Geneza II wojny światowej

Niemcy (łącznie utraciły 13% terytorium)
- Alzacja i Lotaryngia- na rzecz Francji
- Eupen i Malmedy- na rzecz Belgii
- Wielkopolska, Górny Śląsk, Pomorze Gdańskie- na rzecz Polski
- Gdańsk- Wolne Miasto Gdańsk pod protektoratem ligi Narodów
- wszystkie kolonie- terytoria mandatowe Ligi.

Austria:
- Czechy, Morawy, Śląsk Opawski- na rzecz Czechoslowacji
8wsch. Kraina, Pd Styria, Dalmacja, Bośnia i Hercegowina- na rzecz królestwa SHS
- bukowina- na rzecz Rumunii
- pd Tyrol, Zach.kraina i półwysep Istria- na rzecz Włoch
- Galicja- na rzecz Polski

Węgry ( straciły 70% terytorium)
- Siedmogród- na rzecz Rumunii
- Chorwacja i Wojwodina- na rzecz Królestwa SHS
- Słowacja, Ruś podkarpacka- na rzecz Czechosłowacji

Bułgaria:
- zachodnia Tarcja- na rzecz Grecji

Turcja:
- Anatolia, wsch.Tarcja na rzecz Grecji
- Syria, Liban, Irak, Palestyna- terytoria mandatowe Ligi Narodów (pod zarządem Francji i W.Bryt)

Postanowienia konferencji paryskiej.
01.1919r.- Paryż- zaczęcie obrad. Rada Najwyższa konf.pokojowej – USA, W.Bryt. Francja, Włochy, Japonia. Gruba Trójka- prezydent Wilson (Usa), premier David Lloyd George (W.Bryt), premier Georges Clemenceau (Francja) Francja dążyła do osłabienia Niemiec, chciała wzmocnić nowe państwa w eur.środ.- tak żeby zastąpić utraconą Rosję. W.Brytania- przywrócnie równowagi sił w europie, łagodne traktowanie Niemiec i państw pokonanych. Pomoc Wilsona dla Wielkiej Brytanii-traktat pokojowy nie był dotkliwy dla Niemiec- Francja i Polska dążyły aby traktat był niekorzystny dla Niemiec. Wilson realizował zasadę samo istnienia narodów- wzmocniło to pozycję mniejszych państw. W obradach nie mogły uczestniczyć pokonane państwa- przedstawicielom tych państw zostały pokazane traktaty do podpisania. Porządek wersalski- pięć traktatów. Niemcy- 28.06.1919- w Wesalu, Austria 09.1919- Saint-Germain-en-Laye, Bułgaria 11.1919- Neuilly, Węgry-06.1920- Trianom Turcja- 08,1920 w Sevres. Pokonane kraje musiały zmniejszyć siły zbrojne, zapłacić repartacje wojenne. Niemcy- mogly mieć 100tys, zaw. Żołnierzy, zabroniono im posiadani ciężkiego sprzętu bojowego, lotnictwa wojskowegoi okrętów podwodnych,redukcja floty nadwodnej.Obszar Nadrenii został całkowicie zdemilitaryzowany. 132mld marek niem. W złocie-repartacja wojenna. Mały traktat wersalski- zapewniał mniejszościom narodowym ochronę. Nie obowiązywał on zwycięskich mocarstw. Polska podpisała ten traktat. Plebiscyty- głosowanie, w których mieli się wypowiedzieć mieszkańcy tych ziem( Warmia, Mazury, g.śląsk)

Powstanie Ligi Narodów
Liga Narodów (45państw+5dominujących)- miała czuwać nad zapewnieniem międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Człownkowie zdeklarowali się, że będą respektować suwerenność innych państw, ograniczać zbrojenie, nie bd zawierać tajnych porozumień. Najważniejszy organ Ligi- Rada- stali członkowie- W.Brytania, Francja, Włochy, Japonia, Niemcy (1926r), Zw. Sowiecki (1934r) 4 miejsca zmieniały się okresowo. Glowna siedziba- Genewa (Szwajcaria). Powstały instytucje- Stały Trybunał Międzynarodowej Sprawiedliwości (siedziba w Hadze), Międzynarodowa Organizacja Pracy. Zadania Ligi: zorganizowanie zarządu nad posiadłościami kolonialnymi odebranymi Niemcom i Turcji. System mandatowy- dawał określonym krajom pełnomocnictwo do administrowania koloni. Francja i W.Bryt. zarządzały dawnymi posiadłościami Turcją , Syrią ,Liban, Irak i Palsetynę. Dawne kolonie niem. Zostały włączone do nich. Szybkie przygotowanie dawnych prowincji ossmańskich do uzyskania niepodległości.

Rozpad systemu wersalskiego w europie w latach 30-tych.
Głównym wrogiem porządku wersalskiego były pokonane w I wojnie światowej:
- Niemcy- narzucono trudne do przyjęcia warunki ekonomiczne, polityczne i terytorialne.
- Rosja Sowiecka- władze nie była uznawana za zwycięskie mocarstwa i nie zostały dopuszczone do konferencji paryskiej.
- Włochy- czuły się pokrzywdzone przez traktat pokojowy.

Rapallo-1922r.- traktat między Rosją Sowiecką a Niemcami. – nawiązały oficjalną współpracę gospodarczą i niejawną- wojskową. Problemy polityki międzynarodowej (początek lat 20)- zwrot długów, które państwa europy zaciągnęły w czasie wojny w USA. Dłużnicy Usa, starały się spłacić z niem. Repartacji, którym Republika weimarska nie była w stanie sprostać.

1923r.- sily francuskie i belgijskie zajęły niem. Zagłębie Ruhry (największy okręg przemysłowy), aby wymusić na rządzie niem. Spłatę odszkodowań.- doprowadziło to do załamania się gospodarki niem. Plan Dawesa – 1924r. USA i W.Brytania zaproponowały niem. Udzielenie pożyczki stabilizacyjnej, rozłożenie repartacji wojennych na dogodniejsze raty. Francja i Belgia wycofały się z Zagłębia. Republika Weimarska – uzdrowiła rząd, system finansowy (dynamiczny rozwój gospodarki). W Szwajcarii- 1925r.- zawarto kilka porozumień. Pakt reński- Londyn- gwarantował on nienaruszalność granic pomiędzy Belgia i Francją a Niemcami (wyrzuconych na mocy traktatu wersalskiego). Takiej gwarancji nie uzyskały Polska i Czechosłowacja. Przyjęcie Niemiec do ligi narodów (1926r). w następnych latach obniżono wys. Odszkodowań płaconych przez Niemcy. Wojska ententy zaprzestały okupacji niem. Nadrenii . przestano kontrolować przestrzeganie postanowień trak. Wers. W sprawie ograniczenia sił zbrojnych Republiki Weimarskiej. System wersalski przestał istnieć wraz z ostatecznym anulowaniem niemieckich repartacji 1930-1932r.

Pakt Brianda-Kellogga- 1928r.- przystąpiło 15 państw (Niemcy, Włochy, Francja, W.Brytania USA) – założyciele: minister spraw zagran. Francji Briand i sekretarz stanu USA- Kellogg. – dotyczył wyrzecznia się wojny jako metody rozwiązywania spraw międzynarodowych- była to pusta deklaracja.

II Rzeczpospolita w polityce międzynarodowej lat 20.
W okresie międzywojennym polska znalazła się między dwoma mocarstwami dążącymi do obalenia ładu wersalskiego. 1920r.- Rosja próbowała utworzyć Polską Republikę Radziecką. Niemiecka propaganda okreslila Polskę mianem „państwa sezonowego”. 1922r.- ostateczne ustalenie granic Polski. Konflikty z Czechosłowacją i Litwą. Przyjazne stosunki z Rumunią i Łotwą. 1921r.- sojusz wojskowy z Francją- dominowały nastroje antywojenne, francuscy polityce byli gotowi na ustępstwa wobec państw prowadzących agresywną politykę. W.Brytania zachowała rezerwę dla Polski (zależało im na przyjaznych stosunkach z Niemcami i ZSRR). 1921r.- układ z Rumunią- wsparcie dla polski w wypadku agresji sowieckiej. Rumunia była jednak zbyt słaba, żeby pomóc Polsce. 1925r.- Niemcy nie musiały gwarantować swych granic z Polską i Czechosłowacją- przystała na to Francja pod naciskiem brytyjskim i amerykańskim w Locarno. 1925r. –wojna celna z Niemcami. Niemcy nie chciały się zgodzić na odnowienie korzystnych umów gospodarczych z Polską.Każda ze stron nakładała wysokie cła na towary imoptowane od sąsiada. Polsce udało się przetrwać dzięki eksportowi węgla do W.Brytani, gdzie były Stajki górnicze i do pozbawionych brytyjskiego węgla krajów skandynawskich. Wojna trwała do 1930r.

Kształtowanie się Osi Rzym- Berlin- Tokio
Przejęcie władzy przez NSDAP. Celem III Rzeszy jest przyłączenie wszystkich ziem zamieszkałych przez Niemców oraz zdobycie na wsch. Lebensraum czyli przestrzeni życiowej dla narodu niemieckiego. Wlochy głosiły hasła odbudowy rzymskiego imperium- dążyły do kontroli nad obszarem morza śródziemnego i płn częśi Afryki. Hitler przedłużył porozumienie niemiecko-sowieckie zawarte w Rapallo. 1934r. podpisał pakt o nieagresji z Polską- to samo proponował Francji i Czechosłowacji, ale 1935-1936 wypowiedział im układy lokarneńskie. wbrew trak. Wers., wprowadził do Nadrenii wojska niemieckie, przywrócił powszechną służbę wojskową i rozpoczął szybką rozbudowę sił zbrojnych.
W latach 30. wrogowie państw tr.wers. Włochy i Japonia. 1931r.- Japonia zajęła zbrojnie chińską Mandżurię. 1937r. w ciągu dwóch lat opanowała znaczne obszary Chin. 1935r.- Włochy zaatakowały Abisynię a w 1939r. rozpoczęły okupację Albanii. Liga potępila postępowanie Łoch, japoni i Hitlera. 1933- Japonia, Niemcy wystąpili z ligi narodów- Włochy w 1937r.

1936r.- Niemcy i Włochy zawarły porozumienie Osi Rzym- Berlin. Miesiąc później zawarły układ polityczny z Japonią zwany paktem antykominternowskim. Celem była walka z wpływami Kominternu w przeciwstawieniu się ewentualnej agresji ZSRR. Rok póżniej do paktu dołączyły Włochy. Hiszpania- 1936r. – Hitler i Mussolini wspierały bunt gen. Franco przeciw rządowi frontu ludowego. 1939r.-maj- pakt stalowy- ścisłe przymierze polityczne i militarne Niemiec i Włoch. 1940r- pakt trzech (pakt berliński)- przewidywał podział świata na strefy wpływów Niemiec, Włoch i Japonii.

Początki agresywnej polityki III Rzeszy pod koniec lat 30.
Anschluss- przyłącznie Austrii do III Rzeszy. 1938r- marzec- wojska niem. Zajęły terytorium astryjackie. 1938r.-jesień. Hitler zwolał konferencje w Monachium. Hitler, Mussolini i premierzy W.Brytani i Francji bez udziału Czechosłowacji podpisali decyzję o przyłaczeniu czeskich Sudetów do Rzeszy. Władze Czechosłowacji zmuszone były przyjąć te warunki. Polska wymusiła na Czechosłowacji oddanie obszaru Zaolzia, Węgry zagarnęły płn Słowację i Ruś podkarpacką.- 1939r.) Appeasement- złagodzenie postawy Niemiec, osiągniecie ugody i utrzymania pokoju Francja i W.Brytania z Niemcami. 1939r. – Hitler podporządkował sobie Czechosłowację. Słowacja proklamowała niepodległość i oderwanie swojego kraju od Czech. Jednak została zmuszona przyjąć „opiekę” Niemiec, od których stał się zależne politycznie i gospodarczo. Czechy zostały zajęte przez wojska niemieckie. Protektorat Czech i Moraw- utworzona na okupowanych ziemiach czeskich- całkowiecie podporządkowany III Rzeszy. Aneksja Czech przez Rzeszę ostatecznie skompromitowała bryt. I Fran. Politykę czyli ugłaskanie Niemiec.

Polska polityka zagraniczna w latach 30-stych.
Piłsudski okazywał nieufność wobec francuskich gwarancji wobec Polski. Polityka równa odległości między Moskwą i Berlinem- Józef Beck(minister spraw zagranicznych od 1932r.) 1932r.- Pakt o nieagresji z ZSRR. 1934r.- deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami. – jednak nie rozwiązało to problemów mniejszości niem. W Polsce. Koniec lat 30-stych- działanie zbliżały do polityki państw podważających lad wers. Polska wypowiedziała tzw. Mały traktat wersalski (1934r.) nie zareagowała na anschluss Austrii , zajęła czeskie Zaolzie (1938). Zmusiła Litwę do nawiązanie stosunków dyplomatycznych pod groźbą interwencji zbrojnej (1938) Niemcy zaproponowaly Polsce przystąpienie do paktu anty-kominternowskiego (uznanie polskiej granicy Zach. I przedłużeniu polsko-niem. Traktatu o nieagresji w zamian za wcielenie Wolnego Miasta Gdańska do Niemiec i budowę eksterytorialnej autostrady i linii kolejowej przez polskie pomorze, łączących Prusy wsch. Z resztą terytorium Rzeszy. Polska odmówiła (uważała to za całkowite uzależnienie Polski od Niemiec).

Ostatnie miesiące pokoju.
1939r.- kwiecień- W.Brytania zagwarantowała Polsce pomoc na wypadek agresji niemieckiej- Francja podobnie postąpiła. Wtedy Hitler wypowiedział traktat o nieagresji z Polską i podjął decyzje o wojnie z polską. Pakt Ribbentop-Mołotow- 23.08.1939r.- porozumienie niemiecko-sowieckie o nieagresji. Zawarto tajny protokół, w którym obie strony gwarantowały sobie wzajemne poszanowanie stref wpływów europie środk. Obszar niem. Dominacji objął terytorium Polski do lini Wisły i Litwę. Strefa sowiecka- Łotwa, Estonia, Finlandia, rumuńska Besarabia i wsch. Część polski. Dzięki porozumieniu z Niemcami , sowieckie wojska wyparły Japończyków z Mongolii . z koleii Hitler mógł zaatakować Polskę, bez obawy zbrojnej reakcji ZSRR.- polska nie wiedziała nic o tajnym protokole i podzialu ziem polskich. Przygotowywała się do wojny z niemacami.

Wojna obronna polski w 1939r.
01.09.1939r.- Niemcy uderzyły na Polskę od Zach, płn (z Prus wsch.) i od płd ( z protektariatu Czech, moraw i słowacji) armia polska- 1mln żołnierzy armia niemiecka- 1,5mln żołnierzy, 5 krotna przewaga samolotow i czołgów i 3krotna artylerii. W działaniach przeciw Polsce- oddziały słowackie. Niemcy zastosowały wojnę błyskawiczną.
03.09.1939- W.Brytania i Francja wypowiedziały wojne Niemcom lecz nie rozpoczęły radykalnych działań wojennych. 7 dni stawiała opór załoga polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte (major H.Sucharski i kapitan. F. Dąbrowski) 2.10- skapitulowały oddziały na półwyspie helskim. 9-22.09- rejon Kutna i Sochaczewa- bitwa nad Bzurą- największe stracie wojny obronnej pod dow. Gen. T.Kutrzeby. W. Bortnowskiego. Wojsko polskie bohatersko zmagało się z Niemcami. Do 28.09 broniła się Warszawa nękana ustawicznymi bombardowaniami. Wobec braku wsparcia ze strony w. brytani i Francji wojsko polskie nie było wstanie sprostać napadowi wroga. 17.09.- oddziały armii czerwonej wkroczyły na wsch.ziemie polski. Powodem było zapewnienie bezpieczeństwa Ukraińcom i Białorusinom mieszkającym na wsch. Granicach polski przez ZSRR. Polski rząd nie reagował na armie czerwoną. Noc z 17 na 18.09- rząd, prezydent, naczelny wódz opuścili kraj- przekroczyli granice z Rumunią, gdzie zostali internowani. 5.10- wojna obronna zakończyła się , gdy po bitwie pod Kockiem gen. Kleeberg skapitulował przed Niemcami. W trakcie działań militarnych przez III Rzeszę poległo 70tys. Żołnierzy polskich, 400 tys. Wzięto do niewoli. W walkach z ZSRR poległo kilka tys. Wzięto do niewoli 250tys. 80tys.polaków przedostało się na Węgry i Rumunię. Niemcy stracili- kilkunasty tys. Zoł, 150 wozów bojowych, 20 samolotów. Niemcy musialy przesunąć natarcia na Zach. Z powodu strat. Z powodu bierności ze strony Francji i w.brtytani polski wysiłek zbrojny został zmarnowany.

Ekspansja Niemiec i ZSRR w Europie Środkowej i Wschodniej (1939-1940)
28.09.1939- Niemcy i Sowieci podpisali układ w sprawie rozgraniczenia swoich stref wpływów i podziału zdobytych ziem. Zmieniono częściowo pakt Ribbentrop-Mołotow. ZSRR zgodził się na zjaecie przez Niemcy obszaru polski po linię Narwi, Bugu i Sanu. W zamian za Litwę. Porozumienie gospodarcze- dowóz surowców z ZSRR dla III Rzeszy. 11.1939- atak ZSRR na Finlandię (odprała) 1939-1940- wojna zimowa- obawiając się zbrojnej reakcji ze strony W.Brytani i Francji Stalin zawarł pokój z Finlandią- zachowała niepodległość z zamian za Karelię. Liga Narodów wykluczyła ZSRR z układu. Jesień 1939r- Stalin zmusił władze Litwy, Łotwy i Estoni, aby udostępniły armi czerwonej bazy wojskowe na ich terytoriach. Obalili tam władze i wcieli do ZSRR jako republiki sowieckie. Lato 1940- wcielenie rumuńskiej Besarabia jako Młodawskiej Republiki sowieckiej do ZSRR. 11.1940- Węgry, Rumunia i Bułgaria, Finlandia zdecydowały się na współpracę z III Rzeszą. Stały się sojusznikami państw osi, uzależnione od Hitlera.

Działania wojenne na północy i zachodzie Europy (1940-1941)
1940r-kwiecień- Niemcy zaatakowały Danię(poddała się 1dnia i ogloszona jako protektoratem III Rzeszy) i Norwegię(wsparta przez brytanie, francje i polskie stawiala opór- bitwa o narwik,) .Miał to dać gwarancję bezpiecznej dostawy rudy żelaza z neutralnej Szwecji i uzyskanie dogodnej pozycji do uderzenie na W.brytanie) – rząd norwegi udał się na emigracje do Londynu. 10 maj 1940- Niemcy zaatakowali Holandię(poddała się po5 dniach) i Belgię (po 2 tyg.), zajeli mały Luksemburg. Królowa Holandi, rząd holenderski i belgijski udali się na emigracje do Londynu. Wojska brytyjsko-francuskie wkroczyły do zaatakowanej Belgii. Niemcy zastosowali wojne błyskawiczną i odcieły oddziały od sił francuskich i ominęły fortyfikacje Linii Maginota. Wojska wycofały się i ewakuowały się do W. Brytanii przez port Dunkierce. 10.06.- Włochy wypowiedziały wojnę Francji. 14.06- niemcy wkroczyli do Paryża. 22.06.1940-Nowy premier Philippe Petain podpisał zawieszeni broni. Francja została podzielona na dwie strefy- płn z Paryżem-okupacja niem. Na płd. – Państwo Francuskie ze stolica Vichy (Petain z rządem).Część wojskowych i politykow przedostała się do W. Brytani i powstał tam komitet wolnej Francji (na czele gen. Charles de gaulle.) Brytyjski przywódca- Winston Churchill- premier w. brytani- stawiali czoło agresji Niemiec. Pierwsza poważna porażka Hitlera- operacja ,,Lew Morski” – niem. Lot.wojsk. miało zniszczyć brytyjska armie, by umożliwić inwazje głównych sił Rzeszy przez kanał la Manche. Po trzech miesiącach bitwach o Anglie nie udało się Niemcom zniszczyć jej. III Rzesz straciła 2tys. Samolotów (bitwa powietrzna). Niemcy chcieli odciąć wyspy brytyjskie od ameryki, bo stamtąd droga morską otrzymywali surowce i produkty do prowadzeni wojny. Lend-Lease Act- dokument pozwalał sprzedawać-wynajmować sprzęt wojenny państwom walczącym z Niemcami. Bitwa o Atlantyk- zmagania Niemców o kontrole nad szlakami morskimi na oceanie atlantyckim.

Działania wojenne w Afryce północnej i na Bałkanach (1940-1941)
1940r-wrzesień- Włosi zaatakowali brytyjski Egipt. Celem było opanowanie kanłu sueskiego i przejęcie kontroli nad szlakiem łączącym Indie z brytyjskimi bazami na morzu środziemnym. . Brytyjczycy kontratak- - zajeli tobruk (Libia) i etopia. (klęska Włochów). Niemiecki korpus (gen. Erwin romml) po roku ciezkiej walki doszedł do El alamejn. 10.1940r.- włosi zaatakowali Grecje bo odmówiła wstapienia do panstw osi. Grecja stawiała opór( wsparcie od w.bryt) Jugosławia- władza nastawiona antyniem. Kampania bałkańska- kwiecień-1940r- Niemcy wkroczyli do jugosławi. Utworzyły niezależne państwo chorwackie (faszyst. Rzad ante pavelicia) Rozbioru pozostałych ziem- Włochy, Węgry i Bułgaria. Władze jugos. i greckie emigrowały do Londynu.

Agresja niemiecka na ZSRR.
22.06.1941- wojska niemi. Przekroczyły linie Bugu. Do wojny przyłączyły się Włochy, Rumunia, Finlandia, Węgry i Słowacja. Do początku grudnia 1941r. stosując wojnę błyskawiczną Niemcy przejęli : Zatokę fińska, morze azowskie, przedpola Moskwy. Niemcom nie udało się zdobyć Leningradu (2,5roczna blokada). Ludnosc rosyjska cieszyla Się z przybycia hitlerowskiej władzy jednak nadaremno. Stalin wypowiedział wielką wojnę ojczyźnianą- sowiecka propaganda zachęcała do przeciwstawienia się hitlerowskiej władzy. 12.1941- pod dow. Gen Georgija Żukowa sowieci uwolnili moskowe. Zakłady przemysłowe ze śr. Rosji ewakuowano za Ural. Zwolnili z łagrów ok. miliona więźniów i wcieli ich do armi czerwonej. 07.1941- Stalin zawarł sojusz wojskowy z w.bryt. USA zaoferowały pomoc wojskową sowitom. W ramach Lend-lease act.

Kraje europejskie pod niemiecką okupacją.
Europa zachodnia- Niemcy dopuszczali się zbrodni, rabunków, prześladowań, zwalczali ruch oporu. Ludność podbitych ziem traktowali lepiej niż na wschodzie. Aktywna kolaboracja polityczna- ruch nazistowski i faszystowski. Symbolem tych działań byłVidkun Quisling- norweski polityk

W okupowanych krajach- działało szkolnictwo, instytucje kulturalne, prasa cenzurowana przez Niemców. Pod nadzorem niem. Funkcjonowała administracja i gospodarka.
Europa Wschodnia. Celem III Rzeszy było zapewnienie jak najlepszych warunków rasy germańskiej, wyniszczenie rasy niższej- Słowian, Żydów.
Generalny Plan Wschodni- masowe przesiedlenia mieszkańców polski, Białorusi, Ukrainy i Zach. Rosji. Ich miejsce miało zająć 10mld germańskich osadników. Przesiedlenia za Ural i częściową eksterminacja obejmą ok.40mld ludności a pozostała część- 14mld będzie tanią siłą roboczą.

Mieszkańcy europy wsch i śr. Zostali pozbawieni wszelkich praw,niem. Grabili mienie prywatne i publiczne i zmuszali ludność do niewolniczej pracy dla III Rzeszy. Terror- masowe egzekucje (zajmowały się tym formacje SS i policja niem.) Aby wyniszczyć ludność służyly obozy koncentracyjne- wieźniowe byli eksterminowani przez nieludzką, niewolniczą prace na rzecz III Rzeszy, głód, tragiczne warunki bytowania, egzekucje, tortury, zbrodnicze eksperymenty medyczne. Do obozów trafiali członkowi antyhitlerowskiego ruchu, przedstawiciele elit społecznych, duchowieństwo katolickie, sowieccy jeńcy wojenni, osoby chore umysłowo i przestępcy. Obozy- Auschwitz (polska) Czechy (Terezin) Holandia. Niemcy i Austria ( Dachau, Ravensbruck)

Holokaust.
W latach 1939-1940 żydzi z okupowanych ziem polskich, ZSRR, państw bałtyckich zostali pozbawieni majątków, ginęli w masowych egzekucjach, trafiali do obozów koncentracyjnych, zwożeni do większych miast i zamykani w gettech- wyodrębnionych z czasem ściśle zamkniętych dzielnicach, nieludzie warunki, szerzyły się choroby i głód powodując ogromną śmiertelność. Największe getto- warszawa- 03.1941-450tys. Żydów. Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej – Endlosung- planowe, systematyczne wymordowanie wszystkich Żydów w europie. Tak ustalili na konferencji w Wannsee. Odpowiedzialny za realizacje zbrodni był Reinhard Heydrich. Bezpośrednim organizatorem zagłady Żydów był wysoki funkcjonariusz SS Adolf Eichmann. Niemcy stworzyli specjalne ośrodki masowej zagłady m.in. w Polsce (bo dużo było ludności żydowskiej) w Birkenau. Hitlerowcy wymordowali 6 mln Żydów w europie i cyganów – 250tys. (traktowani jak Żydzi)