się że nabycie pionowej postawy ciała i towarzyszące temu zmiany w układzie nerwowym miały wpływ na powiększenie półkul mózgowych. Uwolnienie rąk z funkcji lokomocyjnej pozwoliło na użycie ich do przenoszenia przedmiotów oraz do precyzyjnego manipulowania. Wyprostowana postawa ciała pozwoliła na powiększenie pola widzenia. W toku ewolucji następowała zmiana pożywienia z roślinnego na mięsne co znalazło odbicie w zmianie uzębienia i kształtu szczęki. Powiększały się rozmiary ciała. Wzrastająca wielkość mózgu była odpowiedzialna za coraz większe możliwości. Złożone pofałdowanie pozwoliło na poszerzenie pól zajmowanych przez poszczególne ośrodki w mózgu. Zwiększyła się koordynacja i kontrola. Zmianom fizycznym towarzyszyły zmiany w zachowaniu. Ustaliła się organizacja społeczna – pojawiły się działania zespołowe. Nastąpił rozwój kultury.

Przodkowie człowieka
Australopitek – Australiopitekiem sprzed 4 mln lat był A. afarensis (LUCY), niewielki hominid ok. 20 kg, o małej puszce mózgowej, roślinożerca. Inne młodsze od Lucy gatunki australiopiteków (A. africanus) uzupełniły dietę roślinną białkiem zwierzęcym. Niektóre z nich były też większe (A. robustus) Wraz ze szczątkami australiopiteków znajdowano również proste narzędzia.
Homo Habilis – „Człowiek zręczny” o znacznie większych rozmiarach mózgu ok. 700 cm 3 padlinożerca, wytwórca kamiennych narzędzi
Homo Erectus człowiek „wyprostowany” o jeszcze większym mózgu i znacznie wyższy 160 – 180 cm wzrostu, wszystkożerca, sprawny myśliwy, wytwórca narzędzi, mieszkaniec jaskiń, używał ognia.
Homo Neanderthalensis – Neandertalczyk – człowiek o masywnej budowie ciała, wydłużonej czaszce i dużej pojemności mózgu, wszystkożerca, twórca bardzo wyspecjalizowanych narzędzi, liczne zachowania kulturowe – opieka nad starszymi, pochówki, budował schronienia.
Homo Sapiens – człowiek współczesny „narodził” się w Afryce, skąd wyemigrował do Europy, Azji i dalej, najprawdopodobniej wchłonął lub wyparł neandertalczyka oraz inne starsze formy homo obecne w Europie jeszcze przed epoką lodowcową.

Obecnie znamy już kilka gatunków australopiteków i kilka gatunków Homo. W naszej historii występowały co najmniej dwie linie hominidów: np. wraz z Homo habilis występował większy i mający większy mózg Homo rudolfensis oraz Homo ergaster. Nie rozstrzygnięto który był faktycznym przodkiem człowieka.

Człowiekowate
Austarlopitek
afarensis, africanus, robustus
człowiekowate właściwe
Homo habilis
Homo erectus
Homo neandertalczyk
(Cro Monion)
Homo sapiens


Człowiek w miarę zasiedlania nowych środowisk adoptował się do nich. Następowała naturalna selekcja i zmiana barwy skóry w zależności od szerokości geograficznej. Zmiany poszczególnych cech w obrębie gatunku trwają do dziś.
Najbardziej rozpowszechniony, ale zarazem najbardziej uproszczony jest podział na trzy odmiany główne:
-białą- europeidalną
-żółtą- mongoloidalną
-czarną- negroidalną

Metysi – potomkowie rodziców pochodzących z dwóch ras: europejskiej i amerykańskiej.
Mulaci- potomkowie rodziców pochodzących z ras europejskiej i afrykańskiej.
Kreole- potomkowie kolonizatorów hiszpańskich lub portugalskich urodzeni w Ameryce Łacińskiej bądź na południu Stanów Zjednoczonych.
Zambosi- potomkowie rodziców pochodzących z ras afrykańskiej i amerykańskiej
Indianie- rasa żółta, amerykańska
Arabowie- rasa biała, europejska
Eskimosi- rasa żółta, azjatycka
Aborygeni- rasa australijska

Odmiana czarna- przedstawiciele mają ciemną skórę, krótkie wełniaste włosy, grube wargi, szeroki i zwykle spłaszczony nos, często wysuniętą ku przodowi dolną część czaszki.
Odmiana żółta- żółtawobrunatna skóra i włosy czarne, proste, wydatne kości policzkowe oraz występuje tzw. fałda mongolska.
Odmiana biała- jasny kolor skóry