Notatka- Chłopi - Jądro ciemnosci - Ludzie Bezdomni - Przedwiosnie - Granica - Ferdydurke

Notatka do przygotowania na sprawdzian - skrótowe informacje - ZAŁĄCZNIK!

CHŁOPI

NATURALIZM
• Dosadność, drobiazgowość odtworzonej rzeczywistości pozwala na wniknięcie w strukturę świata przedstawionego
• Bogate realia życia wsi
• Rozwarstwienie wsi, głód ziemi
• Konflikty społeczne, moralne
• Realizm psychologiczny
• Drastyczne sceny – odcięcie nogi przez Kubę

SYMBOLIZM
o Siew Boryny  przedstawienie zagadki bytu – powtarzalności narodzin, śmierci
o Boryna  symbol emocjonalnego związku chłopów z ziemią
o Śmierć Kuby obok toczącego się wesela  oblicze żywiołu, potęgi ruchu, magii barw, siły obrzędu

IMPRESJONIZM
• opisy przyrody w żywych barwach
• realistycznych obrazów odnajdujemy grę barw i mnogość dźwięków

*Narracja
- Narrator jest anonimowy.
- wsiowy gaduła – gawędziarz – angażuje się emocjonalnie, gdy opowiada
- poeta młodopolski - ujawnia się w opisach przyrody, przeżyć, ludzkich namiętności, posługuje się językiem

LUDZIE BEZDOMNI

NATU-REALIZM
o Reporterskie opisy dzielnic nędzy (Ciepła w Warszawie)
o Odrażający wygląd ludzi
o Cierpienie, upodlenie
o Naukowa precyzja z użyciem specjalistycznego słownictwa (procest powstania węgla, wnętrza hal fabrycznych)
o Dokumentalne ujęcie historii CISÓW, życia uzdrowiska
o Wycinki z życia poszczególnych warstw społecznych
SYMBOLIZM
• Zniszczona wokół kopalni ziemia  krajobraz duszy Judyma
• „rozdarta sosna”  rozchwianie wewnętrzne , rozterka wyboru między altruizmem, a miłością do Joasi
• Wędrówka bezdomnego samotnika  życiowa droga Judyma
• Tytuł powieści
• Wenus z Milo  posąg idealnej kobiety, obraz piękna, harmonii, miłości, „jasny i dobry symbol życia”
• „Rybak”  cierpienie, krzywda, bezdomność
• krzyk pawia śmierci
• kwiat tuberozy bezużyteczne piękno- tak Judym określa Karbowskiego.
IMPRESJONIZM
o Liryzacja i psychologia opisu odnosi się do wewnętrznych uczuć
o psychizacja krajobrazu (barwne plamy, eksponują grę powietrza i światła, są zapisem ulotnego wrażenia)
o światło i cienie, barwy
EKSPRESJONIZM
• łączenie patosu, ekstatyczności i deformacji
• gwałtowne kontrasty
• skłonność do karykatury
*Narracja
-trzecioosobowa
-pozornie obiektywna
- personalna, co oznacza, że rzeczywistość postrzegana jest i przedstawiana z punktu widzenia bohatera.
- jawnie subiektywna, pierwszoosobowa - stanowią ją wyznania Joasi w pamiętniku
• + proza zrywająca z pozytywistycznym kanonem powieści realistycznej
• +ALBUMOWY CHARAKTER SCEN - między rozdziałami nie zachodzi związek przyczynowo-skutkowy
• + SYNKRETYZM POETYK – stosowanie w 1.utworze różnych technik pisarskich
• +JĘZYK – charakterystyczny dla pochodzenia i wykształcenia postaci
• + ZAKOŃCZENIE OTWARTE – nie znamy dalszych losów bohatera
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------JĄDRO CIEMNOSCI
Kontrast - Zestawia ciemność z jasnością, kolor biały z czarnym, nędzę z elegancją, prawdę z fałszem, itp. W powieści zdecydowanie dominuje jednak ciemność:

‘Ciemność’ oznacza moralne zło, jakiemu ulec można każdy człowiek. Dotyczy to zarówno Kurtza jak i Marlowa:

*Narracja

- Pierwszy z nich rozpoczyna i kończy nowelę, prezentuje Marlowa
- Marlow jest drugim narratorem,
- opowieści jest nie chronologiczna. Zastosowany został w niej zabieg polegający na opóźnionym przedstawieniu przyczyn wcześniej zaobserwowanych zjawisk.

Kompozycja ramowa
- dwustopniowy układ świata przedstawionego dzieła
-fabuła, w obrębie której opowiadana jest jakaś inna fabuła
-Zazwyczaj bohater pierwszej fabuły staje się narratorem drugiej.
-fabułą wielostopniową, nazywamy ją szkatułkową.
Przedwiośnie- kompozycja otwarta. Każda część może istnieć samodzielnie, a tym, co je spina klamrą, jest postać bohatera

SYMBOLIZM
• Baryka  ucieleśnieniem młodego pokolenia, które zgodnie z przywilejem młodości, dąży do przebudowy świata w imię prawdziwego sprawiedliwego porządku rzeczy
• Tytuł - zimą nazwiemy okres niewoli, przedwiośnie będzie czasem oczekiwania na pełną wolność
• WALIZKA = normalności i tego wszystkiego, co jest niezbędne do normalnego życia (walizka Baryki i ojca)
• Szklane domy – są synonimem rewolucji technicznej. To coś pięknego, doskonałego

NATURALIZM- Opis trupów wiezionych na wozie i kopianie grobów
*Narracja-narrator zamienia się w gawędziarza
-obiektywny
-bezstronny
-wszechwiedzący
-to narracja trzecioosobowa – ale tylko pozornie, bowiem przekaz jest spersonalizowany-tworzą mowę pozornie zależną

GRANICA

FILOZOFIA

--dwie koncepcje człowieka – człowieka społecznego i człowieka biologicznego
--Moralność jest tworzona przez społeczeństwo i to ono jest jej nośnikiem. Stąd sędzią moralnym jednostki jest nie tylko ludzkie sumienie, ale również całe społeczeństwo.

ONTOLOGIA
--wątek ontologiczny (czyli bytowy) - cierpienie i liczne przeciwności losu są wpisane w naturę i nie można przed nimi uciec

Determinizm zdarzenia mają swoją przyczynę, a zatem znając stan wszechświata w danym momencie można teoretycznie przewidzieć przyszłe wydarzenia i nie ma tu miejsca na przypadkowość czy działanie wolnej woli.
--wpływy deterministów. Według nich człowiek i jego życie są zdeterminowane przez czynniki środowiskowe, historię, rodzinę
GNOSEOLOGIA - nauka badająca możliwości poznania świata obiektywnego.
wątek gnoseologiczny. Reprezentuje go racjonalista, Karol Wąbrowski, syn Kolichowskiej. Nie umiał pomóc swej cierpiącej matce i nie godził się na istnienie bólu. Jednocześnie poprzez swą delikatność starał się przygotować ją na nadchodzącą śmierć.



*Narracja
• prowadzona z punktu widzenia różnych postaci, które relacjonują to samo wydarzenie - stąd wiele sprzecznych opinii.

1. rekonstruuje mechanizmy zachowań, uczuć i odruchów jednostki uwikłanej w procesy społeczne.
2. ukazanie rozbieżności stanowisk
3. różnorodność widzenia tych samych wydarzeń i problemów przez różnych ludzi
4. podstawowy problem - przeciwstawienie spojrzenia na siebie od wewnątrz z obrazem odbieranym przez ludzi
5. stawia przed liczne pytania o człowieka i jego moralną kondycję
6. Nałkowska stara się na nie odpowiedzieć
7. pozostawia margines swobody, by każdy znalazł odpowiedź indywidualnie
8. kwestia postrzegania siebie przez innych.
9. pytania o granice moralności, kompromisów, determinanty zachowań.
10. dążność do rozwikłania psychologicznych zawiłości bohaterów, ale także naturalistyczna ciekawość
11. pytania – o moralność człowieka, granice moralności oraz tożsamości, o wybór postaw i ich uwarunkowania.

AUTOTEMATYZM - refleksja nad własną twórczością literacką.
• polega na pisaniu o samym procesie pisania, powstawaniu dzieła literackiego.
• dowód samoświadomości powieści
• obnażaniem własnych reguł
• ostateczne przekreślenie koncepcji powieści-zwierciadła
• przyznanie się do zmyśleń i manifestacja autorskich praw.

KOMPOZYCJA
1. - się z trzech części: szkoła, stancja u Młodziaków i dwór Hurleckich w Bolimowie
2. - zachowana zostaje chronologia
3. -zachowany ciąg przyczynowo-skutkowy wydarzeń,
4. -opisywane zdarzenia są nielogiczne i absurdalne
5. - pozorny chaos

Struktura
• - rozbijają ją dwa opowiadania Filodor dzieckiem podszyty i Filibert dzieckiem podszyty
• -poprzedzone dwiema przedmowami
• - parabolami streszczającymi sens Józiowych doświadczeń
• -pozwalającymi autorowi na prezentację własnych poglądów

Postaci, miejsca i sytuacje nie są przez pisarza wieloaspektowo opisywane, są raczej pewnymi konstrukcjami, reprezentantami idei, postaw, procesów. Wszystkie niemal zdarzenia okazują się przejaskrawione lub wręcz kompletnie absurdalne.

*Narracja
1. -pierwszoosobowy
2. - jest jednocześnie bohaterem utworu i uczestnikiem wydarzeń, o których opowiada.
3. - uległ multiplikacji
 trzy role wewnątrz powieści – bohatera, opowiadającego i pisarza, to sam Gombrowicz eksponuje tak własną postać, jego silna obecność jest jednym z zasadniczych składników utworu

JĘZYK
• język, jakim przemawia autor daleko do typowości – bliższy jest on poezji niż prozie.
• zróżnicowanie powieściowego języka


GROTESKA
1. - trzydziestoletni mężczyzna wbrew jego woli umieszczony w szkole,
2. – sposób odnoszenia się Pimki do uczniów,
3. -pojedynek na miny
4. - nowoczesny język Zuty
5. -sposób zaprowadzania porządku w Bolimowie przez Hurleckiego,
6. przemiana chłopów w psy



DLACZEGO?
 jak niedorzeczne są formy narzucane ludziom przez społeczeństwo
 obnażyć absurdy życia
poddaje dekompozycji wszystko to, co składa się na potoczny światopogląd
Odwołuje się w swoim utworze także do tradycji literackiej, ale tylko po to, aby ją sparodiować.


PROBLEM
• -niedojrzałości. Bohater powieści – trzydziestoletni mężczyzna mówi, że jest ciągle jeszcze „nieustalony” i „rozdarty”.

• -Epoka, w której żyjemy – czas przemian i rozwoju, jest czasem, kiedy dotychczas ustalone formy pękają pod naporem życia

• - demaskator społecznych masek, przeciwnik wszelkiego fałszu i zakłamania
• - każe mu o autentyczność walczyć
• - ona pozwoli uratować od zagłady naszą osobowość, autentyczności
• -klęską jest niepodjęcie żadnej walki, poddanie się schematom, uleganie formie, nakładanie kolejnych masek
• - ośmiesza schematy, które każdy z nas przyjmuje i konwencje