Biografia księdza Jana Twardowskiego - twórczość

Jan Twardowski (ksiądz rzymskokatolicki, prałat honorowy Jego Świątobliwości, poeta, przedstawiciel współczesnej liryki religijnej), urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawa, w rodzinie kolejarskiej, jako syn Jana Twardowskiego i Anieli Marii Konderskiej. W kilka tygodni później jego rodzinę zarządzeniem rosyjskich władz kolejowych zmuszono, jak tysiące innych mieszkańców Królestwa Polskiego, do wyjazdu do Rosji; toczy się przecież pierwsza wojna światowa.

Po trzech latach rodzina Twardowskich wróciła do kraju i zamieszkała w Warszawie przy ulicy Elektoralnej. Po ukończeniu szkoły powszechnej mały Janek rozpoczął w 1927 roku dalszą edukację w gimnazjum matematyczno-przyrodniczym im. Tadeusza Czackiego. W 1935 roku uzyskał maturę. Profil szkoły średniej, może dzięki temu, że miał znakomitych polonistów, nie przeszkodził Twardowskiemu rozwijać zainteresowań humanistycznych. Na początku 1932 roku nawiązał współpracę z pismem młodzieży gimnazjalnej "Kuźnia Młodych", w którym zamieścił kilkanaście wierszy, prowadził stałą rubrykę "Poradnik literacki, drukował też opowiadania, wywiady z pisarzami, artykuły i felietony. Był to ważny etap w jego poetyckim dojrzewaniu, choć poeta bagatelizuje dziś swoje juvenalia.

W 1937 r. ukazał się pierwszy tomik jego wierszy pt. Powrót Andersena nawiązujący do poetyki Skamandra. W tym samym roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, które ukończył dopiero po wojnie w 1947 r. W czasie II wojny światowej, podczas której zaginął cały jego wcześniejszy dorobek poetycki, był żołnierzem Armii Krajowej, uczestniczył w powstaniu warszawskim. Wskutek przeżyć wojennych, w tym zniszczenia jego domu rodzinnego, w 1943 r. postanowił zostać księdzem.

W trakcie wojny w marcu 1945 r. zaczął naukę w tajnym Seminarium Duchownym w Warszawie. Naukę w seminarium kontynuował z przerwami do 1948 r., kiedy to 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie. W tym też roku uzyskał tytuł magistra filologii polskiej za pracę "Godzina myśli" Juliusza Słowackiego. Zaraz po studiach w seminarium przybył do parafii w Żbikowie k. Pruszkowa, gdzie był wikarym przez trzy lata. Zajmował się nauczaniem religii w szkole specjalnej. Od 1960 r. aż do emerytury był rektorem kościoła sióstr Wizytek w Warszawie, gdzie głosił kazania dla dzieci, którym później zadedykował m. in. zbiory: Zeszyt w kratkę oraz Patyki i patyczki.

Wcześniej, bo już pod koniec 1945 r., powrócił do publikowania wierszy. Jego twórczość trafiła wówczas m.in. na łamy Tygodnika Powszechnego. Wielką popularność przyniósł mu wydany w 1970 r. tom Znaki ufności. W 1980 roku uhonorowano Twardowskiego nagrodą PEN Clubu im. Roberta Gravesa za całokształt twórczości, w 1996 roku Orderem Uśmiechu, w 2000 roku nagrodą IKAR oraz Dziecięcą Nagrodą SERCA a rok później TOTUS, która zwana jest również "katolickim Noblem". W 1999 r. Katolicki Uniwersytet Lubelski przyznał mu tytuł doktora honoris causa.

Zmarł wieczorem 18 stycznia 2006 r. w Warszawie. Pochowany w krypcie dla zasłużonych Świątyni Opatrzności Bożej, zgodnie z życzeniem prymasa Polski kardynała Józefa Glempa, a wbrew ostatniej woli księdza Twardowskiego, który chciał być pochowany na warszawskich Powązkach.

Liryka księdza Twardowskiego traktuje zarówno o Bogu, jak i o ludziach. Dobrze widoczne są liczne odwołania i metafory dotyczące przyrody (także jako pochwała stworzenia). Wiersze tego autora często, poprzez apostrofy i inne środki stylistyczne, mają charakter modlitewny (np. słowa Boże po stokroć święty, Mocny i uśmiechnięty w "Suplikacjach").

Twórczość:
Wiersze (1959, tom wydany wspólnie z książką poetycką ks. Pawła Heintscha)
Znaki ufności (1970)
Zeszyt w kratkę (1973)
Poezje wybrane (1979)
Niebieskie okulary (1980)
Rachunek dla dorosłego (1982)
Który stwarzasz jagody (1984, 1988)
Na chwilę
Święty gapa
Na osiołku (1986)
Nie przyszedłem pana nawracać (1986)
Sumienie ruszyło (1989, 1990)
Tak ludzka (1990)
Stukam do nieba (1990)
Nie bój się kochać (1991)
Niecodziennik (1991)
Nie martw się (1992)
Tyle jeszcze nadziei (1993)
Krzyżyk na drogę (1993)
Elementarz księdza Twardowskiego dla najmłodszego, średniaka i starszego (2000)
Pogodne spojrzenie (2003)
Mimo Wszystko (2003)
O spacerze po cmentarzu wojskowym
O maluchach
Obiecanki Cacanki

Urodził się w roku 1915 w Warszawie. Poeta. Studiował polonistykę w Uniwersytecie Warszawskim. Podczas wojny żołnierz AK, walczył w Powstaniu Warszawskim. W roku 1948 został księdzem katolickim. Duszpasterz w szkołach dla dzieci upośledzonych, ostatnio rektor kościoła Sióstr Wizytek w Warszawie.

Debiutował w roku 1936 tomikiem wierszy POWRÓT ANDERSENA, ale następną książkę wydał dopiero w roku 1959. Ciesząca się ogromną popularnością twórczość księdza Twardowskiego ma najczęściej charakter religijny, ale religijność nie tyle stanowi poetycki wyraz dewocji, ile jest pochwałą i adoracją istnienia, próbą pisania teodycei mimo wszystko - na przekór doświadczeniu i bez dramatycznego odwoływania się do tego, co sakralne. Poezja ta uświęca właśnie to, co świeckie i co zwyczajne. To, co dla Twardowskiego znamienne to humor i wypracowana prostota, znakomite opanowanie warsztatu. Żartobliwe rozważania teologiczne, czułość i miłość dla niedoskonałego dzieła stworzenia znajduje w niej swoje wyrazy najprostsze, a zarazem nieodwołalne, konieczne, tak jak konieczna wydaje się nadzieja na urządzenie świata, w którym moglibyśmy czuć się u siebie, bezpieczni i pogodzeni ze sobą. "Gdyby święty Franciszek był współczesnym poetą, pisałby tak jak Jan Twardowski" - napisała poetka Anna Kamieńska.

Twardowski pisuje też prozę stanowiącą rozważania katechetyczne ("rozmowy z dziećmi i nie tylko z dziećmi" - jak je określa) o problemach modlitwy i wiary.

"Spieszmy się kochać ludzi: tak szybko odchodzą". (ks. Jan Twardowski)

Wybrana bibliografia

Poezja:
* WIERSZE, Warszawa, 1959.
* ZNAKI UFNOŚCI, Kraków: Znak, 1970.
* NIEBIESKIE OKULARY, Kraków: Znak, 1980.
* KTÓRY STWARZASZ JAGODY, Kraków: Wydawnictwo literackie, 1983.
* NIE PRZYSZEDŁEM PANA NAWRACAĆ. WIERSZE Z LAT 1937 - 1985, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1986.
* TAK LUDZKA, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1990.
* UŚMIECH PANA BOGA. WIERSZE DLA DZIECI, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1991.
* KASZTAN DLA MILIONERA. WIERSZE DLA DZIECI, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1993.
* KRZYŻYK NA DROGĘ, Kraków: Znak, 1993.
* RWANE PROSTO Z KRZAKA, Warszawa: PIW, 1996.
* BÓG PROSI O MIŁOŚĆ - GOTT FLEHT UM LIEBE, Kraków: WL, 1998.
* NIEBO W DOBRYM HUMORZE, Warszawa: PIW, 1998.
* MIŁOŚĆ MIŁOŚCI SZUKA, T. 1-2, Warszawa: PIW, Księgarnia i Drukarnia Świętego Wojciecha, 1999.

Proza:

* ZESZYT W KRATKĘ, Kraków: Znak, 1973.
* NOWY ZESZYT W KRATKĘ, Poznań: Wydawnictwo Pallotinum, 1986.
* PATYKI I PATYCZKI, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1987.
* NIECODZIENNIK, Kraków: Maszachaba, 1991.

Tłumaczenia:
* niemiecki: FRHLICH AUF DEM WEG ZU GOTT. GESCHICHTEN NICHT NUR FR KINDER, (wybór) Graz, Wien, Kln: Styria, 1980. GEHEIMNIS DES LCHELNS, (wybór) Leipzig: St. Benno, 1981. LANGWEILIG IST ES IN DER KIRCHE NIE... (ZESZYT W KRATKĘ), Leipzig, St. Benno, 1980. ICH BITTE UM PROSA (ZNAKI UFNOŚCI), Einsideln: Johannes, 1973. WENN DU BETEST ATMET GOTT IN DIR (wybór), Zollikon: G2W, 1995.

Senat Akademicki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego nadał tytuł doktora honoris causa ks. Janowi Twardowskiemu. 22 kwietnia 1999 r. odbyła się uroczysta ceremonia nadania tego tytułu ks. Twardowskiemu.

Ks. Jan Twardowski jest znanym poetą. Jego prace były tłumaczone na wiele języków, a m.in. na: albański, angielski, białoruski, czeski, fiński, flamandzki, francuski, hebrajski, niemiecki, rosyjski, słowacki, szwedzki, ukraiński, węgierski, włoski.

Jest laureatem wielu nagród np. Nagrody Literackiej Polskiego PEN-Clubu im. Roberta Gravesa (1980), Medalu im. Janusza Korczaka (1980), Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego (1985), Orderu Uśmiechu (1996), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za twórczość literacką (1997).

Jan Twardowski, ksiądz, poeta, przedstawiciel współczesnej liryki religijnej urodził się 1 czerwca 1915 roku w Warszawie. Uczęszczając do gimnazjum im. Tadeusza Czackiego w latach 1933 - 1935 współredagował międzyszkolne pismo młodzieży gimnazjalnej "Kuźnia Młodych", jako redaktor działu literackiego. Na łamach gazetki miał miejsce jego debiut poetycki i prozatorski.

W 1936 roku złożył egzamin maturalny, a od 1937 roku rozpoczął naukę na wydziale polonistyki w Uniwersytecie Warszawskim. Studia przerwane wojną ukończył w 1947 roku pracą magisterską "Godzina myśli. Juliusza Słowackiego" pisaną pod kierunkiem prof. Wacława Borowego. W czasie wojny był żołnierzem AK, uczestniczył w Powstaniu Warszawskim. W 1945 roku podjął naukę na pierwszym, tajnym kursie Seminarium Duchownego w Warszawie, które ukończył w 1948 roku i 4 lipca przyjął święcenia kapłańskie. Do roku 1959, w którym to objął stanowisko rektora kościoła Sióstr Wizytek i sprawuje je do chwili obecnej, był wikarym w Zbikowie przy tamtejszej Państwowej Szkole Specjalnej, w Warszawie (kościół św. Stanisława Kostki, Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i Wszystkich Świętych), a także prefektem w liceum Sowińskiego i szkole specjalnej w Pruszkowie. W roku 1959 ukazał się jego pierwszy tom zatytułowany "Wiersze" wydany przez Pallottinum w Poznaniu, który otwiera obszerną listę wydań kolejnych tomów poety. Wiersze Twardowskiego są popularne nie tylko w kraju, ale również za granicą, doczekały się przekładu na wiele języków.

Jego wiersze gościły na łamach wielu czasopism. W latach 1946 - 1952 i 1957 - 1997 miał miejsce coroczny druk jego poezji w "Tygodniku Powszechnym". Drukowane były również w : "Akcencie", "Kulturze", "Liście", "Literaturze", "Nowych Książkach", a także w piśmie "Poezja", "Polonistyka", "Przegląd Katolicki", "Twórczość?", "W Drodze", "Więź" i w dzienniku "Rzeczpospolita".

Twardowski jest laureatem wielu nagród i odznaczeń. Pierwszą z nich, Nagrodę im. Brata Alberta za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuki sakralnej, otrzymał w 1978.

Jego popularność jako poety jest bardzo duża i wciąż rośnie. Dziś, jako autor poetyckich bestsellerów, jest chętnie wydawany, a przede wszystkim czytany.

Ważniejsze wydania:
1937 Twardowski wydaje pierwszy tomik wierszy "Powrót Andersena" (Warszawa, F. Hoesick), wznowienie wydane w 1999 roku przez Ludową Spółdzielnię Wydawniczą,

1959 wydany zostaje tom "Wiersze" (Poznań, wyd. Pallottium), do wydania tej pozycji przyczynił się Jerzy Zawieyski,

1970 nakładem Znaku (Kraków) ukazują się "Znaki ufności", wznowienie 1971 i 1995 (Znak, Kraków) oraz w 2000 roku łącznie ze zbiorem "Niebieskie okulary". Od tego roku wiersze Twardowskiego są tłumaczone na wiele języków: albański, angielski, białoruski, czeski, esperanto, fiński, flamandzki, francuski, hebrajski, macedoński, niemiecki, rosyjski, słowacki, szwedzki, ukraiński, węgierski i włoski,

1973 zostaje wydana proza dla dzieci "Zeszyt w kratkę. Rozmowy z dziećmi i nie tylko z dziećmi" (Kraków, Znak), wydanie drugie poszerzone 1978 (Kraków, Znak),

1979 nakładem Ludowej Spółdzielni Wydawniczej (Warszawa) w serii Biblioteka Poetów ukazuje się tomik ?Poezje wybrane? - wznowienie 1999,

1980 wydanie "Niebieskich okularów" (Znak, Kraków), wznowienie 1996 i w 2000 roku łącznie ze zbiorem "Znak ufności",

1982 wydanie "Rachunku dla dorosłego" (Warszawa, LSW, wznowienie 1999),

1983 nakładem Wydawnictwa Literackiego (Kraków) wydany zostaje zbiór "Który stwarzasz jagody. Wiersze wybrane" (wyboru dokonał A. Kaliszewski) (wydanie drugie 1988, wydanie trzecie 1990),

1985 nakładem (maszynopis powielony) Biblioteki Literackiej "Wiedza", Uniwersytet Warszawski zostaje wydany tom "Rwane prosto z krzaka" (w 1996 roku tomik wydany przez PIW, Warszawa). W tym samym roku zorganizowana zostaje wystawa "Obraz słowa - wiersze Jana Twardowskiego w fotografii Stefana Figlarowicza" wyboru wierszy oraz oprawy graficznej dokonał S. Figlarowicz (Gdańsk, Gdańska Galeria Fotografii),

1986 nakładem WAW ukazuje się tom "Nie przyszedłem pana nawracać. Wiersze 1937-1985", wydanie prozy dziecięcej "Na osiołku" (Lublin, KUL) oraz "Nowego zeszytu w kratkę" (Poznań, Pallottinum),

1987 ukazuje się kolejne wydanie "Na osiołku" (Kraków, Literacka Oficyna Sitowa - technika powielaczowa) oraz nakładem WAW zostają wydane "Patyki i patyczki",

1988 wydanie przez Znak (Kraków) "Polskiej litanii" oraz nakładem WAW (Warszawa) komentarzy ewangelicznych "Zapisane w brulionie". W tym samym roku nagranie: "Utworów wybranych" w wykonaniu autora. Poezja i proza (Edycja Paulińska, Rzym), dwie kasety,

1989 krakowska Miniatura wydaje tom "Wiaro malutka. Wybór wierszy i wiersze najnowsze"; nakładem WAW ukazuje się również tom "Sumienie ruszyło",

1991 wydany zostaje tom "Nie bój się kochać" (Szczecin, Książnica Szczecińska); Wydawnictwo Nasza Księgarnia wydaje "Uśmiech Pana Boga. Wiersze ks. Jana Twardowskiego ilustrowane przez dzieci Podhala",

1992 "Nie martw się" (Szczecin, Książnica Szczecińska),

1993 "Wiersze", wybór W. Smaszcz (Białystok, Łuk); "Słowik skowronek. Miniantologia ornitologiczna" (Toruń, Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Książnica Miejska im. M. Kopernika); ukazuje się także tom "Wielkie i małe" (Poznań, Parnas); nakładem krakowskiego znaku wydany zostaje "Krzyżyk na drogę",

1994 WAW wydaje zbiór wierszy "Trzeba iść dalej, czyli spacer biedronki. Wiersze wszystkie 1981-1993", opracowanie A. Iwanowska,

1995 Krakowski Znak wydaje "Sześć pór roku", ukazuje się też proza i wiersze "Miłość zdjęta z krzyża", opracowanie A. Iwanowska (Poznań, Parnas), WAW wydaje "Pewność niepewność, czyli paradoksy, aforyzmy, pytania, złote myśli z wierszy i prozy", opracowanie A. Iwanowska, nakładem warszawskiej Elipsy ukazuje się "Dzień po dniu" czyli kalendarium na każdy rok z cytatami na każdy dzień, opracowanie A. Iwanowska,

1996 Tom poezji "Przed kapłaństwem klękam" (Warszawa, Lumen),

1997 nakładem Parnasu (Poznań) ukazała się książka "Po wszystkie dni", wiersze i proza (tematyka eucharystyczna) książka została wydana alfabetem Braille?a (Laski); przez Instytut Wydawniczy PAX zostaje wydana proza i wiersze dla dzieci "Dwa osiołki" (wybór i opracowanie W. Smaszcz, wznowienie 2000),

1999 ukazują się dwa tomy "Miłość miłości szuka. Wiersze 1937-1998", które opracowała A. Iwanowska (Warszawa, Poznań : PIW, Księgarnia św. Wojciecha),

2000 Wydawnictwo Literackie (Kraków) wydaje wiersze i prozę "Elementarz księdza Twardowskiego dla najmłodszego, średniaka i starszego" (opracowała A. Iwanowska), w latach 2000-2001 16 dodruków. Książka zajęła I miejsce w ogłoszonym przez "Rzeczpospolitą" plebiscycie na najważniejsze książki; wydarzenia roku 2000 oraz została ogłoszona Książką roku 2000 przez "Magazyn Literacki"; proza i wiersze dla dzieci "Nie tylko wrona chodzi zdziwiona" (opracowała A. Iwanowska) wydana przez PIW (Warszawa),

2001 "Przezroczystość. Wybór wierszy", opracowanie A. Sulimowski (Kraków, Znak); nakładem Ad Oculos (Warszawa, Rzeszów) zostaje wydany zbiór wierszy i prozy "Kalendarz", ukazuje się też tomik "Uśmiech na gwiazdkę" proza i wiersze dla dzieci (Warszawa, WAW).