Woda i jej znaczenie dla organizmów żywych

Niemal trzy czwarte powierzchni Ziemi pokrywa woda, a są miejsca w oceanach, gdzie jej głębokość osiąga kilka kilometrów. Zamarznięta woda tworzy pokrywy lodowe na biegunach północnym i południowym, a najwyższe łańcuchy górskie przez cały rok pokryte są śniegami. Ciężkie chmury złożone z pary wodnej przynoszą nam opady, a tam gdzie padają deszcze i płyną rzeki, rozkwita życie roślinne i zwierzęce. Bez wody nie istniałoby życie na Ziemi.
A więc woda ma wielkie znaczenie na naszej planecie, jest wszechobecna i wszystko przenika. Składa się na to wiele osobliwych jej właściwości, które zależą głównie od jej temperatury, wywieranego na nią ciśnienia i rozpuszczonych w niej soli mineralnych.

H2O

Pod względem chemicznym jest związkiem o bardzo prostej budowie. Jak wiele innych substancji, woda ma budowę cząsteczkową. Jej cząsteczki są tak małe, że w najmniejszej kropli mieszczą się ich miliardy. Każda cząsteczka wody składa się z dwóch atomów wodoru połączonych z jednym atomem tlenu. Wzorem chemicznym wody jest H2O. Występuje na Ziemi we wszystkich trzech stanach skupienia tj. w postaci stałej, ciekłej i lotnej. Wypełnia ogromny obszar Ziemi w postaci mórz i oceanów, do których rzeki dostarczają wiele składników wypłukiwanych z gleby. Dzięki parowaniu woda dostaje się do atmosfery, by powrócić na ląd w postaci opadów. Jest szczególnie cennym składnikiem organizmów. Jej zawartość decyduje o nasileniu lub osłabieniu procesów życiowych każdego organizmu, np. zimujące nasiona zawierają niewielką ilość wody.
Zawartość wody w komórce waha się w granicach od 70 do 98% całej jej masy. Ciało dorosłego człowieka zawiera około 60%.
Jest ona głównym rozpuszczalnikiem dla „pierwiastków życia” występujących w biosferze. Pełni też rolę czynnika transportującego związki do wszystkich komórek ciała.

Woda i my

Woda stanowi dwie trzecie ciałka człowieka jest głównym składnikiem krwi, zawiera ja też każdy nasz organ –mózg, serce, wątroba, mięsnie. Wystarczy przecież nacisnąć skórę, by zobaczyć jak jest elastyczna w porównaniu na przykład z kartka papieru –sprawia wrażenie, jakby była warstwą napełnionych wodą baloników.
Codziennie nasz organizm traci wiele wody. Około litra wydalamy. Następne pół litra „znika” w postaci potu i wydychanego przez nas powietrza. W zimny dzień można zobaczyć jej pary w obłoczku naszego oddechu. W upalne dni pot nas ochładza: przez pory w skórze woda wydostaje się na jej powierzchnię i wyparowując odbiera naszemu ciału część ciepła.
Organizm człowieka nie jest przystosowany do robienia zapasów wody i dlatego codziennie musimy uzupełniać jej ubytki. Aby utrzymać się przy życiu, potrzebujemy półtora litra wody dziennie. Większość tego zapotrzebowania zaspokajają spożywane przez nas pokarmy. Wiele warzyw i owoców to w trzech czwartych woda.



Rośliny i woda

Roślinom woda potrzebna jest do życia. Wraz z innym związkami chemicznym służy ona do produkcji substancji niezbędnych do ich dalszego rozwoju. Woda transportuje składniki pokarmowe pomiędzy korzeniami i liśćmi. Dzięki ciśnieniu wody w komórkach rośliny zachowują jędrność. Bez wody więdną.
Rośliny pobierają zwykle wodę korzeniami, a wydalają przez tak zwane aparaty szparkowe liści. Rośliny występujące w suchym klimacie gromadzą ją w grubych, mięsistych liściach lub pędach. Często mają ciernie lub liście pokryte woskową powłoką zapobiegającą szybkiemu parowaniu wody.

Różne rodzaje wody

Nie ma jednego tylko rodzaju wody pitnej. W zależności od miejsca może ona smakować różnie.
Woda spływająca z kranu przebyła długą drogę, której etapy wyznaczyły: krople spadłego deszczu, strumień omywający skały, a następnie nurt rzeki. Podczas tej wędrówki w wodzie deszczowej rozpuściły się zawarte w powietrzu gazy oraz substancje obecne w skałach. Rodzaj wody, która w końcu do nas trafia, w dużym stopniu zależy właśnie od składu chemicznego skalnych skał.
Jeśli są to skały wapienne i kredowe, rozpuszczają się one i łączą z rozpuszczonym gazem –dwutlenkiem węgla; w ten sposób powstaje tak zwany dwuwęglan wapnia. W połączeniu z innymi substancjami daje ona wodę „twardą”, która na dnie czajnika pozostawia twardy żółtawy osad powszechnie nazywany „kamieniem”. W „twarde” wodzie źle się pieni mydło. Wodę nie zawierającą takich substancji nazywa się „miękką”, choć i w niej występuje wiele związków chemicznych. Naprawdę czysta woda, czyli woda destylowana, nie ma nawet ich śladu; jest jednak pozbawiona smaku.

Powinniśmy racjonalnie wykorzystywać wodę, ponieważ jej zasoby ciągle się zmniejszają. Trzeba pamiętać, że woda, z której korzystamy należy do wód słodkich, które stanowią zaledwie 6% wszystkich zasobów wodnych.


Bibliografia:
„Encyklopedia Oxford” tom 4
“Ilustrowany Słownik Szkolny -Biologia”
„Biologia” M. Kłyś