Edukacja czytelnicza i medialna -ścieżka edukacyjna w szkole pods., gimn. i lic.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - sciezka edukacyjna

Podstawy prawne realizacji ścieżek edukacyjnych

Znajomość przepisów prawnych dotyczących szkolnych programów kształcenia jest bardzo przydatna, wręcz konieczna, w trakcie tworzenia i wdrażania programów ścieżek edukacyjnych. Wszelkie działania wymagają stosowania procedur zgodnych z aktualnie obowiązującym prawem.
Najistotniejszym dokumentem, z którym powinniśmy się zapoznać, jest obowiązujące obecnie Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 z 2002 r., poz. 458). Zamieszczono tu między innymi zalecenia odnośnie ścieżki czytelniczej i medialnej. W tym rozporządzeniu znajdują się wytyczne dotyczące treści edukacyjnych, które powinny być wykorzystane w trakcie tworzenia programu.

Edukacja czytelnicza ma swoją tradycję w szkole, natomiast edukacja medialna jest czymś nowym lecz koniecznym w tym obszarze, bowiem media są wszechobecne w życiu współczesnego człowieka.
Przygotowanie do rozpoznawania różnych komunikatów medialnych, rozumienia języka mediów, samodzielnego posługiwania się narzędziami medialnymi trzeba zacząć od najniższego etapu nauczania. Jest to niezbędne, jeśli chcemy, by nasz uczeń doceniał rolę książki, umiał w sposób świadomy korzystać ze zdobyczy współczesnej cywilizacji, nie zginął w natłoku informacji.
Podstawy programowe przewidują cztery etapy edukacji czytelniczo-medialnej:
· I etap - klasy I-III szkoły podstawowej
· II etap - klasy IV-VI szkoły podstawowej
· III etap - klasy I-III gimnazjum.
· IV etap - Szkoły ponadgimnazjalne.

Edukacja czytelniczo - medialna ma charakter spiralny. Pewne tematy powtarzają się w kolejnych etapach edukacji, co ułatwia uczniowi pogłębianie wiadomości i utrwalanie umiejętności. Edukację czytelniczą oraz medialną może prowadzić polonista przy ścisłej współpracy z nauczycielem- bibliotekarzem. Z dobrym skutkiem mogą się tu włączyć inni nauczyciele, zwłaszcza historyk, nauczyciel sztuki, informatyk. W klasach I-III szkoły podstawowej wdrażaniem ścieżki czytelniczej i medialnej powinien zająć się nauczyciel- bibliotekarz oraz nauczyciel prowadzący tę klasę.
Za realizację programu w szkole powinien odpowiadać koordynator ścieżki wyznaczony przez dyrektora placówki.

Drugim istotnym dokumentem jest Rozporządzenie MENiS z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. 15 z 2002 roku, poz. 142) 2 ust. 5 pkt. 3 tegoż rozporządzenia stanowi, że: godziny do dyspozycji dyrektora szkoły, z uwzględnieniem realizacji zajęć, o których mowa w ust.9, mogą być przeznaczone na realizację ścieżek edukacyjnych, obejmujących zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania przedmiotów lub bloków przedmiotowych, o których mowa w 3ust. 10 lub w postaci odrębnych zajęć. Kolejnym rozporządzeniem, które powinno nas zainteresować, jest Rozporządzenie MENiS z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków prowadzenia działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki (Dz. U. Nr 56 z 2002 r., poz. 506. Nie powinno się pomijać również Rozporządzenia MENiS z dnia 24 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków i trybu dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania, programów wychowania przedszkolnego i podręczników oraz środków dydaktycznych (Dz. U. Nr 69 z 2002 r., poz. 635). Znajomość dwóch ostatnich dokumentów jest przydatna nauczycielom i dyrektorom placówek oświatowych z uwagi na to, że wiele programów ścieżek edukacyjnych mogą charakter programów autorskich.. Należy je wdrożyć zgodnie z obowiązującym prawem. Należy zwrócić uwagę, iż każdy z dwóch przytoczonych przepisów prawnych wymaga zupełnie innych działań formalnych i odpowiedniego zaplanowania w czasie dopuszczenia autorskiego programu do użytku szkolnego. Działalność innowacyjną należy zgłosić do kuratorium oświat do 31 marca roku poprzedzającego rok szkolny, w którym jest planowane rozpoczęcie innowacji. Program autorski należy zgłosić tuż przed rozpoczęciem roku szkolnego, w którym ma być wdrażany program wybranej ścieżki edukacyjnej. Trzeba również pamiętać, iż MENiS zlecił opracowanie nowej podstawy programowej Instytutowi Spraw Publicznych, przy którym powołano zespół pod kierunkiem prof. Krzysztofa Konarzewskiego. Musimy być przygotowani, iż już niedługo czekają nas zmiany prawne. Jakie? Poczekajmy z cierpliwością.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - SZKOŁA PODSTAWOWA

Cele edukacyjne
· Przygotowanie do samodzielnego poszukiwania potrzebnych informacji i materiałów.
· Przygotowanie do odbioru informacji rozpowszechnianych przez media.
· Przygotowanie do świadomego i odpowiedzialnego korzystania ze środków masowej
komunikacji (telewizji, komputerów, prasy itp.).
· Kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w związku z
globalizacją kultury masowej.

Zadania szkoły
· Rozwijanie i utrwalanie zainteresowań, potrzeb i nawyków czytelniczych z uwzględnieniem
indywidualnych uzdolnień uczniów.
· Kształcenie umiejętności samodzielnego korzystania ze zbiorów bibliotecznych.
· Kształcenie i utrwalanie nawyków kulturalnego obcowania z książką i innymi nośnikami
informacji.
· Przygotowanie do rozpoznawania różnych komunikatów medialnych i rozumienia języka
mediów.
· Wprowadzenie do samodzielnego posługiwania się narzędziami medialnymi.

Treści
· Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych.
· Wydawnictwa informacyjne. Literatura popularnonaukowa. Czasopisma dziecięce i
młodzieżowe.
· Katalogi. Kartoteki. Zautomatyzowany system wyszukiwania danych.
· Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny.
· Komunikacja werbalna i niewerbalna; bezpośrednia i medialna.
· Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania.
· Funkcje i charakterystyka komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych,
dźwiękowych, audiowizualnych i multimedialnych.
· Podstawowe elementy języka poszczególnych rodzajów mediów. Rodzaje i gatunki
przekazów medialnych.
· Teatr jako źródło przekazów medialnych.
· Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i
twórczości medialnej.
· Selektywność doboru informacji w środkach masowego przekazu. Stronniczość przekazu.
· Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje środków masowej komunikacji we
współczesnym społeczeństwie informacyjnym.

Osiągnięcia
· Czytanie dla zdobycia wiadomości i zaspokajania potrzeb poznawczych.
· Poszukiwanie i wykorzystywanie informacji z encyklopedii, słowników, innych wydawnictw i
dokumentów pozaksiążkowych (medialnych).
· Wyszukiwanie materiałów na określony temat za pomocą katalogów i kartotek.
· Rozpoznawanie elementów języka mediów w różnych rodzajach komunikatów.
· Rozróżnianie komunikatów przedstawiających rzeczywistość realną i fikcję.
· Rozróżnianie między obiektywną relacją a komentarzem.
· Posługiwanie się podstawowymi urządzeniami medialnymi.
· Umiejętność krytycznej analizy wartości oferty mediów i dokonywania właściwego wyboru
· w korzystaniu ze środków masowej komunikacji.

EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - GIMNAZJUM

Cele edukacyjne:
· Przygotowanie do korzystania z różnych źródeł informacji.
· Umiejętność segregowania informacji i krytycznego ich odbioru.
· Rozbudzanie potrzeb czytelniczych.
· Przygotowanie do pracy samokształceniowej i wykorzystywania mediów jako narzędzi
pracy intelektualnej.
· Kształtowanie postawy szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego w związku z
globalizacją kultury masowej.

Zadania szkoły:
· Rozpoznanie i umiejętne kierowanie zainteresowaniami literackimi uczniów.
· Tworzenie warunków do zdobywania informacji z różnych źródeł.
· Rozwijanie wiedzy o komunikowaniu się ludzi bezpośrednio i przez media.
· Ukazywanie zależności między formą i językiem mediów a zamierzeniami, postawami i
kulturą twórców komunikatów artystycznych, informacyjnych, reklamowych oraz
propagandowych.
· Uświadomienie roli mass mediów i stosowanych przez nie środków i zabiegów
socjotechnicznych.
· Wprowadzenie uczniów w zasady procesu twórczego w produkcji medialnej.
· Zapoznanie z fundamentalnymi dziełami medialnymi: fotografii, radia, filmu, telewizji i
teatru, polskimi i zagranicznymi.

Treści:
· Dokumenty gromadzone w bibliotece i ich wartość informacyjna.
· Opis i spis bibliograficzny; zestawienie tematyczne.
· Pojęcia komunikacji medialnej: znak, symbol, kod, język, denotacja, konotacja.
· Drogi, formy i kanały komunikowania się ludzi, funkcje komunikatów - psychologiczne
podstawy komunikowania się ludzi.
· Formy komunikatów medialnych: słownych, pisemnych, obrazowych, dźwiękowych,
filmowych i multimedialnych.
· Kody ikoniczne i symboliczne. Języki poszczególnych mediów. Formy i środki obrazowe.
· Fikcja w mediach.
· Słowo, gest i ruch jako forma wypowiedzi w życiu i w teatrze, gry dramatyczne,
inscenizacje, teatr szkolny.
· Media jako środki poznania historii i współczesności. Komunikaty informacyjne i
perswazyjne (reklamowe i propagandowe, public relations).
· Podstawy projektowania i wykonywania różnych form komunikatów medialnych.

Osiągnięcia
· Korzystanie ze zbiorów i warsztatu informacyjnego biblioteki, także za pomocą
automatycznych systemów wyszukiwawczych.
· Sporządzanie opisów bibliograficznych i bibliografii załącznikowej do własnych opracowań.
· Sprawne, szybkie czytanie, notowanie i selekcjonowanie wiadomości.
· Analizowanie komunikatów medialnych, odczytywanie znaków i kodów dosłownych i
kontekstowych.
· Rozpoznawanie użytych środków formalnych i ich służebność względem zamierzeń twórców
w różnych formach przekazów medialnych.
· Wykorzystywanie mediów jako źródeł informacji i opinii w samodzielnym dochodzeniu do
wiedzy.
· Posługiwanie się różnymi formami komunikatów i narzędzi medialnych w procesie
komunikowania, zdobywania, dokumentowania i prezentowania wiedzy.
· Rozróżnianie komunikatów informacyjnych od perswazyjnych, przekazów
przedstawiających rzeczywistość od interpretujących i fikcyjnych.
· Umiejętność krytycznej analizy wartości oferty mediów i dokonywania właściwego wyboru
w korzystaniu ze środków masowej komunikacji.


EDUKACJA CZYTELNICZA I MEDIALNA - LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE, LICEUM PROFILOWANE, TECHNIKUM

Cele edukacyjne
· Przygotowanie się do samokształcenia poprzez umiejętne pozyskiwanie i opracowywanie i
nformacji pochodzących z różnych źródeł.
· Rozumienie natury i roli mediów we współczesnej cywilizacji.
· Zachowanie tożsamości kulturowej wobec globalizacji kultury.
· Zdobycie umiejętności przekazu i krytycznego odbioru treści komunikatów medialnych.
· Zachowanie postawy dystansu i krytycyzmu wobec informacji przekazywanych przez
media.

Zadania szkoły
· Wprowadzenie w technologię pracy umysłowej jako przygotowanie do egzaminu
maturalnego i studiów wyższych.
· Rozwijanie wiedzy na temat powszechnie dostępnych zasobów informacyjnych.
· Stwarzanie warunków dla samodzielnego sporządzania przez uczniów komunikatów
medialnych.
· Dostarczanie materiałów do krytycznej analizy przekazów informacyjnych (np. prasa,
telewizja, reklama zewnętrzna).

Treści
· Tradycyjne i nowoczesne źródła informacji (od książki do przekazów internetowych);
najnowsze techniki informacyjne i ich dostępność.
· Współczesne instytucje wydawnicze i instytucje zajmujące się dystrybucją książek i prasy.
· Kompetencje czytelnicze niezbędne do odbioru tekstów literackich, naukowych i
popularnonaukowych.
· Globalizacja życia. Cywilizacja informacyjna i kultura mediów. Pojęcie czwartej władzy.
· Media publiczne i prywatne - zadania i interesy. Rynkowość mediów i jej społeczne skutki.
· Wpływ mediów na różne aspekty życia człowieka.
· Zagrożenia dla psychicznego i moralnego rozwoju człowieka płynące z mediów. Różne
formy uzależnień medialnych.
· Warsztat pracy dziennikarza (prasowego, radiowego, telewizyjnego).
· Warsztat pracy reżysera (filmowego, teatralnego).
· Wywieranie wpływu na ludzi. Metody i techniki perswazji i manipulacji stosowane w
reklamie zewnętrznej, prasowej, radiowej i telewizyjnej.
· Analiza porównawcza wybranej informacji zaczerpniętej z różnych źródeł (z prasy, audycji
telewizyjnych lub radiowych). Kryteria wskazujące na rzetelność i obiektywizm tej
informacji.
· Wybór międzynarodowych i polskich przepisów prawa dotyczących mediów.

Osiągnięcia
· Umiejętność sprawnego zebrania określonych informacji i wyselekcjonowania przydatnych
treści (w tym sporządzenie bibliografii).
· Postrzeganie roli mediów w szerszym kontekście cywilizacyjno - kulturowym. Dostrzeganie
wpływu mediów na życie i zachowanie ludzi oraz całych społeczeństw.
· Formułowanie ocen, opinii i recenzji wybranych informacji przekazywanych przez media.
· Samodzielne tworzenie podstawowych komunikatów medialnych z wykorzystaniem modelu
· warsztatu pracy dziennikarza prasowego oraz radiowego lub telewizyjnego.