Porownaj kreacje bohatera tragicznego w literaturze antycznej, romantycznej i wspolczesnej.Omow na przykladzie "Antygony", "Dziadow"cz3 i "Tanga"

Tragedia to jeden z najstarszych gatunków dramatu. Powstała w starożytnej Grecji z religijnych obrzędów związanych z kultem Dionizosa, w których występowały chóry satyrów-pasterzy odzianych w skóry koźle. Definicja Arystotelesa, który określił tragedię jako naśladowcze przedstawienie czynności poważnej ...wyrażone w mowie ozdobnej... za pomocą osób działających... i dokonujące przez wzbudzenie litości i trwogi oczyszczenia od tego rodzaju afektów, stała się podstawą wszelkich późniejszych rozważań nad istotą gatunku. Tragedia ukształtowała się w V w. p. n. e. w twórczości trzech wielkich tragików Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa.
Osią tragedii jest konflikt tragiczny, który opierał się na nieprzezwyciężalnym przeciwieństwie dążeń bohatera i przeznaczenia, które wiedzie go do upadku i zguby. Bohater tragiczny staje się zarazem winowajcą i ofiarą. Jego losy, cierpienia i upadek noszą znamiona wzniosłości moralnej, co prowadzi do litości i trwogi oraz daje katharsis, czyli oczyszczający wstrząs duchowy.
Istotą tragedii jest tragizm. Termin rozmaicie rozumiany i interpretowany. Uznawano go jako wartość, atrybut istnienia i postawę filozoficzną. Według Fryderyka Nietzschego tragizm to wyraz buntowniczego ducha dionizyjskiego przeciwwstawionego apollińskiemu duchowi harmonii.
Bohater tragiczny to zwykle jednostka nieprzeciętna, świadoma swego losu, obdarzona wolna wolą, doznaje klęski niezależnie od słuszności swych intencji, siły charakteru, uczuć i pragnień. Bohater tragiczny przeżywa konflikt między racjami moralnymi, a także historycznymi. Może przeżywać konflikt między uczuciami a rozumem, honorem a miłością, racjami jednostkowymi a interesem zbiorowości.
Wybrani przeze mnie bohaterowie to reprezentanci odległych epok literackich, wielkie indywidualności. Zarówno Antygona jak i Konrad z III cz. „Dziadów” a także Artur z „Tanga”, to bohaterowie tragiczni, którzy musieli zmierzyć się z otaczającym ich światem.




ANTYGONA
Córka i siostra królewska, staje przeciw władcy Teb – Kreonowi. Antygona jest narzeczoną Hajmona, syna króla Teb. Nad rodem Labdakidów wisi fatum, powodujące wiele nieszczęść dotykających jej rodzinę. Gdy w wyniku bratobójczej walki giną jej bracia, Antygona sprzeciwia się woli władcy Teb. Łamie zakaz pochowania Polinejkesa, który obowiązuje wszystkich mieszkańców. Grzebie ona zwłoki brata, nie zważając na karę, jaka może ją spotkać. Uważa, że obowiązkiem wobec Polinejkesa i bogów jest pogrzebać zwłoki zgodnie ze zwyczajem religijnym. Kieruje się miłością do brata: ja zaś wnet podążę, By kochanemu bratu grób usypać oraz nakazami praw boskich Bo wiarołomstwem nie myślę się kalać. Najważniejsze są dla niej uczucia i wiara. Antygona nie zgadza się z argumentami Kreona, że wrogów państwa należy po śmierci napiętnować – sile nienawiści przeciwwstawia potęgę miłości Współkochać przyszłam, nie współnienawidzić. Jest odważna i konsekwentna w swej decyzji. Gdy zostaje przyłapana na grzebaniu zwłok brata, bez wahania przyznaje się do winy. Nie zgadza się, aby Ismena – jej siostra przyjęła część winy na siebie. Chce sama odpowiadać za swój czyn. Jest wyniosła w stosunku do władcy i rozmawia z nim jak równa z równym. Antygona, przekonana o słuszności swojego czynu, rozpacza, gdy prowadzą ją na śmierć. Jest zwykłą, młodą kobietą, której przeznaczenie odebrało miłość i nadzieję na szczęśliwe życie rodzinne. Nie rozumie sensu kary, jaka ją spotkała, gdyż jej czyn jest zgodny z boskimi wyrokami. Postępowanie Antygony cechuje tragizm, polegający na konieczności wyboru między dwoma równorzędnymi racjami. Podporządkowanie się woli króla, to zaprzeczenie miłości do brata i zlekceważenie praw boskich, to wystąpienie przeciwko bogom, które ściągnęłoby na nią karę. Droga buntu wobec władcy, jaką wybrała bohaterka, przynosi haniebną śmierć i przekreślenie nadzieji na szczęśliwą przyszłość u boku ukochanego. Tragizm Antygony polega na tym, że staje ona w obliczu konfliktu pomiędzy prawami boskimi a prawami ludzkimi, między racjami państwa a racjami jednostki Zakaz wydany przez Kreona służy dobru państwa i bezpieczeństwu obywateli. Jednak kara dotyka bliskich winowajcy, którzy mają obowiązek pochowania zwłok zmarłego, wynikający z troski o jego duszę. Antygona sprzeciwia się despocie, który łamie najświętsze związki krwi i prawa ustanowione przez bogów. Za swój czyn Antygona została zamknięta w celi, z której nigdy nie mogła się wydostać. Konflikt Antygony i Kreona odbywał się na płaszczyźnie moralno – religijnej i zakończył się tragicznie dla obojga bohaterów. Antygona została skazana na śmierć. Natomiast Kreon zbyt późno zrozumiał swój błąd polegający na zaburzeniu hierarchii wartości, gdyż ważne racje postawił nad najwyższymi. Załamuje się i przyznaje do winy, gdy wróżbita przepowiada mu śmierć syna. Antygona próbowała zmierzyć się z losem i przerwać pasmo tragedii rodzinnych. Wie, że jak długo żyje ród Labdakidów, tak długo będzie ścigało go fatum. Dlatego mówi do siostry Wybrałaś życie – ja życia ofiarę. Antygona jest przekonana o swej nieuniknionej klęsce, wie że szczęśliwa już nie będzie. Jest dumna, odważna, samodzielna i wierna, co przejawia się w jej postępowaniu. Na jej czyny ma wpływ fatum ciążące nad rodem Labdakidów. Próba zwyciężenia go podjęta przez Antygonę niestety nie powiodła się.


KONRAD
Bohaterem tragicznym arcydramatu Adama Mickiewicza jest Gustaw – Konrad. W IV cz. Dziadów bohater przeżywa osobistą tragedię, cierpi z miłości, ponieważ jego ukochana wyszła za mąż za bogatego ziemianina. Młodzieniec wychowany na utworach zachodnich romantyków (Goethe, Schiller) idealizował swą wybrankę i wyolbrzymiał swoje uczucie. Gustaw kocha, przeklina, nienawidzi, grozi zemstą, czyli targają nim sprzeczne uczucia, w tej sytuacji śmierć samobójcza wydaje się jedynym wyjściem, bo i tak jest umarły dla świata. W przedziwną noc dziadów 1 listopada 1823 roku na ścianie więziennej napisał Bogu Najlepszemu, Największemu. Gustaw zmarł 1823 1 listopada – Tu narodził się Konrad 1823 1 listopada. Przemiana duchowa bohatera świadczy o wyborze nowych wartości przez niego. Konrad to romantyczny patriota, więzień przebywający w celi za swą działalność patriotyczną. Stroni on od innych więźniów, swych przyjaciół, ponieważ czuje swą niezwykłą moc, uważa się za wielkiego twórcę równego Bogu. W Wielkiej Improwizacji odsłania swe niezwykłe cechy, które prowadzą go do zguby. Bohater wie, że jest poetą, ma moc tworzenia, ze słów i myśli może stworzyć światy jak kiedyś Bóg stworzył świat mówiąc: Stań się! Konrad ceni swą samotność, bo ona pozwala mu wadzić się z Bogiem. W imieniu prześladowanych rodaków bohater żąda od Boga miłości do ludzi, uważa stwórcę za tego, który stworzył logiczny, uporządkowany świat, ale nie ma w nim miłości. Bóg jest tylko mądrością. Konrad pragnie zrekompensować ludziom ten brak uczuć, mówi, że: Ja i ojczyzna to jedno Nazywam się Milijon – bo za milijony kocham i cierpię katusze. Kocha ludzi wszystkimi możliwymi rodzajami miłości, dlatego żąda od Wszechmogącego części władzy, by móc władać ludzkimi uczuciami. Konrad – romantyk uważa, że zdolny jest stworzyć świat, w którym panować będzie miłość, zniknie przemoc. Bóg nie odpowiedział na żądanie buntownika, wówczas on zdesperowany odważył się, w imię miłości do ludzi, zaprzepaścić zbawienie swej duszy i krzyknąć chciał bluźnierstwo: Żeś Ty nie ojcem świata, ale.... szatan dokończył: carem. Bohater jak mityczny Prometeusz skazał się na samotny bunt przeciwko Bogu – przegrał. Kochał ludzi, pragnął rodaków uwolnić od przemocy carskiej, chciał, by światem rządziły miłość i dobro, a on byłby władcą w tym idealnym świecie. Konrad to romantyczny bohater tragiczny, kierowały nim szlachetne pobudki, pragnął szczęścia ludzi, ale miał też skłonności dyktatorskie. Musiał przegrać, bo przeciwwstawił się Bogu. Bóg jednak wspaniałomyślnie wybaczył mu, bo: On kochał naród, On kochał wiele, On kochał wielu. Tragedia Konrada ma swe źródło w jego ogromnej miłości do ojczyzny. Właśnie patriotyzm sprawia, że Konrad nie godzi się na klęskę swego narodu i zdesperowany bluźni pod adresem Boga.
Wynik walki, której się podjął, był jednak z góry przesądzony. Nikt przecież nie może wygrać ze Stwórcą. Ponosi zatem ostateczną klęskę jako bojownik. Natomiast jako człowiek zostaje uratowany. Staje się Pielgrzymem i nowym zbawicielem ojczyzny.


ARTUR
Dwudziestowiecznym bohaterem tragicznym jest Artur, bohater Tanga Sławomira Mrożka. Artur jest członkiem pseudonowoczesnej rodziny, która odrzuciła wszelkie obowiązujące zasady i normy. Groteskowi dziadkowie – babcia Eugenia i wuj Eugeniusz oraz awangardowi rodzice – matka Eleonora i ojciec Stomil nie rozumieją lub nie chcą zrozumieć buntu Artura. W rodzinie tej panuje chaos , ponieważ odwrócone zostały role – dziadkowie i rodzice zachowują się jak niesforne dzieci, a Artur – reprezentant najmłodszego pokolenia – jest poważny, pragnie powrotu do dawnych norm moralnych i hierarchii wartości. Ta groteskowa sytuacja jest jednocześnie śmieszna i straszna, ale to ona prowadzi Artura do katastrofy. Bohater podejmuje walkę z panującym nieładem i bezprawiem. Gdy nie znajduje zrozumienia, próbuje siłą przekonać pozostałych do swoich racji. Początkiem odnowy tradycji i powrotu do zasad moralnych ma być prawdziwy, zgodny z konwencją, ślub Artura z Alą. Jednak bohater dochodzi do wniosku, że odnowienie dawnej formy nie jest właściwie, ani nawet możliwe. Przekonuje się, że stara forma nie może służyć odbudowaniu nowego ładu, jest zagubiony – mówi: Nowe życie! Ja nie wiem, co robić ze starym, a ojciec mi tu jeszcze mówi o nowym życiu... Gdy widzi, że nie będzie mógł zrealizować swoich marzeń, Artur rozpaczliwie szuka idei mówiąc: Nikt stąd nie wyjdzie, dopóki nie znajdziemy idei. Edek, nie wypuszczaj idei.(...)Ja muszę mieć jakąś ideę, która da mi formę. Kiedy bohater dowiaduje się, że Ala zdradziła go z Edkiem, pragnie zabić winowajcę. W efekcie Artur, ginie z ręki Edka. Artur jest zarówno bohaterem tragicznym jak i komicznym, to nagromadzenie tak różnych cech jest groteskowe. Emocje rządzące nim pozwalają go porównać z bohaterami romantycznymi. Podobnie jak bohater Mickiewicza Konrad, jest nieszczęśliwie zakochany, samotny i wyobcowany. Nie znajduje porozumienia z otaczającym go światem. W Tangu odnajdujemy fragmenty, będące parodią Wielkiej Improwizacji, parodią samego Konrada, który miał poczucie siły, uważał się za wszechmogącego, ale w rezultacie nic nie zdziałał. Siłą jestem! Znajduję się ponad, wewnątrz i obok wszystkiego. Dziękujcie mi, ja spełniłem waszą młodość. To dla was! A dla siebie też mam coś w podarunku: formę, jaką tylko zechcę, nie jedną, ale tysiąc możliwych, mogę stworzyć i zburzyć, co zechcę. Wcielić się, wycielić, oddzielić. Śmierć Artura z ręki silnego fizycznie Edka, to symbol ukazujący klęskę intelektu nad przemocą. Artur przegrał, był zbyt wrażliwy i zagubiony w świecie. Bohater jest postacią tragiczną, ponieważ wszystkie jego decyzje były skazane na klęskę. Gdyby dostosował się do warunków panujących w domu i zaakceptował chaos moralny i fizyczny – męczyłby się. Bunt przeciw otaczającej go rzeczywistości skazał go na śmierć. Wrażliwy i delikatny Artur okazał się jednostką słabą psychicznie i fizycznie. Musiał odejść, nie mieścił się w cynicznym i zdemoralizowanym świecie, czyli w swej rodzinie.



ZAKOŃCZENIE
W swej prezentacji starałam się ukazać różne kreacje bohaterów tragicznych, antyczną bohaterką jest Antygona, romantycznych bohaterów tragicznych reprezentuje Gustaw – Konrad, a współczesnych Artur bohater Tanga. Wybrani przeze mnie bohaterowie to wybitne, wrażliwe, buntujące się przeciw zastanej rzeczywistości jednostki. Wypadało im żyć w świecie, na którym nie wyrażali zgody, walczyli, bluźnili, ale skazani zostali na klęskę. Bohaterowie tragedii antycznej poddani byli fatum, czyli losowi, nie mieli wyboru, bo każda ich decyzja była zła. Od początku swych działań pozostają stali w poglądach, nie zmieniają ich, mimo że mają świadomość klęski. Bohater tragiczny reprezentujący polski romantyzm to człowiek uwikłany w polityczno – historyczne losy ojczyzny, pragnie dobra i szczęścia rodaków, dla dobra innych ludzi rezygnuje ze szczęścia osobistego. To buntownik, wielki indywidualista, silny psychicznie, bohater ulegający metamorfozie – jego poglądy zmieniają się, ale i on ponosi klęskę, jednostkowe działania, nawet najszlachetniejsze nie dają rezultatów. Współczesny bohater tragiczny, jakim jest Artur, to człowiek żyjący w świecie odwróconych wartości, pragnie powrotu zasad moralnych, ładu i porządku, jest delikatny, słaby, zagubiony, ale buntuje się przeciw brutalnej sile i przemocy. Zaprezentowani przeze mnie bohaterowie, mimo wielu cech wspólnych, różnią się między sobą: Antygona jest podporządkowana prawom boskim, walczy o swoje prawo do miłości i obowiązków religijnych – czyli o prawa jednostki, mimo że jest kobietą – królewską córką. Kreon natomiast broni praw ustalonych przez siebie, pragnie dobra ogółu, czyli pokoju w państwie, tyran, który zbyt późno zrozumiał swój błąd. Gustaw – Konrad to bohater, który przeżył przemianę, odrzucił pragnienie dobra własnego (miłości) dla dobra ludzi, to młody poeta, buntownik, patriota, bluźnierca, ma odwagę porównać się z Bogiem. Artur XX wieczny bohater tragiczny szuka wartości i zasad, które odrzucili jego dziadkowie i rodzice. Zaprezentowanych bohaterów tragicznych łączą także następujące cechy: wszyscy, od Antygony i Kreona zaczynając, poprzez Gustawa – Konrada, a kończąc na Arturze, to wielkie indywidualności, świadomi swej wyjątkowości, to buntownicy, ludzie szlachetni, którzy w obronie swoich idei i zasad są gotowi oddać życie, szukają dobra, piękna, ładu moralnego. Są młodymi buntownikami (poza Kreonem)usiłującymi narzucić innym swe poglądy, mają skłonności dyktatorskie, wszyscy przegrywają ze światem, losem, Bogiem czy złem, mimo szlachetnych intencji ponoszą więc klęskę.