STRESZCZENIE ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~` Streszczenie to forma wypowiedzi, której celem jest przedstawienie treści utworu. Jest to przekształcenie tekstu, polegające na "zmniejszeniu" objętości utworu, ale przy zachowaniu najważniejszych elementów treści utworu. W przypadku utworów wielowątkowych (np. epopei lub powieści) streszczenie może dotyczyć losów tylko jednego wybranego bohatera. Jest to bardzo przydatna forma wypowiedzi pisemnej. Posługujemy się nią przy zbieraniu materiału do większej pracy szkolnej, naukowej, dziennikarskiej itp. Przed pisaniem streszczenia musimy przeczytać uważnie utwór - książkę, artykuł, referat itp.; poznać zdarzenia fakty, dokumenty, które zamierzamy przedstawić. Następnie w formie planu czyli po kolei zapisujemy przebieg akcji, wiadomości o bohaterach, ich poglądy na różne sprawy. Zwracamy uwagę na styl i właściwości języka utworu. Do większych prac zbieramy materiał z wielu źródeł i z każdego robimy notatki w formie streszczenia oraz przytaczamy zdania opinie wybitnych autorytetów wypowiadających się na dany temat. Uwaga! Przy pisaniu streszczenia mamy zasadę, że ma być mało słów, ale dużo treści. Pamiętamy, że to jest praca pomocnicza, więc, jeśli chcemy znać utwór należy go przeczytać w całości, bowiem żadne streszczenie nie zastąpi tekstu oryginalnego, nie odtworzy nastroju, stylu i języka utworu. Pisząc: # używaj krótkich zdań, zawierających najważniejsze informacje, # nie przytaczaj dialogów, # nie oceniaj. Streszczenie nie powinno zawierać opisów, charakterystyki, dialogów czy cytatów. Nie wyrażamy w streszczeniu własnych sądów i opinii ani bohaterach, ani o utworze ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Streszczenie ~~~~~~~~~~~~~~~~ * Przeczytaj dokładnie temat. Streszczenie jest krótszą formą dłuższego tekstu, która przedstawia jednak jego całość. Pamiętaj, że streszczenie może dotyczyć zarówno tekstu już istniejącego np. artykułu jak i takiego, który dopiero powstanie np. planowanego odczytu lub referatu. Streszczenie to tekst jednolity a nie punkty czy lista. * Przed napisaniem stwórz plan zawierający poszczególne punkty, które potem będą rozwinięte w odpowiednie części streszczenia. Jeśli streszczasz tekst, który dopiero ma powstać, pomyśl jakie argumenty wystąpią w tekście. * Podziel streszczenie na akapity i utarte zwroty … * Pamiętaj, że jest to jednolity tekst zatem wszystkie akapity muszą się łączyć i nie być odosobnionymi przypadkami. * Ważnym jest aby tytuły streszczeń nie miały więcej niż 10 wyrazów. * Sprawdź czy zmieściłeś się w limicie słów oraz czy Twoje streszczenie zawiera poprawne formy gramatyczne we właściwym kontekście.
Należy sprawić, by streszczenie było: wierne treści, zgodne z tematem tekstu bazowego; rzeczowe, konkretne – przekazujące najważniejsze informacje; zwięzłe – bez powtórzeń treściowych; krótkie – nie powinno przekraczać wskazanej długości tekstu wyrażonej np. liczbą słów; standardowa długość to 10% streszczanego tekstu; logiczne, o uporządkowanej strukturze; oddające kompozycję tekstu i relacje między elementami treści; obiektywne – pozbawione własnych ocen i komentarzy; napisane prostym i precyzyjnym językiem; odznaczające się poprawnością językową, stylistyczną i ortograficzno-interpunkcyjną. Dobre praktyki zostały określone na podstawie badania „Diagnoza przedmaturalna z języka polskiego”. Poniżej zamieszczono tekst, który należało streścić w 40–60 słowach. Andrzej Markowski, O przekręcaniu, czyli skrzydlate słowa ze zwichniętym skrzydłem „Skrzydlate słowa" to powiedzonka znanych postaci albo cytaty z literatury, które są często używane w rozmaitych tekstach, czasem występują jako ozdobnik przemówienia albo innej wypowiedzi publicznej i mają świadczyć o erudycji mówiącego. Zdarza się jednak, że pewne takie cytaty literackie, choć często używane, są przytaczane nieściśle, przekręcane, modyfikowane. Niekiedy nie ma to większego znaczenia, ale w innych wypadkach może prowadzić do wypaczenia myśli w nich zawartej, do zmiany intencji autora. Właściwie „małą szkodliwość społeczną" ma zmiana formy znanego cytatu z Trylogii. Rzekomo za Sienkiewiczem mówimy, że ktoś coś zrobił ku pokrzepieniu serc. Tymczasem zakończenie Trylogii jest uformowane nieco inaczej: „na tym kończy się ten szereg książek pisanych w ciągu kilku lat i w niemałym trudzie - dla pokrzepienia serc". A więc Henryk Sienkiewicz zastosował nie dawną konstrukcję składniową ku pokrzepieniu..., lecz współczesną jemu (i nam): dla pokrzepienia. Zniekształcając cytat, przypisujemy autorowi intencje archaizacyjne, których akurat w tym miejscu nie przejawiał. Gorzej, jeśli zmiana wyrazu w cytacie literackim zniekształca wymowę całości. Ileż to razy słyszeliśmy o tym, że „rzeczywistość skrzeczy". Tymczasem Stanisław Wyspiański napisał we Weselu: „tak by gdzieś het gnało, gnało, tak by się nam serce śmiało do ogromnych, wielkich rzeczy, a tu pospolitość skrzeczy, a tu pospolitość tłoczy, włazi w usta, uszy, oczy". Tak więc u Wyspiańskiego skrzeczy pospolitość, a nie rzeczywistość. Zamiar poety jest jasny. Wokół jest tyle pospolitości, że nie sposób realizować rzeczy wyniosłych. Wszechobecna pospolitość ludzkich zachowań i działań niweczy wszelkie starania o dokonania wielkie, niepospolite. I wreszcie deformacja najdalej idąca. Rzekomo za Rejem twierdzimy dumnie: „iż Polacy nie gęsi i swój język mają". A cóż to byłby za powód do dumy?! Że nie jesteśmy gęśmi? Też mi powód do chwały! A przecież Mikołaj Rej napisał inaczej: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, Iz Polacy nie gęsi, iż swój język mają! Drobna różnica: „iż", nie „i". A zmiana zasadnicza: mamy tu bowiem paralelne porównanie: „iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają", czyli - uwspółcześniając - że nie gęsi język, że swój język mają Polacy. „Gęsi" jest tu przymiotnikiem: jaki język? gęsi (tak jak np. ptasi). A gęsim językiem nazywano wówczas łacinę - czy to od skojarzeń dźwiękowych, czy też raczej od tego, że pisano w tym języku - gęsim piórem. Sens Panarejowej sentencji jest więc taki: Niech wszyscy za granicą wiedzą, że Polacy mają swój język, a nie łacinę, i mogą tworzyć literaturę w tym języku. A może - powie ktoś - te wszystkie zmiany są celowe, zamierzone i stanowią polemikę z sentencjami od dawna znanymi, a przez to wyświechtanymi? Może jest to próba ich odświeżenia? Przeciw temu przemawiają dwa argumenty: zmiany są nieznaczne i właściwie niezauważalne dla czytelników czy słuchaczy, którzy myślą, że jest to wierny cytat. Po drugie - zmodyfikowane cytaty są używane stale w takiej tylko formie i znowu - uchodzą za oryginał. Zły byłby to publicysta czy mówca, który świadomie modyfikowałby tak, żeby nikt tego nie poznał. Jeśli więc cytujemy - róbmy to dokładnie.