Wybrane zagadnienia na ustna mature z Wosu

1.Cechy społeczeństwa obywatelskiego.

Społeczeństwo obywatelskie było:
- wzorem
- -utopijnym modelem opartych na rynkowych podstawach społeczeństwa pełnoletnich, równouprawnionych i wolnych obywateli.
Obywatelstwo oznaczało aktywny współudział i uczestnictwo w problemach politycznych społeczeństwa.
Społeczeństwo obywatelskie to takie w którym:
- władza pochodzi od narodu sprawującego władztwo przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.
- każda władza i każdy jej organ może działać tylko w ramach i na podstawie prawa.
- największą moc prawną ma konstytucja i normy prawa międzynarodowego.
- system źródeł prawa jest jasny i uwzględniający interesy obywateli.
- istnieje prawny system ochrony praw i wolności obywatelskich.
- funkcjonują instytucje gwarantujące przestrzeganie praw a więc Trybunał Konstytucyjny, Rzecznik Praw Obywatelskich.
- obywatele mają zapewnioną możliwość czynnego uczestnictwa w różnych dziedzinach życia społecznego.
- istnieją prawne gwarancje tworzenia organizacji wyrażających ich interesy.

Społeczeństwo obywatelskie wolne i dobrze zorganizowane może istnieć tylko w ramach państwa demokratycznego. Stanowiąc jego społeczną podstawę. Zagrażać nie może anarchii lub autokratyzmowi.
Autokratyzm- samowładztwo jednego człowieka poza kontrolą społeczeństwa.
Anarchia- przeciwstawienie się wszelkim przepisom, całkowita wolność.


2.Człowiek jako istota społeczna.

Człowiek jest istotą społeczną. Dla prawidłowego rozwoju istoty ludzkiej niezbędni są ludzie. W procesie społecznego uczenia się czyli socjalizacji staje się istotą zdolną do samodzielnego życia w społeczeństwie. Człowiek żyjący wśród ludzi jest kształtowany przez wpływ otoczenia , w którym przebywa. Jednocześnie dzięki swojej aktywności jednostka wpływa na otaczający ją świat. Większość życia ludzie spędzają wśród innych ludzi, którzy mają pewne cele, potrzeby, darzą uczuciami innych. Wpływają wzajemnie na siebie, rywalizują bądź pomagają sobie. Dążą do określenia swojego miejsca w otaczającym świecie.
Analizując rozmaite spojrzenia na naturę człowieka stworzono koncepcje psychologiczne:
- koncepcja behawiorystyczna – szuka przyczyn zachowania się człowieka nie tyle w osobowości, ile w zewnętrznym środowisku. Zachowanie się człowieka jest sterowane przez środowisko w którym istnieją różne bodźce stanowiące nagrody i kary. Zwolennicy koncepcji behawiorystycznej zwracają uwagę na to, że działanie człowieka jest działaniem sprawczym, powoduje zmianę środowiska, kształtuje otoczenie jednostki.
- koncepcja psychoanalityczna- zakłada, że popędy lub potrzeby tkwią przede wszystkim w człowieku, który z reguły ich sobie nie uświadamia. Różnorodne popędy warunkują to do czego człowiek dąży i czego unika. Neopsychoanaliza zwana psychoanaliza społeczną podkreśla szczególne znaczenie warunków społecznych i kultury w kształtowaniu osobowości, społeczeństwa człowieka. Między innymi sytuacja w rodzinie, grupie rówieśniczej, szkole czy w innych społeczeństwach decyduje o kształtowaniu się popędów.
- koncepcja poznawcza- środowisko jest ważnym a czasem głównym determinantem zachowania się człowieka. Ludzkie czynności są regulowane przez informacje płynące ze środowiska. Nie jest on jedynie odbiorcą informacji, ale także je przetwarza, rozwiązuje problemy, dzięki czemu zdobywa nowe informacje o stosunkach międzyludzkich, zjawiskach technicznych, przyrodniczych, o samym sobie, przewiduje i planuje wydarzenia, tworzy system wartości. Człowiek nie jest biernym obserwatorem świata w którym żyje lecz jego badaczem samodzielnie tworząc sobie obraz świata fizycznego i społecznego oraz własnej osoby.
- koncepcja humanistyczna- humanistyczni psychologowie stworzyli portret człowieka zdolnego do urzeczywistnienia swoich możliwości i realizacji szans. Uważają oni, że człowiek jest pewną do samorealizacji i rozwoju. Jego dążenia są pozytywne, ponieważ człowiek z natury jest dobry. Tym co decyduje o ludzkich działaniach i przeżyciach jest aktualne doświadczenie. Człowiek jako niepowtarzalna indywidualność żyje w świecie zewnętrznym stanowiącym całość. W sprzyjających sytuacjach kiedy stosunki międzyludzkie są prawidłowe, człowiek rozwija się jako harmonijna całość, żyje zgodnie ze swą naturą.


3. Czynniki konstytujące osobowość jednostki.

Osobowość to zbiór cech, które wyznaczają zachowania człowieka.
Czynniki:
- tożsamość- to wizja własnej osoby jaką człowiek ma: właściwości poglądu psychiki, zachowania i niepowtarzalności u innych ludzi.
Tożsamość jest trwałym przekonaniem dotyczącym tego kim jestem. Człowiek dąży do zgodności tegoco robi z tym co myśli i czuje. Człowiek widzi siebie jako określoną osobę: syna, ucznia, mamę, Polaka. Stawia sobie cele, zadania i wybiera sposoby ich realizacji. Budowanie tożsamości osobistej polega na porównywaniu siebie z innymi ludźmi, dostrzeganiu różnic, podobieństw z innymi osobami należącymi do grupy, w której jednostka żyje. Tożsamość społeczna polega na dostrzeganiu odrębności własnej grupy od innych.
-mentalność- system zasad opartych na założeniach normatywnych, którymi człowiek kieruje się przy przetwarzaniu danych o życiu społecznym. Mentalność człowieka tworzy się na podstawie określonych, przyjętych lecz często nie uświadomionych założeń dotyczących funkcjonowania świat społecznego i miejsca jednostki w świecie.
Orientacje mentalne:
-produktywna- nastawiona na pomnażanie dóbr materialnych i duchowych.
-receptywna- nastawiona na uzyskiwanie dóbr od innych na zasadzie przywileju, znajomości, łatwiejszego dostępu.
Człowiek o mentalności indywidualistycznej jest przekonany, że istnieją niezbywalne prawa przysługujące jednostce np.: prawo do wolności lub autonomii. Człowiek o mentalności kolektywistycznej uważa, że jednostka jest częścią społeczności. Jej poczucie wartości zależy od oceny innych.
-wartość- jest cechą lub zespołem cech właściwych danej osobie lub rzeczy, decydujących o jej zaletach, jest tym co dla człowieka jest cenne z punktu widzenia zaspokojenia jego potrzeb. Rozróżniamy różne systemy wartości: wartości moralne, prawne, religijne, polityczne, estetyczne.
Wartości moralne:
Dobro, miłość, wolność, sprawiedliwość traktowane są jako nadrzędne.
Wartości antyczne:
- wartości dionizyjskie: człowiek najwyżej ceni- komfort, wygodne życie. Dąży do życia pełnego przyjemności i rozrywek. Uważa, że życie będzie miało sens wtedy, gdy człowiek osiągnie luksus.
- wartości heraklesowe: człowiek dąży do dominacji nad innymi ludźmi, zdobycia władzy i sławy.
- wartości prometejskie: człowiek walczy ze złem.
- wartości apollińskie: człowiek przypisuje najwyższe znaczenie poznawaniu świata, rozwojowi.
-potrzeby – wyznaczają cele, stanowią motywy pracy, walki zabawy, potrzeba to odczuwany brak czegoś, stanowiący motyw do działań mających na celu wypełnienie tego braku.
Potrzeby biologiczne (wrodzone):
Np.: potrzeby łaknienia, oddychania, ruchu.
Potrzeby psychiczne (nabyte):
Np.: potrzeba bezpieczeństwa, miłości.
-postawy – człowieka wobec pewnego przedmiotu to ogół względnie trwałych przekonań o naturze i właściwościach tego przedmiotu, dyspozycji do oceniania go i emocjonalnego reagowania, a także zachowania.
Przedmiot postawy- np.: rzecz, człowiek, grupa ludzi, zdarzenie, ideologia.
Postawy człowieka są kształtowane w wyniku wychowania, uczenia się, wielokrotnych doświadczeń, informacji od otoczenia, osoby znaczące będące dla nas wzorcami osobowymi.
-stereotypy – budowane w odniesieniu do grup społecznych i etnicznych (np.: Niemca), zawodowych (np.: aktora), klasowych (np.: robotnika, inteligenta) lub związanego z płcią (prawdziwy mężczyzna).
-temperament – zespół względnie stałych cech psychicznych charakteryzujący dynamikę emocjonalnego życia człowieka, procesów poznawczych i zachowania się.
Cechy te to: siła reakcji na bodźce, impulsywność.
- inteligencja – zespół zdolności umysłowych umożliwiający jednostce sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne zachowanie się w nowych warunkach.
- zdolności – to właściwości istot żywych przejawiające się w skutecznym wykonaniu określonych czynności np.: zdolności umysłowe, spostrzeżeniowe i psychomotoryczne np.; wyobraźnia przestrzenna, koordynacja ruchowa. W celu określenia zdolności używa się zamiennie słowa „talent” oznaczającego zespół cech, które sprawiają, że dana jednostka w jakimś zakresie wybija się ponad przeciętny poziom.


4.Fukcje współczesnego państwa.
- ustawodawcza
- wykonawcza
- sądownicza
Zasadę podziału władzy formułowali:
John Locke i Charles Louis Montesquie.





Koncepcja Johna Locke’a (1632-1704).

Strefy działań państwa
stanowienie praw wykonywanie praw obrona wspólnoty od zewnątrz






Władza państwowa
prawodawcza wykonawcza i wymiar sprawiedliwości federacyjna (polityka zagraniczna)



Koncepcja Montesquieu (1689-1755)

władza państwowa


prawodawcza wykonawcza sądownicza



Prawodawca, który wykonuje prawo może stanowić prawo tyrańskie.



Sędzia i prawodawca w jednej osobie byłby panem życia i wolności
obywatelskiej.



Sędzia sprawujący władzę wykonawczą
byłby ciemiężycielem.



Gdyby jeden organ sprawował wszystkie trzy władze – „wszystko byłoby stracone”.



Funkcją państwa nazywa się całokształt jego działalności w określonej sferze życia społecznego.
Dwie podstawowe funkcje:
-wewnętrzna – zapewnia porządek i bezpieczeństwo publiczne, formułuje sposoby zaspokajania potrzeb zbiorowych, gromadzi środki niezbędne dla realizacji celów politycznych, stanowienie norm prawnych oraz reakcja na naruszenie tych norm.
-zewnętrzna – utrzymanie suwerenności państwa, ochrona nienaruszalności granic, utrzymywanie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.


Typologia funkcji państwa
Kryterium Funkcje państwa Treść funkcji
Zasięg terytorialny działania państwa funkcje zewnętrzne funkcje wewnętrzne działalność państwa w stosunkach międzynarodowychregulowanie stosunków wewnętrznych, organizowanie niektórych dziedzin życia społecznego
Dziedziny działalności państwa funkcja wewnętrzna funkcja zewnętrzna funkcja gospodarsko – organizatorska funkcja socjalna zapewnia porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne krajuutrzymanie stosunków z innymi państwami, organizacjami międzynarodowymi w celu ochrony interesów krajuwpływa na procesy gospodarczedziała zmierzając do minimum egzystencji
Cele działania państwa funkcja adapcyjna funkcja regulująca funkcja innowacyjna przystosowanie państwa do zmieniających się warunków cywilizacjiwpływa na procesy społeczneinicjuje nowe procesy i przeobrażenia społeczne


5. Główne instytucje Unii Europejskiej.


Rada Europejska



Rada UE Parlament Europejski




Komisja UE Trybunał Sprawiedliwości Trybunał Obrachunkowy



Rada Europejska- najważniejszy organ, wyznacza główne kierunki polityki UE. Tworzą ją przywódcy państw i rządów państw członkowskich, którzy spotykają się dwa lub trzy razy w roku na wspólnych posiedzeniach. Przyjęte przez nich rozporządzenia obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich ( Jej uchwały nie są formalnie wiążące ale obowiązujące).

Parlament Europejski- jest organem wspomagającym proces decyzyjny Wspólnot Europejskich. Liczy 626 deputowanych (członków) wybieranych na okres 5 lat w wyborach powszechnych przez obywateli UE. Parlamentarzyści są reprezentantami całych narodów, a nie grup wyborców. Obradują na tygodniowych sesjach plenarnych (raz w miesiącu) i zatwierdzają budżet UE, kontrolują pracę Komisji Europejskiej, podejmują inicjatywę ustawodawczą, zatwierdzają nowe wnioski o przystąpieniu do UE oraz układy stowarzyszeniowe i umowy handlowe z krajami trzecimi, przyjmują nowych członków. Siedziba Parlamentu Europejskiego znajduje się w Strasburgu we Francji.

Rada UE- to główny organ decyzyjny i legislacyjny składający się z ministrów, przedstawicieli rządów państw członkowskich (skład personalny zmienny, zależy od tematyki obrad). Jest to najważniejszy organ stanowiący prawo wspólnie z Parlamentem Europejskim sprawuje kontrolę nad budżetem unijnym. Podejmuje decyzje na podstawie propozycji przekładanych przez Komisję Europejską. Przyjęty prze nią akt prawny nakłada na państwa członkowskie obowiązek jego przestrzegania. Rada UE nazywana jest Radą Ministrów UE. Siedzibą jest Bruksela – stolica Belgii.

Komisja UE- organ wykonawczy w jej skład wchodzi 20 członków wybieranych na okres 5 lat. Nadzoruje przestrzeganie postanowień traktatów, wysuwa projekty aktów prawnych UE (rozporządzenia i dyrektywy) oraz nadzoruje realizację przyjętych aktów. Reprezentuje interesy Unii. Posiada inicjatywę ustawodawczą. Siedzibą Komisji UE jest Bruksela.

Trybunał Sprawiedliwości- najwyższy organ sądowy UE. Składa się z 15 sędziów (po 1 z każdego państwa), 1 sędziego dodatkowego i 9 rzeczników generalnych. Ich kadencja trwa 6 lat. Trybunał zapewnia przestrzeganie prawa przy interpretacji i stosowaniu traktatów oraz rozstrzyga spory zarówno między państwami członkowskimi jak i obywatelami. Siedzibą jest Luksemburg.
Trybunał Obrachunkowy- jest organem kontroli finansowej składającym się z 15 członków mianowanych jednomyślnie przez Radę UE po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. Kadencja trwa 6 lat. Trybunał kontroluje legalność przychodów i wydatków wszystkich instytucji UE i raz w roku składa sprawozdanie ze swojej działalności. Nazywamy go Trybunałem Audytorów lub Trybunałem Rewidentów-Księgowych. Siedzibą jest Luksemburg.

Instytucja wspomagające:
Komitet Ekonomiczno-Społeczny: organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej. W skład komitetu wchodzi 222 reprezentantów pracodawców, pracowników i różnorodnych grup zawodowych (rolników, handlowców, przedstawicieli wolnych zawodów). Ich liczba odpowiada ilości poszczególnych krajów. Komitet doradza Radzie UE i KE. Siedzibą jest Bruksela.
Komitet Regionów: o charakterze doradczym. W Unii Europejskiej jest w tej chwili ponad 200 regionów. Komitet czuwa nad uwzględnieniem ich interesów wewnętrznych UE. Jego zadanie to pobudzanie regionów do uczestnictwa w procesie integracji. Prace komitetu odbywają się w komisjach. Siedzibą jest Bruksela.
Europejski Bank Centralny: prowadzi politykę pieniężną UE, chroni stabilność euro, administruje rezerwami walutowymi państw.


6.Główne problemy cywilizacyjno- kulturowe współczesnego świata.


Degradacja środowiska naturalnego.
Globalnym zagrożeniem świata jest niszczenie środowiska naturalnego człowieka. Prowadzona przez niego rabunkowa eksploatacja surowców naturalnych prowadzi do nieodwracalnych zmian w ekosystemie np.: wyrąb lasów Amazonii w Brazylii. Prowadzi to do radykalnego zmniejszenia obszarów zalesionych, które są płucami Ziemi- pochłaniają CO i wydzielają tlen. W krajach uprzemysłowionych znacząco wzrasta zanieczyszczenie środowiska naturalnego. Jest to spowodowane min. Produkcją przemysłową i nasileniem ruchu samochodowego, który powoduje emisję siarki do atmosfery oraz CO i azotu. Stosowanie w produkcji freonów, które niszczą powłokę ozonową w atmosferze powoduje nadmierne promieniowanie ultrafioletowe. Niszczenie ozonu powoduje raka skóry. Działalność przemysłowa człowieka doprowadziła do wzrostu przeciętnej temperatury na ziemi co grozi podniesieniem poziomu wód w oceanach oraz tzw. efektu cieplarnianego. Kraje bogatsze często wykorzystują kraje biedniejsze i na ich terytorium składują skażone odpady np. Rumunia.
Problemy demograficzne:
Np. groźba przeludnienia świata związana z wysokim przyrostem naturalnym np.: w krajach Trzeciego Świata.
Zacofanie cywilizacyjne:
Analfabetyzm ok. 1 mld. , szybki wzrost liczby ludności przy niskim poziomie ekonomicznym i brakach w świecie spowodował zacofanie.


7. Główne problemy społeczno- ekonomiczne.

Dysproporcje w rozwoju gospodarczym, podział „na bogatą północ” i „ubogie południe”.
Północ stanowią wysoko rozwinięte i bogate państwa – od Ameryki Północnej poprzez Europę Zachodnią do Wysp Jońskich, Australii i Nowej Zelandii, Południe to ubogie kraje- Afryka, Ameryka Łacińska i Azja.

Zadłużenie- zobowiązanie płatnicze wobec wierzycieli (rządy państw i banki prywatne) większość krajów nie jest w stanie spłacić rat, ale nawet odsetek od kapitału.

Bezrobocie- nowe technologie, automatyzacja, komputeryzacja produkcji wpłynęły na zmniejszenie zatrudnienia. Dominuje bezrobocie dominalne i strukturalne. Największe bezrobocie: Nikaragua 60%, Albania, Iran 50%, Etiopia, Tanzania, Honduras 30-40%, Liban 30%. W bogatszych krajach otoczeni są opieką socjalną i otrzymują zasiłki. Organizuje się dla nich prace interwencyjne, bezpłatne przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie zawodowe, a także udzielane są pożyczki na założenie małych firm. W krajach biedniejszych nie ma takiego zabezpieczenia co powoduje u ludzi stres, apatię. Występuje także emigracja z krajów biedniejszych do bogatszych.

Głód i niedożywienie- przyczyną są min. Klęski żywiołowe (susze, powodzie, nieurodzaj), konflikty zbrojne (np.: walki plemienne w Afryce), wysoki przyrost naturalny, zła polityka gospodarcza i warunki klimatyczne.

Choroby i profilaktyka- narkotyki są ogromnym zagrożeniem, powodują deformację środowiska naturalnego, stają się przyczyną chorób cywilizacyjnych głównie nowotworów, chorób serca i układu krążenia. Przyczyną są: stresujące życie, nieprawidłowe żywienie, brak ruchu, palenie papierosów. Występują także choroby zakaźne: gruźlica, czerwonka, cholera. Szczególnie groźna stała się „dżuma XX wieku” AIDS.


8.Grupy społeczne – ich wpływ na zachowanie człowieka.

Grupa społeczna – zbiorowość składająca się z co najmniej trzech osób, powiązanych ze sobą więziami społecznymi, najczęściej o charakterze instytucjonalnym, powołaną do realizacji założnych celów, posiadającą wspólne wartości oraz oddzieloną od innych grup zasadą odrębności.


Grupy


duże małe nieformalne formalne


rodzina

grupy koleżeńskie

subkultury młodzieżowe


Stowarzyszenia, związki zawodowe, partie polityczne, grupy zawodowe.
Grupy małe – liczą od kilku do kilkunastu osób, relacje między nimi są łatwe do opisania, wszyscy ludzie znają się między sobą i wywierają na siebie duży wpływ np.: grupa rówieśników (tzw. paczka ) klasa szkolna, brygada pracowników.
Grupy duże- występuje w nich makrostruktura, członkowie dużej grupy nie znają się między sobą, a występują między nimi kontakty – noszą charakter pośredni np.: partia polityczna, szkoła, jednostka wojskowa.

Stopień trwałości więzi:
- krótkotrwałe: np.: widownia teatralna, zgromadzenia, czekanie na autobus – trudno określić czas ich trwania.
- trwałe: przekracza czas trwania życia ludzkiego, wyznawcy religii, narody.

Rodzaje więzi:
- grupy pierwotne – łączy je więź osobista np.: rodzina, naród, rówieśnicy
- grupy wtórne – mają zamierzony cel, należą do nich wszystkie grupy.

Organizacja grupy społecznej:
- nieformalne powstają żywiołowo, kierowane są przez silnych przywódców, osoby wchodzące w jej skład mogą łączyć więzi emocjonalne.
- Formalne powstają w wyniku odgórnych decyzji, posiadają uregulowane przepisy wewnętrzne(np.: statuty) np.: partia polityczna.

Charakter członkostwa:
- automatyczne: niezależna od woli jednostek np.: rodzina i naród.
- ekskluzywne: trudno się do nich dostać.
- inkluzywne: otwarte np.: grupa sympatyków drużyny piłkarskiej.


9. Rodzina jako mała grupa społeczna.

Rodzina- złożona jest z małżonków, dzieci, ogółu krewnych każdego z małżonków. Jest uważana za najmniejszą i podstawową grupę społeczną.

Funkcje rodziny:
-prokreacyjna: związana z narodzinami potomstwa, konieczny jest związek dwóch osób o odmiennych płciach.
-socjalizacyjna: związana z wychowaniem potomstwa.

Linie pokrewieństwa:
-wstępna: to ciąg: rodzice, dziadkowie, pradziadkowie.
-zstępna: rodzice, dzieci , wnuki, prawnuki.

Rodziny nuklearne składają się z rodziców i dzieci.
Rodzina zwykle posiada wspólne nazwisko, majątek, a ponadto cechuje się ciągłością biologiczną. Rodzina jest grupa pierwotną, opartą na więziach osobistych.

Funkcje rodziny:
a) materialno- ekonomiczna: rodzina zaspokaja potrzeby materialne osób wchodzących w jej skład.
b) opiekuńcza: rodzina troszczy się o osoby wchodzące w jej skład.
c) prokreacyjna: jej celem jest spłodzenie potomstwa i zapewnienie mu odpowiednich warunków do życia.
d) seksualna: zapewnia realizację potrzeb płciowych jednostek.
e) kontrolna: kontroluje formy zachowania swoich członków, wymuszając takie jakie są społecznie akceptowane.
f) socjalizacyjna: wychowanie potomstwa oraz wzajemne dopasowanie osobowości współmałżonków.
g) kulturalna: związana z funkcją socjalizacyjną. Jej celem jest zapoznanie młodego człowieka ze wzorami kulturowymi oraz z jego dziedzictwem kulturowym.
h) rekreacyjno- towarzyska: zaspokaja potrzeby kontaktu z ludźmi oraz wypoczynku.
i) klasowa: wyznacza dzieciom miejsce w strukturze społecznej. Rodzaj wychowania, status społeczny, posiadane wykształcenie rzutują na sposób wychowania dzieci.

Typy rodzin:
a) ze względu na ilość partnerów:
- związki monogamiczne (dwoje partnerów)
- związki poligamiczne(większa ilość)
- poliginia (1 mężczyzna, wiele kobiet)
- poliandria (1 kobieta, wielu mężczyzn)
b) zakres wybierania małżonków:
- endogamicznie- w obrębie jednej zbiorowości.
- egzogamicznie- bez względu na przynależność
c) hierarchia poważania i władzy:
- patriarchalne: władza mężczyzny
- matriarchalne: władza kobiety
d) metoda dziedziczenia nazwiska:
- patrylinearne – po ojcu
- matrylinearne – po matce
e) miejsce zamieszkania małżonków po ślubie:
- patrylokat: w domu męża
- matrylokat: w domu żony


10. Zawarcie małżeństwa, unieważnienie, ustanie małżeństwa, opieka nad dzieckiem, przysposobienie.

Zakazy zawarcia małżeństwa:
- wiek (18 lat), kobieta za zgodą sądu (16lat)
- nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie, dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym.
- nie może zawrzeć małżeństwa , kto już pozostaje w związku małżeńskim.
- nie mogą zawrzeć ze sobą małżeństwa krewni w linii prostej rodzeństwo albo powinowani w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi.
- nie może zawrzeć małżeństwa przysposobiony z przysposabiającym.

Małżeństwo może być unieważnione z powodu przekroczenia wyżej wymienionych zakazów oraz wad oświadczenia woli (brak świadomości, błąd, groźba bezprawna, pozorność)

Ustanie małżeństwa:
Małżeństwo ustaje z chwilką śmierci jednego z małżonków, uznania zmarłego oraz rozwodu.
Jeżeli między małżonkami nastąpi zupełny i trwały rozkład pożycia każdy z małżonków może żądać, ażeby są rozwiązał małżeństwo przez rozwód.
Mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, rozwód nie jest dopuszczalny jeżeli wskutek niego miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Orzekając rozwód sąd orzeka także czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
Rozwód jest również niedopuszczalny jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia chyba, że druga strona wyrazi zgodę na rozwód.

Separacja:
1. Jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację.
2. Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, a drugi orzeczenia separacji to sąd orzeka rozwód.
3. Orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód chyba, że ustawa stanowi inaczej.
4. Małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć małżeństwa.
5. Orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej.
6. Na zgodne żądanie małżonków sąd orzeka o zniesieniu separacji.

Przysposobienie:
- przysposobić można małoletnią osobę- tylko dla jej dobra.
- przysposobić może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli jej kwalifikacje osobiste uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywał się z obowiązków.
- między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku.
- przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie.
- przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego.
- do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, który ukończył 13 lat.
- Sąd Opiekuńczy powinien wysłuchać przysposabianego, który nie ukończył lat 13, jeżeli może on pojąć znaczenie przysposobienia.
- do przysposobienia potrzebna jest także zgoda rodziców naturalnych chyba, że pozostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia kroki. Nie jest potrzebna zgoda ojca, jeżeli jego ojcostwo zostało ustalone przez sąd, a władza rodzicielska nie została mu przyznana.
11.Konflikt palestyńsko – izraelski i próby jego rozwiązania.




12. Konformizm i nonkonformizm. Przedstaw argumenty przemawiające za każdą z tych postaw.

Konformizm- postawa bezkrytycznego podporządkowania się normom, wartościom i poglądom umownym za obowiązujące w danej grupie społecznej.
Nonkonformizm- postawa sprzeciwu wobec bezkrytycznego uleganie normom panującym w danej grupie społecznej, nie zgadzanie się ze zwyczajami panującymi, zasadami, z powszechna opinią.

Konformistą nazywamy osobę, która nie ma własnego zdania, nie potrafi głośno wypowiedzieć własnych myśli. Jest to osoba, która ma niską samoocenę, niczym się nie odróżnia od innych.
Nonkorfomista to rodzaj osoby buntowniczej, dążącej do realizowania własnych potrzeb, samokształceń.
Osoba ta wyróżnia się wśród swoich znajomych, gdyż stara się na forum powiedzieć głośno co trzeba zrobić.

13. Konstytucyjne zasady ustroju RP.

Konstytucja- nazwa pojawił się w Rzymie, mianem tym określano cesarskie akty prawne. Z łacińskiego constituo – urządzać.
W Polsce od początku parlamentaryzmu szlacheckiego nazywano je uchwałami sejmu walnego (od XV w).Pierwsza ustawa została nazwana Ustawą Rządową, a nie konstytucją, przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja 1791r.

Zasada zwierzchnictwa narodu:
oznacza, że obywatele polscy sprawują rzeczywistą władzę w państwie. Podstawą są wolne i powszechne wybory, w których naród wybiera swoich przedstawicieli – posłów, senatorów i radnych. Naród polski sprawuje również władzę w sposób bezpośredni, wyrażając swoją wolę w referendum.

Zasada państwa prawnego:
wszystkie organy państwa działają na podstawie prawa i w granicach prawa, które gwarantuje wszystkim obywatelom równość. Granicę działalności państw wyznaczają prawa i wolności obywatelskie zawarte w Konstytucji RP no: wolność słowa i druku, zrzeszenia się, sumienia.

Zasada podziału władzy:
ustrój polityczny RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej (Sejm i Senat), wykonawczej (Prezydent RP, Rada Ministrów), sądowniczej (sądy i trybunały). Podział ten zgodny z koncepcją Monteskiusza umożliwia wzajemna kontrolę oraz zapobiega nadużyciom i ograniczeniom praw obywatelskich.

Zasada pluralizmu politycznego:
oznacza, że w państwie istnieją różne siły polityczne- organizacje polityczne i społeczne oraz partie polityczne, których swoboda jest ograniczona jedynie przez obowiązek poszanowania konstytucji. Mogą one ze sobą rywalizować o władzę.

Zasada polskiego prawa wyborczego:
określana jest przymiotnikami:
-powszechność: wszyscy pełnoletni obywatele, niezależnie od płci, wyznania itp. Mają prawo wybierania (czynne) i mogą być wybierani (biernie) 18 lat do rad gmin, 21 lat do Sejmu, 30 lat Senatu, 35 na Prezydenta RP.
-równość: wszyscy maja 1 głos.
-bezpośredniość: osobiście należy dokonać wyboru.
-tajność, proporcjonalność: sposób obliczania głosów podziału mandatów parlamentarnych.

14. Odpowiedzialność konstytucyjna i parlamentarna.

Odpowiedzialność konstytucyjna- pociągnięcie członka rządu lub działalności jego członków do odpowiedzialności za działalność z konstytucją przed specjalnym trybunałem. W Polsce od roku 1982 przed Trybunałem Stanu. Ma charakter indywidualny.

Odpowiedzialność parlamentarna- ma charakter polityczny i polega na negatywnej ocenie działań jego członków przez większość posłów w Sejmie. Konsekwencją tej odpowiedzialności jest odmowa udzielenia zaufania lub udzielenie rządowi wotum nieufności. Odpowiedzialność ta może mieć charakter solidarny (Rada ministrów) lub indywidualny(członkowie Rady Ministrów).


15.Organy władzy ustawodawczej w RP zasady wyborcze, zakres działania, zasady odpowiedzialności

1. Organami władzy ustawodawczej w RP są:
a) Sejm- niższa izba
b) Senat – wyższa izba
2. Zasady wyboru:
a) do Sejmu wybory są powszechne, równe, tajne, bezpośrednie i proporcjonalne.
b) Do Senatu- wybory są powszechne, równe, tajne i bezpośrednie oraz większościowe.
3. Zakres działania:
a) Sejm rozpatruje projekty ustaw, jest on rozpatrywany w trzech czytaniach. W ramach pierwszego czytania Sejm może projekt odrzucić lub skierować do prac w komisji. Drugie czytanie to rozpatrywanie sprawozdania z prac komisji, zgłaszanie poprawek. Trzecie czytanie to rozpatrywanie nad poprawkami i ostateczny projekt. Sejm uczestniczy w powoływaniu rządu, wybiera albo powołuje: Trybunał Konstytucyjny i Stanu, Prezesa NBP. Tworzy prawo o randze ustawowej między innymi: ordynacja wyborcza budżet państwa, rozstrzygane są kwestę politycznych praw i wolności obywateli. Co roku dyskutują nad budżetem państwa, wotum nieufności.
b) Senat – inicjatywa ustawodawcza, odrzuca lub koryguje ustawy uchwalone przez Sejm. Senat może w ciągu 30 dni ustawę przyjąć, wprowadzić do jej tekstu poprawki albo ją odrzucić. Senat wraz z Sejmem wybiera prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz Rzecznika Praw Obywatelskich, a ponadto ponad to Krajowej Radzie Sądownictwa oraz Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji.
4. Zasady odpowiedzialności:
Immunitety:




16. Organy wymiaru sprawiedliwości kontroli przestrzegania prawa w RP

Najwyższa Izba Kontroli jest kolegialnym naczelnym organem kontroli państwowej i podlega Sejmowi. Kolegium NIK ( najwyższa izba kontroli) tworzą: Prezes NIK, wiceprezesi ( od 2-4), sekretarz 16 członków. Kontrolują działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych. Dotyczy tylko kontroli jednostek państwowych. Kontrole zlecone są przez Sejm lub Prezydenta RP.

Rzecznik praw obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka określonych w Konstytucji RP. Jest powoływany jako samodzielny jednoosobowy organ państwowy przez Sejm za zgodą senatu na 5 lat. Pilnuje, aby nie naruszono praw człowieka i obywatela.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Składa się z 9 członków powoływanych przez Sejm. Kadencja trwa 6 lat.

Organy wymiaru sprawiedliwości

Sąd Najwyższy
Jest to naczelny organ sądowy w RP w skład jego wchodzi pierwszy prezes, jego zastępcy oraz sędziowie. Są powoływani na czas nieokreślony.
Dzieli się na:
Izbę Administracyjną, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Izbę Cywilną, Karną, Wojskową. Sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych.

Sąd Powszechny
Rozpatruje sprawy z zakresu karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. W skład wchodzą: prezes, wice prezes

Sąd I instancji: Sąd Rejonowy
Sąd II instancji: Sąd Wojewódzki

Sąd Apelacyjny:
Rozpoznaje odwołania od orzeczeń wydawanych przez sądy okręgowe w I instancji.

Sąd szczególny:
Wojskowe i administracyjne rozpatrują sprawy poza uprawnienia sądownictwa powszechnego

Naczelny Sąd Administracyjny:
Składa się z prezesa, wiceprezesa, prezesów izb, ośrodków zamiejscowych i sędziów. Są powoływani przez Prezydenta RP.
NSA dzieli się na:
Izbę Finansową, Ogólno administracyjną. Kontroluje administrację publiczną. Rozstrzyga sprawy między obywatelami a organami administracji publicznej poprzez rozpatrywanie odwołań i skarg.



Trybunał Konstytucyjny:
Składa się z 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez Sejm. Orzeka w sprawach: m. in. Zgodności ustaw i umów międzynarodowych, zgodności przepisów prawa, skarg obywateli.
Trybunał Stanu:
Przewodniczący , 2 zastępców przewodniczącego, 21 członków, 5 zastępców. Pociąga do odpowiedzialności konstytucyjnej odpowiednie osoby: Prezydent RP, Prezes RM, NBP, NIK.



17.Państwo – definicja pojęcia, geneza

Państwo – stanowi rodzaj wspólnoty politycznej obejmującej zbiorowość zamieszkującą konkretny obszar ( terytorium) i podporządkowaną jednemu środkowi suwerennej władzy politycznej. Państwo jest podstawową formą organizacji życia politycznego narodu.
Zasadnicze cechy nowoczesnego państwa to;
- suwerenna władza
- monopol legalnie stosowanej przemocy
-pełne kompetencje prawodawcze państwa
- równa podległość państwu wszystkich jednostek żyjących na jego obszarze
- oddzielenie państwa od kościoła
- tworzenie hierarchicznego aparatu administracyjnego

Koncepcja:
-organiczna: porównuje je do organu biologicznego.
-normatywna: utożsamia państwo z zespołem norm prawnych.
-psychologiczna: widzi w państwie zjawisko z zakresu psychologiczno – społecznego.

Geneza państwa:
Dla Arystotelesa państwo było najdoskonalszym tworem naturalnym, wspólnota wynikającą bezpośrednio ze społecznej i politycznej natury człowieka. Tylko w państwie człowiek, stając się obywatelem mógł w pełni zrealizować swą naturę. Święty Augustyn podkreślał boskie pochodzenie państwa. Święty Tomasz z Akwenu uznawał również boskie pochodzenie władzy, twierdził, że powstanie konkretnego państwa jest efektem ludzkich starań. Zgodnie z koncepcja podboju państwa powstało w efekcie zwycięstwa, jednego plemienia nad innym.. Robert Filmer dowodził z kolei, że państwo jest efektem ewolucji władzy dawnego naczelnika rodu, który z czasem stal się królestwem.


- teoria teistyczna- widzi w państwie twór istoty nadprzyrodzonej. W starożytności władca uznawany był za Boga. Św. Augustyn głosił, że władza pochodzi od Boga. Wg. Św. Tomasza od Boga pochodziła sama zasada władzy, ale konkretne państwo było wynikiem działania ludzi.
- teoria podboju i przemocy- państwo ma być wynikiem podboju jednych plemion przez drugie. Podział na rządzących i rządzonych wynikał z odmienności pochodzenia i różnic ras. Państwo powstało w celu utrwalenia panowania zwycięzców nad pokonanymi.
- teoria umowy społecznej- porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych
- teoria klasowa- podkreśla rolę konfliktu klas w powstawaniu państwa i formowaniu się władzy politycznej. W wyniku podziału społeczeństwa- powstały dwie klasy antagonistyczne, jedni posiadali środki produkcji inni nie.
- teoria patriarchalna- powstanie państwa jako czynnik ewolucji pozycji naczelnika rodu, który zostaje monarchą.
- teoria normatywistyczna- istnienie państwa wynika z przestrzegania norm prawnych
- teoria solidarystyczna- państwo jako efekt naturalnej wspólnoty interesów wszystkich ludzi niezależnie od różnic między nimi ( majątkowych, społecznych).
- teoria psychologiczna- istnienie państwa wynika z potrzeb psychologicznych człowieka



18. Problem nacjonalizmu w europie

Nacjonalizm postawa społeczno- polityczna zakładająca wyższość swojego narodu nad innymi i uznająca interesy narodowe za najważniejszą wartość. Skrajnego nacjonalistę , odczuwającego nienawiść wobec innych narodów nazywamy SZOWINISTĄ.

Mniejszości narodowe lub narody pozbawione suwerenności podejmowały działania służące ochronie własnej tożsamości. Jest to działanie o charakterze obronnym. Idea nacjonalizmu uprawnia wszelkie formy wyzysku wobec innych narodów, a nawet zaborczych wojen. Według nacjonalistów interesy narodu posiadają pryzmat nad interesami jednostki. Jednostki winny służyć swemu narodowi, ponieważ tak mogą zrealizować cele wspólno

19. Rola środków przekazu w życiu współczesnym społeczeństwa


Celem przedsiębiorstw jest osiąganie korzyści poprzez zbyt swoich produktów, usług. W tym planie pomaga marketing. Marketing to celowe działanie polegające na wykorzystaniu informacji dotyczących potrzeb odbiorców produktów usług oraz kształtowanie tych potrzeb.
Cele działań marketingowych:
- zwiększenie sprzedaży określonego produktu
- zwiększenie łącznej wartości sprzedaży
- przyciągnięcie klientów
- przeciwdziałaniu konkurencji
- powiększeniu części zysku

Komunikacja rynkowa- nawiązanie i utrzymanie kontaktu między uczestnikami rynku, pozwala to kształtować pozytywny obraz przedsiębiorstwa.

Reklama- ma na celu zwrócenie uwagi potencjalnego klienta na przed. Lub dany towar i zachęcenie go do zakupu. Najczęściej jest to robione przy pomocy hasła lub sloganu reklamowego ( apel reklamowy).

Apel racjonalny- pokazuje, dlaczego dany towar może zaspokoić potrzeby klienta.
Apel emocjonalny- odwołuje się do pragnień i uczuć klienta
Apel seksualny- wiąże towar z osobami atrakcyjnymi, daje do zrozumienia, że kupując dany towar możemy być tacy.
Humor- reklama na wesoło, dowcipna
Promocja- przekazanie informacji o towarze mające skłonić do zakupu, sprzedaż osobista- bezpośredni kontakt, promocja dodatkowa np. premia, upominek.


20. Status posła i senatora RP.

Status posła jest określony przez ustawę o obowiązkach prawach posłów i senatorów przez regulamin Sejmu. Posłowie są reprezentantami całego narodu i dlatego są związani instrukcjami swoich wyborców, a w związku z tym nie mogą być odwołani (wolny mandat). Mają oni obowiązek brania czynnego udziału w posiedzeniach plenarnych Sejmu i pracach wybranych komisji, utrzymywania kontaktu z wyborcami poprzez spotkania oraz dyżury poselskie w swoim okręgu wyborczym. Posłowie są objęci immunitetem i nie mogą być aresztowani ani pociągnięci do odpowiedzialności karnej bez zgody Sejmu. Otrzymują diety, które stanowią rekompensatę kosztów związanych z pełnieniem mandatu oraz mają prawo do środków na utrzymanie biur poselskich, bezpłatnych przejazdów.

Status senatora tj. posła objęci immunitetem parlamentarnym. Mają oni obowiązek brania czynnego udziału w posiedzeniach plenarnych sejmu i pracach wybranych komisji. Niezależność i bezstronność senatorów gwarantuje zasada nie łączenia mandatu z innymi funkcjami publicznymi. Nie można zasiadać w obu izbach jednocześnie oraz łączyć mandatu parlamentarnego funkcją NBP, NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich Rzecznika Praw Dziecka i innych.


21. Podstawowe systemy partyjne i ich charakterystyka.

System partyjny:
Układ działających w państwie partii politycznych jak i relacje zachodzące między partiami. Relacje te SA uwarunkowane przez konkurencję w ramach walki o głosy wyborców oraz przez konieczność stworzenia możliwych form współpracy np. w ramach koalicji łączącej partie.
System wielopartyjny (rozproszony):
Występuje większa ilość partii, ale żadna z nich nie jest partią większościową, która by górowała nad pozostałymi.


22. Terroryzm w świecie współczesnym

Zamachy bombowe, zabójstwa znanych osobowości, uprowadzenia ludzi, samolotów. Jest to sposób zwrócenia uwagi na hasła przez nich głoszone bądź wymuszenie od państwa określonych korzyści

23.Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu

Trybunał Konstytucyjny:
Składa się z 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez Sejm spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Kandydatów może zgłosić grupa posłów ( przynajmniej 50) lub Prezydium Sejmu. Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Kadencja trwa 9 lat i tylko raz można być sędzią Trybunału Konstytucyjnego. Organami są: Prezes Trybunału Konstytucyjnego i ZO orzeka w sprawach zgodności ustaw umów międzynarodowych z konstytucją RP, z przepisów prawa, skarg obywateli

Trybunał Stanu:
Składa się z przewodniczącego, z zastępców przewodniczącego, 21 członków i 5 zastępców wybieranych przez Sejm spoza gron posłów i senatorów na okres Kadencji Sejmu. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.
Zadania: Pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej osób, które w związku z zajmowanym stanowiskiem lub urzędem poruszyły Konstytucję RP lub obowiązujące ustawy. Odpowiedzialność Konstytucyjna ciąży na: Prezydencie RP, Prezesie Rady Ministrów, NBP, NIK ( najwyższa Izba Kontroli), członkach Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Naczelnym Dowódcy Sił Zbrojnych. Prawo wnioskowania o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej przysługuje wyłącznie Sejmowi.

24.Kierunki polskiej polityki zagranicznej w Europie i w świecie.

25.Kompetencje Rady Ministrów

Rząd RP działa kolegialnie pod przewodnictwem premiera i kieruje całością polityki wewnętrznej, zagranicznej państwa oraz administracją rządową. Wykonuje ustawy, zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne państwa, kieruje stosunkami z innymi państwami i organami międzynarodowymi, sporządza projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem, chroni interesy Skarbu Państwa, kieruje całością administracji rządowej, sprawuje nadzór nad Samorządem Terytorialnym. Ważnym uprawnieniem Rady Ministrów jest prawo wnoszenia do Sejmu projektów usług. ( inicjatywa ustawodawcza)


26.Mniejszości Narodowe

to grupy ludzi innych narodowości, niż dominujący naród, w którym mieszkają. Historyczny proces powtarzającego państwa, przesunięcia granic, brak państw określonych narodowości np. cygańskiej spowodował, że występują mniejszości narodowe. Ich położenie zależy od stosunków politycznych w tych państwach. Zwykle konstytucja gwarantuje równość wszystkich praw obywateli bez względu na pochodzenie. Jeżeli jednak ujawnią się wątki nacjonalistyczne ich położenie ulegnie pogorszeniu. W Polsce problem jest od 1% do 5% Mniejszość niemiecka (0,8%) – Dolny Śląsk Ukraińcy (0,65%) Ziemie Zach. Białorusini (0,53%) woj. Podlaskie Litwini (0,05) suwalszczyzna , Romowie (0,06), żydzi (0,04)



27.Organy władzy wykonawczej ( egzekutywna) w RP, zasady wyboru, zakres działania, odpowiedzialność


Prezydent RP

Urząd prezydenta został wprowadzony w Polsce na mocy postanowień konstytucyjnych RP z 1921 roku. Prezydentami II RP byli: Gabriel Narutowicz, ST. Wojciechowski i Ignacy Mościki

Zasady wyboru

Kandydat musi być obywatelem polskim, który ukończył 35 lat i korzysta z pełni praw wyborczych do Sejmu. Wybory są powszechne, bezpośrednie, równe i tajne. Prezydentem zostaje ten kandydat, który w I głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów lub w II głosowaniu otrzymał więcej głosów. Kadencja trwa 5 lat może być powtórzona tylko raz. Prezydent RP obejmuje swój urząd po złożeniu wobec Zgromadzenia Narodowego przysięgi. Prezydent nie może być posłem ani senatorem.

Zakres działania

Powołuje członków Rady Polityki Pieniężnej, 3 członków Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji powołuje i odwołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego Szefa Kancelarii Prezydenta, wnioskuje o powołanie Prezesa NBP nadaje ordery i odznaczenia, obywatelstwo polskie, tytuły honorowe i naukowe, mianuje na I stopień oficerski, zarządza wybory do sejmu, do senatu. Zwołuje I posiedzenie Sejmu i Senatu, skraca kadencję Sejmu, posiada inicjatywę ustawodawczą, wydaje rozporządzenia i zarządzenia, podpisuje lub odmawia podpisania ustaw, desygnuje i powołuje Prezesa RM, odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności, reprezentuje państwo polskie.

Odpowiedzialność:
Polityczną przed parlamentem:
Sejm wyraża rządowi wotum nieufności ( co najmniej 46 posłów). Może być poddany pod głosowanie Ministrów Sejmie po upływie 7 dni od daty zgłoszenia. Występują dwa rodzaje wotum nieufności:
-zwyczajne
-konstruktywne
Odpowiedzialność indywidualna poszczególnych ministrów. Odpowiedzialność konstytucyjna osób zasiadających Ministrów rządzie oraz kierowników zarządów centralnych za naruszenie konstytucji Ministrów ustaw.

Rada Ministrów
Zasady wyboru:
I etap- powołanie nowego rządu rozpoczyna Prezydent RP, desygnuje kandydata na premiera spośród zaproponowanych przez parlament. Wybrany na premiera kandydat przedstawia głowie państwa skład przyszłej RM. Prezydent powołuje cały skład Rządu RP z premierem włącznie. Sejm uchwala wotum zaufania.
II etap- Sąd wybiera w ciągu 14 dni Prezesa Rady Ministrów i proponowanych przez niego ministrów bezwzględną większością głosów w obecności połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany rząd i odbiera przysięgę przez jego członków.

28.Podstawowe prawa i obowiązki obywateli RP

Prawa:
Wrodzone i niezbywalne prawa przynależne każdemu członkowi z racji jego przynależności do rodzaju ludzkiego. Praw tych nie można nadać ani pozbawić ich. Określa się je prawami pierwotnymi lub naturalnymi.
I generacja- podstawowe prawo obywatelskie i polityczne, prawo do życia, wolności, bezpieczeństwa osobistego, do zrzeszania się.
II generacja- prawo ekonomiczne, socjalne i kulturalne, prawo do słusznych warunków pracy, do nauki, uczestnictwa w życiu kulturalnym, przynależności do związków zawodowych
III generacja- kolektywne prawo do rozwoju, życia w pokoju, korzystania z dobrodziejstw cywilizacji, życia w pokoju, ochrony danych osobowych.

29.Struktura organizacyjna Sejmu RP.

30. System parlamentarny, prezydencki i parlamentarno-komitetowy

System parlamentarny:
Zwany parlamentarno- gabinetowym polega na oddaniu władzy nad państwem w ręce ciała ustawodawczego. Władza wykonawcza ( rząd) wyłaniany jest przez parlament i jest przed nim politycznie odpowiedzialny. Parlament stanowi prawdziwą reprezentację całego społeczeństwa, bowiem wyłaniany jest na drodze wyborów powszechnych. Rząd odzwierciedla układ sił w parlamencie, gdyż musi posiadać poparcie większości. Premierem zostaje lider partii posiadającej większość. Nie ma formalnego zakazu łączenia funkcji parlamentarnych z rządowymi. Członkowie rządu wchodząc w skład parlamentu wzmacniają jego zaplecze polityczne. Formą polityczną kontroli parlamentu nad rządem jest instytucja votum nieufności. Rząd tracący poparcie większości musi się poddać do dymisji chyba, że siły polityczne wchodzące w skład parlamentu zgodzą się na działanie tzw. Rządu mniejszościowego.

System prezydencki:
System prezydencki polega na oddzielaniu władz ustawodawczych i wykonawczych tzw. Trójpodziału władz. Ciało ustawodawcze i szef władzy wykonawczej ( prezydent) wyłaniane są w odmienny sposób. Są to wybory powszechne, lecz w innym czasie i o innych zasadach. Nie wolno łączyć wyboru funkcji obu władz np. ministra z prezydentem. (członek rządu nie może być parlamentarzystą).Członkowie rządu wybierani są przez Prezydenta i przed nim ponoszą odpowiedzialność. Prezydent nie może rozwiązać parlamentu przed upływem kadencji. Parlament również nie może odwołać prezydenta, może postawić mu zarzut działania niezgodnego z prawem ( zdrada, przekupstwo i inne naruszenia). W obu władzach występuje brak wpływu władzy wykonawczej na działania ustawodawcy. Prezydent nie ma formalnego wpływu na prace parlamentu może sugerować podjęcie niektórych ważnych zagadnień.

System parlamentarno-komitetowy
Wywodzi się z czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej z 1793 roku. Był stosowany w różnych państwach komunistycznych po II Wojnie Światowej. Obecnie jest praktykowany w Szwajcarii. Założeniem tego systemu jest pełna i niepodzielna władza parlamentu. Jest ona jedyną reprezentacją społeczną i w jej imieniu sprawuje władzę. Wszystkie inne organy władzy traktowane są jako emanacja parlamentu, powołana do realizacji wyznaczonych zadań. Rząd stanowi komitet polityczny parlamentu.


31.Udział Polski w strukturach bezpieczeństwa światowego.

W latach 60 powstała idea zwołania międzynarodowej konferencji w celu przezwyciężenia rywalizacji politycznej i militarnej między Wschodem a Zachodem. Wśród inicjatorów była Polska, której minister spraw zagranicznych Adam Rapacki przedstawił w 1964 roku na forum ONZ propozycję zwołania ogólnoeuropejskiej konferencji bezpieczeństwa i współpracy. Po wieloletnich przygotowaniach udało się 1 sierpnia 1975 roku zakończyć Konferencję Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Dokonali tego przywódcy 35 państw i rządów europejskich bez Albani, USA, Kanady podczas spotkania w Helsinkach gdzie podpisali „ Akt Końcowy KBWE” .Traktat ten był deklaracją zasad w stosunkach międzynarodowych między państwami sygnatariuszami. Dokument ten określił zasady bezpieczeństwa i pokojowego współistnienia państw europejskich.
Wymieniał 3 dziedziny współpracy w Europie:
- współpracę w dziedzinie bezpieczeństwa
- współpracę w zakresie gospodarki, nauki i techniki, ochrony środowiska
- swobodny przepływ idei, informacji, wartości kulturalnych, kontakty międzyludzkie, współpracy w poszanowaniu praw człowieka. W grudniu 1994 roku podczas szczytu KBWE w Budapeszcie przekształcono ją w Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

32. Inicjatywa ustawodawcza.

33.Źródła prawa w Polsce.

34.Organy samorządu terytorialnego

Samorząd gminy

1. mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową
2. gmina posiada osobowość prawną
3. o ustroju gminy stanowi jej statut
4. organami gminy są:
- rada gminy
- wójt, burmistrz, prezydent miasta
5. w skład rady gminy wchodzą radni w liczbie:
- 15 w gminach do 20 tys. Mieszkańców
- 21 w gminach do 50 tys. Mieszkańców
- 23 w gminach do 100 tys. Mieszkańców
- 25 w gminach do 200 tys. Mieszkańców
oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte 100 tys. Mieszkańców nie więcej jednak niż 45 radnych ( w Warszawie 60 radnych)
6.mandatu radnego gminy nie łączy się z :
- mandatem posła lub senatora
- wykonywaniem funkcji wojewody lub wice wojewody
- członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego
7.Organem wykonawczym gminy jest wójt
8.Wójt w drodze zarządzenia powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców nie więcej niż:
- 1 w gminach do 20 tys. Mieszkańców
- 2 w gminach do 100 tys. Mieszkańców
- 3 w gminach do 200 tys. Mieszkańców
- 4 w gminach powyżej 200 tys. Mieszkańców
9.Gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały a w przypadkach nie cierpiących zwłoki zarządzenie może wydać wójt
10. Organami nadzoru są:
- prezes rady ministrów i wojewoda a w zakresie spraw finansowych- Regionalna Izba Obrachunkowa


Samorząd powiatowy:

1.Organami powiatu są:
- rada powiatu
- zarząd powiatu
2. W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie 15 w powiatach liczących do 40 tys. Mieszkańców, oraz po 2 na każde kolejne rozpoczęte 20 tys. Mieszkańców nie więcej niż 29 radnych
3. zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą:
- starosta jako jego przewodniczący, wice starosta i pozostali członkowie
4. Powiatową administrację zespoloną stanowią:
- starostwo powiatowe
- powiatowy urząd pracy
- jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży

Samorząd województwa

1.Organami samorządu województwa są:
- sejmik województwa
- zarząd województwa
2. Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa
3. W skład Samorządu województwa wchodzą radni wybierani w wyborach bezpośrednich w liczbie 30 w województwach liczących do 2 mil. Mieszkańców oraz 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 tys. Mieszkańców
4. Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa
5. Sejmik województwa wybiera ze swego grona przewodniczącego oraz nie więcej niż 3 wiceprzewodniczących, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku w głosowaniu tajnym
6. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa w tym marszałka województwa i nie więcej niż dwóch wice marszałków
7. Mandatu radnego województwa nie można łączyć z :
- mandatem posła lub senatora
- wykonywanie funkcji wojewody i wice wojewody
- członkostwem w organie innej jednostki samorządowej
8. Nadzór nad działalnością samorządu województwa sprawuje Prezes Rady Ministrów i wojewoda a w zakresie spraw finansowych – Regionalna Izba Obrachunkowa
9. Sejmik województwa stanowi akty prawa miejskiego ( uchwały sejmiku podpisuje jego przewodniczący i kieruje do publikacji w dziennikach urzędowych województw).

35. Immunitet formalny i materialny posła i senatora.

36. Prawa wolności i obowiązki obywatela i człowieka.


37. Powołanie i odwołanie Rady Ministrów

Powołanie
I etap- powołanie nowego rządu rozpoczyna Prezydent RP, desygnuje kandydata na premiera spośród zaproponowanych przez parlament. Wybrany na premiera kandydat przedstawia głowie państwa skład przyszłej RM. Prezydent powołuje cały skład Rządu RP z premierem włącznie. Sejm uchwala wotum zaufania.
II etap- Sąd wybiera w ciągu 14 dni Prezesa Rady Ministrów i proponowanych przez niego ministrów bezwzględną większością głosów w obecności połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybrany rząd i odbiera przysięgę przez jego członków.

Odwołanie Rady Ministrów

Niepowołanie Rady Ministrów przy wykorzystaniu wszystkich wyżej wymienionych procedur upoważnia Prezydenta RP do skrócenia kadencji Sejmu i zarządzenia nowych wyborów parlamentarnych.
Rząd może być odwołany przez Prezydenta RP na skutek: ustąpienia premiera, nieudzielanie rządowi wotum zaufania, uchwalenia wotum nieufności, premier może ustąpić z własnej inicjatywy. Obowiązkowo składa dymisję w dniu pierwszego posiedzenia Nowo Wybranego Sejmu.


38. Proces integracji europejskiej

Został zapoczątkowany przez amerykański Plan Maushalla. W 1947 powstała europejska Organizacja Współpracy Gospodarczej, utworzona przez kraje zainteresowane tym programem gospodarczym. Kolejnym etapem było utworzenie w 1951 Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stale przez Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Włochy, RFN. Następnym były Traktaty Rzymskie ( 25 III 1957 ), które doprowadziły do utworzenia Europejskiej wspólnoty Energii Atomowej ( EUROATOM) i Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej ( EWG). W ramach współpracy koordynowano politykę monetarną, ustalono taryfy celne dla krajów spoza EWG i powołano Europejski Bank Inwestycji. Połączenie w 1967 tych organizacji EWW i S, EUROATOM i EWG zapoczątkowało istnienie Wspólnoty Europejskiej. Od 1979 wprowadzono Europejski System Walutowy wraz z europejską Jednostką Walutową. W 1987 UE poszerzyła swoją działalność kwestie polityczne i stworzyła Europejską Wspólnotę Polityczną. Państwa „12” podpisały w Maastricht ( 1992) traktat o UE, która opiera się na trzech filarach: wspólnota europejska, wspólna polityka zagraniczna i obronność, współpraca w zakresie spraw wewnętrznych i sądownictwa. Akceptacja tego traktatu przez społeczeństwa i parlamenty umożliwiła od 1.XI.1993 Działalność Unii Europejskiej.