Osłony

Osłony i zabezpieczenia maszyn oraz mechanizmów można podzielić na:

a)osłony stałe,
b)osłony nastawne,
c)osłony działające samoczynnie (automatycznie),
d)osłony i zabezpieczenia blokujące,
e)urządzenia wyłączające,
f)urządzenia zabezpieczające przed przypadkowym włączeniem mechanizmów.

Osłony stałe stosuje się do osłonięcia ruchomych części maszyn. Mogą one również stanowić zabezpieczenie przeciwko odpryskom wiórków, np. przy przerzynaniu drewna, szlifowaniu itp. Osłony wykonuje się z blachy pełnej lub dziurkowanej, z siatki drucianej, kątowników lub tworzyw sztucznych. Gdy zależy nam na obserwacji pracy części mechanizmów, wówczas stosuje się osłony z przeźroczystego tworzywa. Osłony powinny mieć gładką powierzchnię o łagodnie zaokrąglonych krawędziach.

Osłony nastawne stosowane są najczęściej do zabezpieczenia narzędzi np. frezów. Osłony te mocuje się na wspornikach umożliwiających ich dowolne nastawianie w zależności od wielkości narzędzia, kształtu obrabianego materiału oraz rodzaju wykonywanej operacji.

Osłony działające samoczynnie są często stosowane przy prasach, nożycach gilotynowych, obrabiarkach do drewna itp., tzn. przy maszynach stwarzających duże zagrożenie wypadkowe. Zadaniem tych urządzeń jest nie dopuścić, aby ręce pracownika zbliżyły się do ruchomych części maszyn lub narzędzi na niebezpieczną odległość.

Osłony i zabezpieczenia blokujące są bardzo praktyczne, jeżeli stosuje się je łącznie z osłonami działającymi samoczynnie. Zabezpieczenia blokujące uniemożliwiają wykonanie jakiejkolwiek operacji roboczej, w przypadku gdy osłona znajduje się w położeniu nie osłaniającym.

Urządzenia zabezpieczające przed przypadkowym włączeniem mechanizmów mają najczęściej prostą konstrukcję, uzależnioną od rodzaju maszyny oraz budowy i przeznaczenia mechanizmów włączających.

W celu zabezpieczenia pracownika przed zranieniem obracającymi się częściami maszyny, stosuje się odpowiednie osłony wszystkich ruchomych części maszyn i obrabiarek, z wyjątkiem mechanizmów służących do zamocowania obrabianych przedmiotów. Osłony te powinny być wystarczająco wytrzymałe i pewne. Najlepiej jeśli takie elementy, jak silniki, koła zębate, wały, mechanizmy przekładniowe, koła zamachowe, przekładanie pasowe itp. Są na stałe obudowane.
Obecnie obrabiarki są tak konstruowane, ze oprócz organów roboczych i sterujących, nie mają na zewnątrz żadnych innych poruszających się podczas pracy elementów. Obrabiarki starszych typów powinny być wyposażone w specjalne, odpowiednio mocne, metalowe osłony, uniemożliwiające przypadkowy kontakt z mechanizmami napędowymi i przekładnią.
W żadnym przypadku nie wolno uruchamiać obrabiarek przy zdjętych osłonach. Pożądane jest stosowanie odpowiednich urządzeń blokujących, automatycznie wyłączających silnik obrabiarki po zdjęciu osłony.
Niemniej jednak niemożliwe jest zasłonięcie na stałe elementów roboczych obrabiarek: wrzecion, uchwytów tokarskich, suportów, noży, do których wymagany jest łatwy dostęp podczas pracy. Dlatego też wszędzie gdzie to możliwe, elementy robocze powinny być zastawiane osłonami zdejmowanymi lub odchylnymi. Szczególnie ważne dla bezpieczeństwa pracy są takie osłony na frezarkach. Zalecane jest stosowanie urządzeń blokujących również w przypadku osłon zdejmowanych tak żeby obrabiarka nie mogła być uruchomiona przy zdjętej osłonie.