Notatki z tematów: PKB, rola państwa, rodzaje systemów ekonomicznych

Dobra finalne-są to dobra które nie podlegają już przetworzeniu, bezpośrednio służą do zaspokajania potrzeb. Są to też dobra kapitałowe(maszyny, Budynki) czyli inwestycje. One też zaspokajają potrzeby ich użytkowników.
Dobra pośrednie-należą do nich te, które zużywają się w produkcji innych dóbr a ich wartości(cena) jest wliczona do ceny dóbr finalnych.
PKB-to wartość gospodarki czyli suma dóbr i usług finalnych, które zostały wytworzone w gospodarce danego kraju w danym roku niezależnie od tego kto był właścicielem czynników wytworzonych.
Metody liczenia PKB:
a)metoda sumowania wydatków na dobra i usługi finalne: PKB=wydatki konsumentów na dobra i usługi finalne+wydatki przedsiębiorstw na inwestycje+wydatki rządu na dobra i usługi finalne.
b)na podstawie wartości dodanej(to nowo wytworzona wartość na danym etapie produkcji): wartość dodana=Am(amortyzacja)+Wp(wynagrodz. pracowników)+Zb(zysk)
c)metoda sumowania wartości dodanej: PKB=Am+Wp+Zb+koszt materiału.
PKB Per Capito(na głowę)-wskaźnik zamożności obywateli danego państwa. Oblicza się go dzieląc wartość PKB tego państwa przez liczbę jego mieszkańców.
Parytet siły nabywczej pieniądza: służy do przeliczenia waluty w taki sposób aby ustalić ich rzeczywistą wartość; PKB Per Capito według parytetu siły nab. pieniądza wyraża dochód na jednego mieszkańca z uwzględnieniem rzeczywistych możliwości zakupu określonego koszyka dóbr i usług.
Big Mac Indeks jest to bardzo prosta wersja parytetu. Otrzymujemy wartość PKB per Capito w dowolnym kraju wyrażone w Big Macach.
Czego nie uwzględnia PKB: ujemne efekty zewnętrzne; PKB nie daje odp., czy rozwój gospodarki jest równomierny czy rozwija się tylko jeden sektor; szara strefa; wolny czas; dobra i usługi wytwarzane na własne potrzeby; wartości tego wszystkiego dodane dają dobrobyt ekonomiczny netto.
Inne miary poziomu życia i rozwoju gospod.: średnia długość życia; średni poziom wykształcenia obywateli; liczba łóżek w szpitalu przypadających na 1 obywatela; liczba telefonów na 100 mieszk.; wskaźnik analfabetyzmu; wskaźnik zatrudnienia; wskaźnik spożycia kalorii; zużycie nawozów sztucznych.
Wskaźnik rozwoju społecznego HDI na podstawie mierników: PKB per Capito; oczekiwana dł. Życia; stopień analfabetyzmu; Polska na 39 miejscu.
PKN(Produkt Krajowy Netto)=PKB-Am
Państwo musi: tworzyć przepisy prawne; zapewniać edukację; utrzymywać policję; rozstrzygać spory prawne.
Państwo może: dofinansowywać komunikację publiczną; tworzyć parki narodowe i rezerwaty przyrody; budować autostrady; zapewniać oświetlenie ulic.
Państwo nie powinno: kontrolować cen; nakazywać obywatelom pracę w określonej branży; prowadzić działalność gospodarczą; decydować o tym co należy produkować.
Rodzaje systemów ekonomicznych:
a)kierowany-"równość", wszyscy jesteśmy równi.
b)rynkowy-"wolność" wszystko wszystkim wolni.
c)mieszany-połączenie kierowanego i rynkowego.
Cechy gospodarki centralnie sterowanej:
a)centralnie planowana gospodarka obejmująca całkokształt zycia gospodarczo-społeczno-ekonomicznego.
b)dominacja własności państwowej w przemyśle i 25% jej udziału w rolnictwie.
c)charakter produkcji, ceny i wielkość sprzedaży ustalane były na podstawie decyzji centralnych(centralizacja gospodarki w rękach państwa).
d)uprzewilejowana pozycja własności państwowej(dotacje).
e)niska rentowność przedsiębiorstw państwowych,
Transformacja gospodarki:
Plan Balcerowicza polegał na:
-uwalnianiu cen towarów i usług,
-restrukturyzacja gospodarki obejmująca zatrudnienie, majątek, finanse i ordanizacje, wzrost bezrobocia(30%),
-wzmocnienie roli NBP(rozwój bankowości, rozwój usług bankowych, wprowadzenie wymienialności złotówki),
-prywatyzacja przedsiębiorstw,
-demonopolizacja gospodarki,
Cechy gospodarki rynkowej:
a)wolna przedsiębiorczość,
b)własność prywatna,
c)uwolniony system cen,
d)konkurencja