Główny cel Partnership for Peace - Partnerstwa dla Pokoju

Program ten powołany został w styczniu 1994 r. Jest on podstawowym instrumentem kształtującym współpracę NATO z państwami partnerskimi w sferze szeroko pojętej obronności. Polska podpisała dokument ramowy Partnerstwa dla Pokoju 2 lutego 1994 r. Idea PfP wypływa z przekonania, iż stabilność i bezpieczeństwo obszaru euroatlantyckiego może być zapewniona jedynie poprzez współpracę i wspólne działanie państw. Dzisiaj w ramach PfP realizowanych jest szereg zróżnicowanych przedsięwzięć adresowanych do trzech kategorii uczestników:
· wszystkich państw biorących udział w PfP - Wzmocnione i Bardziej Operacyjne Partnerstwo (Enhanced and More Operational Partnership - EMOP),
· wskazanych grup państw - uczestników Inicjatywy dla Europy Południowo-Wschodniej (South East Europe Initiative - SEEI), Planu Działań na Rzecz Członkostwa (MAP), czy współpracy w ramach Dialogu Śródziemnomorskiego,
· skierowanych do indywidualnych uczestników - Rosji, Ukrainy, państw Zakaukazia i Azji Centralnej, Albanii i Macedonii.
Współpraca w ramach PfP odbywa się w oparciu o indywidualne porozumienia zawarte między Sojuszem a państwami partnerskimi. W chwili obecnej w programie uczestniczy 46 państw położonych na trzech kontynentach. Kraje te należą jednocześnie do Rady Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC). Obecnie sojusznicy współpracują z 27 państwami partnerskimi: Albanią, Armenią, Austrią, Azerbejdżanem, Białorusią, Bułgarią, Chorwacją, Estonią, Finlandią, Gruzją, Irlandią, Kazachstanem, Kirgizją, Litwą, Łotwą, Mołdową, Rosją, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Szwecją, Macedonią, Tadżykistanem, Turkmenistanem, Ukrainą, Uzbekistanem.
Mandat działań PfP wynika ze wspólnych propozycji współpracy Sojuszu i partnerów oraz opracowanych dla każdego partnera: Planu Pracy (Partnership Working Plan - PWP) i Indywidualnego Programu Partnerstwa (Individual Partnership Programme - IPP). Dodatkowym instrumentem PfP w sferze współpracy wojskowej jest ustanowiony w 1995 r. Proces Planowania i Oceny (Planning and Review Process - PARP). Naczelnym zadaniem PARP jest podejmowanie wysiłków na rzecz poprawy interoperacyjności partnerów z siłami NATO poprzez zapewnienie większej przejrzystości w narodowym procesie budżetowania i planowania obronnego krajów partnerskich, utrzymanie ich zdolności i gotowości do uczestnictwa w operacjach pokojowych pod auspicjami Narodów Zjednoczonych lub OBWE, wspólne planowanie, szkolenia i ćwicyenia

Polska stała się uczestnikiem Partnerstwa dla Pokoju, dobrze wykorzystując możliwości tego forum dla realizacji strategicznych zadań swej polityki zagranicznej. Wolę taką podkreślano zresztą 2 lutego 1994 r. podczas ceremonii podpisania Dokumentu Ramowego Partnerstwa dla Pokoju. Odzwierciedla to również polski Dokument Prezentacyjny określający ogólne priorytety polskiego uczestnictwa w Partnerstwie dla Pokoju oraz sposoby i środki, poprzez które zamierzano je realizować. Warto odnotować, że Polska, jako pierwszy z uczestników Partnerstwo dla Pokoju, przedstawiła swój Dokument Prezentacyjny 25 kwietnia 1994 t. Deklaracje przekładały się na przedsięwzięcia zapisane w corocznie uzupełnianym Indywidualnym Programie Partnerstwa, który Polska, znów jako pierwszy kraj partnerski uzgodniła 5 lipca 1994 r. Dokumenty przyjmowane w kolejnych latach, na tle propozycji formułowanych przez inne państwa, przedstawiały największą ilość przedsięwzięć (od 41 w roku 1995 do ponad 450 w kolejnych latach). Dzięki udziałowi w Partnerstwo dla Pokoju Polska zinstytucjonalizowała swe kontakty z NATO, tworząc Biuro Łącznikowe w ramach swej ambasady w Brukseli, prowadzące codzienną obsługę współpracy z Kwaterą Główną Sojuszu. Miało ono wojskową agendę przy Komórce Planowania i Koordynacji Partnerstwo dla Pokoju w Mons. Ożywiły się również dwustronne stosunki polityczno-wojskowe z państwami członkowskimi Paktu. Udział w Partnerstwo dla Pokoju postawił również na porządku dziennym kwestię przystosowania polskiego systemu prawnego do potrzeb przyszłego członkostwa. Istotnym elementem wprowadzającym do współpracy elementy sojuszniczego planowania obronnego stał się Proces Planowania i Oceny (PARP). Udział w nim nadawał zasadniczy kierunek współpracy wojskowej z Sojuszem, służąc działaniom zbliżającym nasze siły zbrojne do standardów obowiązujących w NATO. Weryfikację stopnia przyswojenia doświadczeń wyniesionych ze współpracy z NATO stanowił udział polskich jednostek w operacji IFOR i następnie SFOR w Bośni — Hercegowinie. Działały one w składzie brygady nordycko-polskiej (wraz z jednostkami duńskimi, norweskimi, fińskimi i szwedzkimi) operującej w ramach sektora amerykańskiego. Od początku trwania międzynarodowej operacji wojskowej w Bośni, polscy oficerowie pełnili stanowiska sztabowe w strukturze swojej brygady. W czerwcu 1998 roku jej dowódcą został generał Mieczysław Bieniek. Równocześnie, na prośbę NATO, przygotowano i wyposażono dodatkową jednostkę, która stanowiła część odwodu strategicznego SFOR. Studium o rozszerzeniu NATO, ogłoszone we wrześniu 1995 roku określiło ogólne zasady i sposoby rozszerzenia Sojuszu, jak również szersze implikacje polityczne i wojskowe tego procesu. W dniach 14–15 paździenika 1995 r. gościł w Warszawie zespół Kwatery Głównej NATO, który udzielił stronie polskiej wyjaśnień odnoszących się do treści Studium. W ślad za nim zachęcono kraje partnerskie do rozwijania narodowych programów rozszerzania współpracy z NATO, a także zakreślono możliwość podjęcia indywiduanych konsultacji z Sojuszem w tej sprawie. Odpowiadając na to zaproszenie, Polska przedstawiła Sojuszowie 4 kwietnia 1996 t. swój „Indywidualny Dokument Dyskusyjny w sprawie rozszerzenia NATO”. Postulowany w nim model członkostwa oparty był na koncepcji pełnej integracji ze strukturami politycznymi i wojskowymi Sojuszu. Na zaprezentowanie Polsce swoich walorów w kontekście przyszłego członkostwa Sojuszu tzw. indywidualny dialog. Należało więc oczekiwać, iż w przypadku naszego kraju, przekształci się on w drugiej połowie 1997 r. w bezpożrednie rozmowy akcesyjnego, których rezultatem będzie uzgodnienie warunków naszego członkostwa w NATO. Zgodnie z oczekiwaniami, w lipcu 1997 r. podczas madryckiego spotkania szefów państw i rządów NATO Polska znalazła się (obok Czech i Węgier) w gronie państw zaproszonych do rozmów w sprawie członkostwa Sojuszu. Rozpoczęły się one we wrześniu i trwały 6 tygodni. W ich trakcie przedstawiono ogólne warunki członkostwa, którym Polska będzie musiała sprostać stając się częścią struktur. Oczekiwano też deklaracji oraz informacji dotyczących gotowości Polski do ponoszenia obciążeń wiążących się z udziałem we wspólnych przedsięwzięciach podejmowanych przez Sojusz. W przypadku naszego kraju wszystkie sprawy dotyczące trybu oraz warunków przystąpienia do struktur NATO zamknęły się w ramach czterech sesji (16 i 29 września ora 9 i 23 października), dodatkowo doszło do spotkania ekspertów w zakresie ochrony informacji. Podczas pierwszego spotkania określono główne powinności polityczne wynikające z Traktatu Waszyngtońskiego. Strona polska zadeklarowana gotowość ich wypełniania w dobrej wierze. Podczas drugiego spotkania omówiono zagadnienia dotyczące obronności i spraw wojskowych. Trzecia sesja dotyczyła spraw finansowych, zarówno w sensie przyszłego udziału Polski w finansowaniu działalności NATO, jak również zabezpieczenia finansowego modernizacji naszego systemyu obronnego. Strona polska została też wyczerpująco zapoznana ze strukturą wspólnych budżetów NATO. Ostatnie, czwarte spotkanie miało w dużej mierze charakter podsumowujący wątki, jakie pojawiły się podczas poprzednich sesji. Najważniejszą informacją, jaka została przedstawiona Polsce był jej przyszły procentowy udział w budżetach NATO. Wyniósł on 2,48% ich łącznej wysokości (nieznacznie później zwiększony). Ostateczną decyzję w sprawie jej akceptacji pozostawiono nowemu rządowi polskiemu, który przyjął proponowany udział w dniu 10 listopada 1997. Rozmowy dotyczące przystąpienia Polski do NATO toczyły się w dobrej atmosferze i były wolne od kontrowersji.

W 2. poł. lat 90. ożywiły się stosunki z państwami partnerskimi; 1997 rozszerzono program ® Partnerstwa dla Pokoju; także 1997 w miejsce Północnoatlantyckiej Rady Współpracy utworzono Euroatlantycką Radę Partnerstwa, dającą partnerom większe możliwości rozwijania stosunków polit. z NATO i decydowania w sprawach wspólnych operacji wojskowych. Przyspieszono prace związane z rozszerzeniem NATO o nowych członków.; w celu osłabienia obaw Rosji oraz uregulowania z nią kontaktów V 1997 podpisano Akt stanowiący o podstawach wzajemnych stosunków, współpracy i bezpieczeństwie między NATO i Federacją Rosyjską, który określa zasady i mechanizmy współpracy, w tym ustanawia Stałą Wspólną Radę; VII 1997, podczas spotkania na szczycie państw NATO w Madrycie, przyjęto Kartę o szczególnym partnerstwie między NATO a Ukrainą. Ponadto zaproszono Czechy, Polskę i Węgry do oficjalnych negocjacji w sprawie członkostwa; po ich zakończeniu podpisano 16 XII 1997 w Brukseli protokoły akcesyjne; 12 III 1999 Czechy, Polska i Węgry przystąpiły do sojuszu