Dom Samotnej Matki - miejscem odnalezienia się kobiet w sytuacji trudnej. Samotne macierzyństwo - problemy rodziny niepełnej

Z ustawy o pomocy społecznej dowiadujemy się, że pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia. Pomoc tą organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując z organizacjami społecznymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, stowarzyszeniami i fundacjami. Celem pomocy społecznej jest zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwianie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Pomoc społeczna powinna w miarę możliwości doprowadzić do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze środowiskiem. Na podstawie tej ustawy powstają również Domy Samotnej Matki, które pomagają samotnym kobietom w ciąży i z małymi dziećmi. Osoby korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współudziału w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Kobiety te często pozbawione są wsparcia ze strony najbliższej rodziny, niejednokrotnie pozbawione dachu nad głową i środków do życia. W tej trudnej sytuacji mogą one uzyskać pomoc zgłaszając się do Miejskich lub Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, które skierują taką osobę do najbliższej placówki opiekującej się samotnymi matkami. Placówka taka gwarantuje czasowe zakwaterowanie oraz utrzymanie, a opiekunowie społeczni pomogą znaleźć pracę, mieszkanie i miejsce w żłobku lub przedszkolu dla dziecka. Zapewnią jej również opiekę medyczną i psychologiczno – pedagogiczną.

Problemem samotnej matki oczekującej dziecka lub już je wychowującej, nie jest tylko jej trudna sytuacja materialna i mieszkaniowa, ale również to, co dzieje się w jej psychice. Często jest przerażona, pozbawiona własnej wartości i istnieje ryzyko, że te uczucia frustracji i odrzucenia przeleje na swoje dziecko. Ważnym jest, aby matka potrafiła oddzielić dziecko od tych negatywnych dla niego uczuć i zapewniła mu normalny rozwój jak dziecku rozwijającemu się w normalnych warunkach. W przeciwnym wypadku, dziecko obciążone taką przeszłością, nie będzie mogło w pełni rozwijać swojej osobowości. Dlatego powinna ona znaleźć pomoc ze strony społeczeństwa, lekarzy i psychologów. W takiej placówce jak Dom Samotnej Matki znajdzie ona cały szereg ludzi gotowych jej pomóc na każdym odcinku jej skomplikowanej sytuacji życiowej. W pierwszym rzędzie zapewnią jej konfort psychiczny, poczucie bezpieczeństwa i stabilności, co znajdzie swoje odzwierciedlenie w jej stosunku do dziecka. Będzie ona mogła otoczyć je miłością i troskliwością. Automatycznie dziecko włączy się w pozytywne nastawienie matki, co zapewni mu lepszy rozwój psychiczny i fizyczny w początkowej fazie jego życia.

W życiu codziennym najczęściej występują trzy typy sytuacji, w których jesteśmy świadkami istnienia rodziny niepełnej. W pierwszym przypadku dziecko wychowuje samotna matka, ojciec wprawdzie istnieje, niekiedy nawet uznaje dziecko za swoje, ale nie utrzymuje kontaktu. Częściej jednak zaprzecza, że dziecko jest jego i latami procesuje się z matką. W drugim przypadku powodem braku ojca w rodzinie jest jej rozbicie np. separacja lub rozwód. Wreszcie powodem nieobecności ojca w rodzinie może być jego śmierć. Wyodrębnia się jeszcze typ rodziny zrekonstruowanej tzn. w rodzinie pojawia się ojczym, macocha lub dziecko adoptowane. Trzeba sobie zdać sprawę z tego, jak bardzo różnią się między sobą wymienione przypadki. Zupełnie inny wpływ na kobietę i dziecko ma utrata męża i ojca z powodu jego śmierci, a zupełnie inny, kiedy ojciec odchodzi z domu. Każda z tych sytuacji inaczej wpływa na dziecko, jego rozwój fizyczny, intelektualny i moralny. Rodziny niepełne napotykają na liczne trudności wynikające z braku warunków do zaspakajania szeregu potrzep indywidualnych. Najdotkliwsze są kłopoty finansowe, które często powodują braki w zaspokojeniu potrzeb bytowych dziecka i rodzica. Trudności finansowe tych rodzin spowodowane są często nieuregulowaną sytuacją prawną, nieregularnie otrzymywane alimenty, lub niskimi dochodami samotnych matek. Trwała nieobecność jednego z rodziców skłania drugiego do samodzielnego podejmowania wszystkich ról społecznych. Rodzic opiekujący się dziećmi musi samodzielnie podejmować wszystkie decyzje związane z utrzymaniem rodziny, z nauką, z karierą szkolną i życiową dzieci, z pracą zawodową i życiem osobistym. Sytuacja ta może być dużym obciążeniem psychicznym, a często ze względu na małą dojrzałość emocjonalną niektórych z rodziców przerasta ich możliwości i powoduje załamanie realizacji funkcji opiekuńczo – wychowawczych wobec dzieci. Niemal wszyscy badacze problemów rodziny uważają, że do najistotniejszych skutków braku ojca w rodzinie należą:
— zahamowanie rozwoju dziecka
— nieprzystosowanie społeczne
— postawy lękowe
— przestępczość nieletnich.
Wpływ braku ojca na intelektualny rozwój dziecka, jest tym większy im wcześniej dziecko zostanie pozbawione ojca. Autorytet ojcowski stanowi istotny wpływ na kształtowanie postaw moralnych dziecka. Nawet niski autorytet ojca spełnia swoją pozytywną rolę. Dziecko w takim przypadku może działać na zasadzie kontrastu i przeciwstawienia. Nieletni przestępcy wyłaniają się przeważnie z rodzin rozbitych. Brak ojca często jest przyczyną zaburzeń w socjalizacji dziecka, gdyż odgrywa on w tym procesie rolę pośrednika między ogniskiem rodzinnym a światem zewnętrznym. Chłopcy z rodzin, w których zabrakło ojca wybierają mniej dojrzałe formy zabaw oraz wykazują mniejszą zdolność do przystosowania się do grup rówieśniczych. Natomiast dziewczynki wykazują mniejszą samodzielność.
Dzieci takie mają problemy z samooceną, co w konsekwencji utrudnia a nawet uniemożliwia odnalezienie właściwego sobie miejsca w najbliższym sobie otoczeniu. Nieobecność ojca rodzi w dziecku nieustanne poczucie zagrożenia i lęku oraz prowadzi do nieprawidłowego rozwoju jego osobowości. Często jest jedną z przyczyn alkoholizowania i narkotyzowania się młodzieży oraz trudnościami w wyborze zawodu. Chłopcy tacy są bardziej agresywni i podatni na wykolejenie, natomiast dziewczynki mają mniejsze szanse na pomyślne wywiązanie się z roli żony i matki. Zauważono, że rodzaj zaburzeń w zachowaniu się dzieci z rodzin rozwiedzionych jest różny w zależności od wieku. W wieku przedszkolnym jest to; agresywność, bojaźliwość, zakłócenia snu, brak apetytu. Natomiast w wieku szkolnym do tych objawów dochodzą jeszcze niepowodzenia szkolne, kłamstwo, kradzieże i szczególna podatność na złe wpływy. Podsumowując charakterystykę rodziny niepełnej trzeba powiedzieć, że w procesie wychowania dziecka;
- Obecność mężczyzny, męża i ojca w rodzinie jest konieczna dla normalnego funkcjonowania rodziny, zarówno dla żony, matki, jak i dla każdego dziecka.
- Konieczne jest czynne zaangażowanie ojca w proces wychowania dzieci.
- Nieobecność ojca może mieć bardzo negatywny wpływ na psychikę dziecka.
- Nieobecność ojca pozostawia większe ślady w psychice syna niż w psychice córki.
- Ujemne skutki braku ojca zależą w dużym stopniu od postawy, jaką przyjmie matka wobec byłego ojca lub sytuacji, jaka zaistniała.
- Należy również dążyć do uprawomocnienia pedagogicznej roli ojca w procesie wychowania dziecka.
- W razie braku ojca należy zabiegać o substytut, którym może być inny bliski mężczyzna.

Podczas zbierania różnych materiałów i gromadzenia wiadomości na temat Domu Samotnej Matki i obserwując życie codzienne, stwierdziłam, iż jest tych Domów stanowczo zamało względem istniejących potrzeb. Patologie i kryzysy rodzinne są coraz częstszym zjawiskiem w życiu dzisiejszego społeczeństwa. Na pewno nie można zaspokoić wszystkich potrzeb, ale zapewne większej części można by było pomóc, gdyby w rzeczywisty sposób władze miast i gmin włączyły w swój plan działania tego typu potrzebę.