Teoria Podkultur Dewiacyjnych COHENA
Teoria Podkultur Cohena
Cohen był pierwszym badaczem który stworzył spójną teorię podkultur dewiacyjnych. Jego koncepcja zawarta w książce pt. „ Delinquent Boys” zapoczątkowała serię konkurencyjnych badź komplementarnych teorii podkultur dewiacyjnych. /Przełom lat 50 i 60/. Jego praca spowodowała że poszerzyło się zainteresowanie badaczy dewiacji problematyką podkultur.
W swojej książce zawarł on dwie koncepcje
1. OGÓLNA TEORIA PODKULTUR
2. TEORIA PODKULTUR DEWIACYJNYCH
/ Młodzieżowe podkultury przestępcze /
Poprawne odczytanie teorii podkultur deviacyjnych jest bardzo trudne bądź wręcz niemożliwe bez znajoności jego ogólnej koncepcji podkultur. Jednakże owa teoria podkultur dewiacyjnych nie jest egzamplifikacją czy prostą aplikacją teorii ogólnej. Pewne jej wątki nie znajdują bowiem odzwierciedlenia w teorii ogólnej i nie daje się też ich z niej logicznie wydedukować.
Są to dwie zazębiające się o siebie teorie lecz dość niezalerzne w różnym stopniu nawiązujące do elementów orientacji kulturowej oraz strukturofunkcjonalnej
OGÓLNA TEORIA PODKULTUR
Działanie jako rozwiązywanie problemów
Według Cohena każde działanie człowieka jest rozwiązywaniem problemów / z ang. „Problem Solving”/
„Do czasu rozwiązania problemy te wywołuja stan napięcia, braku równowagi; stanowią wyzwanie”
• Zastanawianie się nad wyborem właściwej linii działania, nad działaniem bądź jego zaniechaniem
• Pomimo naszych wysiłków problemy te mogą nadal pozostawać nierozwiązane, dądź rozwiązanie jednago z nich rodzi następny
• Większość z nich można z łatwoscią rozwiązac /Koszula do pracy/ . Zdarzają się jednak i takie które nastręczają nam mnóstwo trudności /Homoseksualizm/
Sytuacja i ramy odniesienia
• Wszystkie nasze / Ludzkie / problemy powstają i są rozwiązywane w ramach dwóch kategorii determinacji
o Ich ram odniesienia / z ang. Frame of reference /
o Sytuacji w której działają
Rozwiązywanie problemów polega na zmianie jednago z tych czynników bądź obydwu naraz.
Sytuacja w ujęciu Cohena to :
„[...] świat, w którym żyjemy i miejsce, w którym w świecie tym jesteśmy usytuowani”
• Sytuacja jest tylko pozornie obiektywna, bowiem na jej postrzeganie wpływają ramy odniesienia
o Fakty zawsze pozostają zniekształcone
o Na postrzeganie sytuacji wpływają takie czynniki jak :
o Wychowanie
o Stereotypy
o Postawy
o Wartości
o Interesy
Czynniki te stanowią swoisty pryzmat przez który postrzegana jest sytuacja /kara-nagroda, zysk-strata, przeszkoda-ułatwienie, bariera-możliwość, drogie-tanie/. zależne od punktu odniesienia.
„[...] prawdziwie zadowalające rozwiązanie musi obejmować pewne zmiany owych ram odniesienia”
• Dla przykładu jednostka może zrezygnować z osiągnięcia kulturowo wyznaczonego celu, który jest dla niej nieosiągalny /rytualista w/g. Metrona/ ale jednocześnie nie będzie to rozwiązanie w pełni zadowalające. Stanie się tak wówczas gdy jednostka dojdzie do wniosku, że tak naprawdę cel nie był wart zachodu. Czyli jednocześnie zmianie musi ulec system wartości jednostki aby rezygnacja z wcześniej wymienionego celu nie powodowała dalszego stresu.
• Każda zmiana ram odniesienia wiąże się z uruchomieniem mechanizmów przystosowawczych min. :
o Projekcji
o Racjonalizacji
o Substytucji
Dla przykładu poniesiona porażka staje się mniej dotkliwa gdy wmówimy sobie, że inni odnieśli sukces stosując nieetyczne lub nawet nielegalne metody aby owy sukces osiągnąć.
• Pierwsze założenie Cohena dotyczyło charakteru działania ludzkiego /rozwiązywanie problemów/
• Drugie to założenie o nielosowym rozkładzie tych problemów w ramach ról składających się na system społeczny.
• Każda grupa, czy to jest grupa wiekowa, rasowa bądź etniczna, zawodowa, grupa płci, warstwa społeczno-ekonomiczna, definjuje swoje główne problemy zupełnie inaczej. W odmienny sposób je rozzwiązuje. Z tego jednoznacznie wynika, że ramy odniesienia przy rozwiązywaniu problemów są zróżnicowane czyli różne dla różnych ról społecznych. Z tego wynika, że inne są problemy mężczyzn, inne zaś kobiet, ponieważ przedstawiciele obu płci inaczej ocenia ich otoczenie i oceniani są według odmiennych standardów.
Nacisk na konformizm
• Trzecie założenie Cohena odnosiło się do konformizmu. Jak pamiętamy Merton zakładał, że pewna dewiacja może wystąpić gdy jednostka nie jest w stanie osiągnąć zinstytucjalizowanych celów kulturowych. Według Cohena grupy odniesienia wywierają na jednostkę presję w kierunku zachowania się zgodnie ze standardami, które obowiązują grupę.
• Z powyższego wynika że nie każde możliwe rozwiązanie problemu jest dostępne dla jednostki. Dostępne jest jedynie te które jest zgodne ze standardami, normami, obyczajami, obowiązującymi daną grupę. Dzieje się tak ponieważ „konformizm” jest nagradzany akceptacją natomiast „dewiacja” karana jest odrzuceniem.
• Konformizm stanowi kryterium trafności czy zasadności ram odniesienia rozpatrywanej jednostki.
• Nonkonformizm może spowodować utratę statusu w grupie a nawet odrzucenie przez grupę.
„[...] na poziomie zarówno zachowań, jaki i wspomagających te zachowania ram odniesienia występują bardzo silne zachęty do postępowania niesprzecznego z pyjętym w grupie”
Cohen napisał w tym kontekście także :
„trudno sobie wmówić, że oszukując, przystępując do scjentystów, popierając w wyborach partię republikańską lub fałszując wiek, by kupić piwo, postępuje sie właściwie, jeżeli nasza grupa odniesienia uważa, że takie postępowanie jest błędne, głupie lub śmieszne”
Procesy interakcyjne
• Cohen zadaje pytanie : Skoro więc występuje tak silny nacisk na konformizm to jak może dojść mimo wszystko do zachowania innowacyjnego?
• Cohen kładł szczególny nacisk na grupowe procesy doprowadzające do dewiacji :
„Podstawowym warunkiem wyłonienia się nowych form podkulturowych [...] jest [...] interakcjia jednostek, które mają podobne problemy w przystosowaniu”.
• Procesy interakcji mogą zachodzić między jednostkami oraz całymi grupami
• Cohen wprowadził pojęcie gestów eksploracyjnychpsychologia tłumu / przykład „masowej nerwicy” podczas wojny /
• Dwa elementy Cohenowskiej koncepcji kształtowania sie podkultur wymagają podkreślenia
• Po pierwsze :
Dochodzenie w toku interakcji do nowych rozwiązań i wykształcenie się odmiennych norm i wartości jest zjawiskiem grupowym.
• Po drugie :
innowacyjny rezultat wcale nie musi być zamierzony, poszczególni zaś uczestnicy interakcji mogą się przyczynić do jego osiągnięcia zarówno przez bezpośrednie działanie jak i przez działanie pośrednie lub nawet zaniechanie działania.
Problem statusu
„Poblem statusu to problem zdobycia uznania w oczach otoczenia”.
• Jeżeli grupa odczuwa, że nie może czy nie potrafi osiągnąć statusu zgodnie z obowiązującymi kryteriami, będzie dążyć do wypracowania nowych kryteriów ststusu. Oznacza to powstanie nowej podkultury
Podkulturaa Kultura
• Cohen relacje podkulturu do kultury przedstawia następująco :
„Pdkultura jest Kulturowa, ponieważ każdy jej uczestnik znajduje się pod wpływem innych, którzy uczestniczą w tym systemie narmatywnym. Jest ona podkulturowa, ponieważ normy dotyczą tylko jednostek czerpiących z nich korzyść i znajdujących klimat moralny, w którym normy te mogą się rozwijać i trwać”.
• Podkultura może istnieć dłużej niż jej załorzyciele pod warunkiem, że jej normy zaspakajają potrzeby następców.
• Spoistość podkultury zwiększa sie również poprzez poczucie zagrożenia zewnętrznego dla danej grupy.
Obronna prowokacja
• Członkowie nowo powstałej podkultury nie są bez reszty przekonani, czy przyjęty przez nich system aksjologiczno-normatywny jest zasadny, jego uwierzytelnieniu służy mechanizm obronnej prowokacji
• Obronna prowokacja polegan na zachowaniu sie w sposób który wywołuje gniew, oburzenie i potępienie społeczeństwa. Reakcje otoczenia świadczą bowiem / lub potwierdzają /, że społeczeństwo jako całość jest wrogo ustosunkowane do członków podkultury. W rezultacie powoduje to, że więzi łączące członków podkultury zacieślają się przy jednoczesnym zerwaniu ostatnich więzi ze społeczeństwem.
MŁODZIEŻOWE PODKULTURY DEWIACYJNE
• Jako egzamplifikacja ogólnego procesu powstawania podkultur posłużył Cohenowi przykład Młodzieżowych Podkultur Dewiacyjnych.
Kryteria statusu warstw średnich
• Według Cohena proces socjalizacyjny w warstwach niższych powoduje, że nie są oni w stanie skutecznie konkurować z ze Średnią warstwą społeczną. Tyczy się to młodzieży obu warstw zwłaszcza w walce o uzyskanie wyższej pozycji społecznej.
• Cohen wyróżnił dziewięć kryteriów statusu zgodnych z hierarchią wartości warstw średnich
1. AMBICJA
o Ambicja jest cnotą jej brak ułomnością i ozanką nieprzystosowania. Ambicja oznacza wysoki poziom aspiracji zwłaszcza wobeccelów trudno osiągalnych. Posiadanie ambicji oznacza również orientowanie się na realizację odległych celów. Dążenie do „bycia kimś” lecz także „lepszym niż” jest głównym komponentem ambicji. Cohen podkreślał, że ambicje są kształtowane w procesie socjalizacji.
2. INDYWIDUALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ
o Zdaniem Cohena etyka warst średnich to etyka indywidualnej odpowiedzialności. Główne jej cechy to:
o Poleganie wyłącznie na sobie
o Niechęć do pomocy
o Niechęć do korzystania z pomocy
Jednak zasada indywidualnej odpowiedzialności nie wyklucza szerokiego gestu hojności i bezinteresowności jednak w takiej mierze, w jakiej nie utrudnia to realizacji własnych celów.
3. SZACUNEK DLA OSIĄGNIĘĆ
o W warstwach średnich wysoko ocenia się różnego rodzaju zdolności, umiejętności oraz osiągnięcia. Odnosi sie to do wszystkich osiągnięć, jednakże osiągnięcia w szkole oraz akedimickie oceniane są najwyżej.
4. UMIEJĘTNOŚĆ REZYGNOWANIA Z NATYCHMIASTOWEJ GRATYFIKACJI
o Zdaniem Cohena w warstwach średnich kładnie się silny nacisk na umiejętność rezygnowania z bezpośrednich przyjemności i unikanie pokus w celu realizacji odleglejszych celów życiowych. Zdolność do wyżeczeń, samoograniczeń są cenione nie tylko jako środek, lecz jako wartość sama w sobie.
5. RACJONALNOŚĆ
o W hierarhi wartości warstw średnich wysoko plasuje się również racjonalność. Jest to umiejętność przewidywania własnych działań, planowania oraz gospodarowania czasem i środkami w najbardziej skuteczny sposób.
6. ŚWIADOME KSZTAŁTOWANIE WYGLĄDU ZEWNĘTRZNEGO, UPRZEJMOŚCI I MANIER
o W warstwach średnich umiejętność przestrzegania pewnych konwencji mowy i gestów jest źrudłem prestiżu i stanowi środek osiągania sukcesu.
7. KONTROLA AGRASJI FIZYCZNEJ I NIESTOSOWANIE PRZEMOCY
o Nacisk na „non violence” w warstwach średnich wynika z konieczności rywalizacji innych wartości, oraz nacisku na konkurencyjność. Błysk intelektualny ma racje bytu tylko wtedy gdzy wyeliminuje się element agresji i przemocy fizycznej
8. POŻYTECZNY WYPOCZYNEK
o Cohen mówił, że wypoczynek w warstwach średnich powinien być „całościowy”. Nie należy „marnować” wolnego czasu. Zabawa powinna być pożyteczna, rozwijająca i kształcąca.
9. POSZANOWANIE WŁASNOŚCI
o Według Cohena poszanowania własności nie można sprowadzić ani do zwykłej uczciwości, zni też do pożądania dóbr materialnych. Jest to specyficzny zbiór postaw wobec własności i wobec natury prawa własności.
CECHY PODKULTUR DEWIACYJNYCH
Zachowania dewiacyjne jako reakcja pozorowana
• Cohen był zdania, że kultura amerykańska jest wprawdzie pluralistyczna, jednak tak naprawdę jest kulturą warst średnich
• Chłopcy z warstw niższych nie mogą skutecznie konkurować z młodzieżą warstwy średniej. / brak wykształconych cech, właściwości i umiejętności potrzebnych du uzyskania statusu zgodnie z kryteriami warstw średnich /
• Braki te uwidaczniają się zwłaszcza w osiąganiu ststusu w szkole i w pracy. Powoduje to narastanie frustracji statusowej, poczucie lęku, napięcia i niską samoocenę. W wyniku tego kształtowane są alternatywne wartości, wzorce sukcesu i wskażniki statusu
• Jako iż wartości warstw średnich zostały już wcześniej zinternalizowane, odrzucenie ich przez młodzież warstw niższych stanowi tak zwaną REAKCJĘ POZOROWANĄ. Przejawiającą się zachowaniami będącymi antytezą norm zachowaniowych obowiązujących w kulturze dominującej.
„podkultura przestępcza czerpie swe normy z szerszej kultury, lecz odwraca je do góry nogami. Zachowanie przestępcze jest oceniane jako właściwe zgodnie ze standardami obowiązującymi w podkulturze właśnie dlatego, że jest ono uznawane za niewłaściwe zgodnie z normami obowiązującymi w szerszej kulturze”.
• Z powyższego wynika że głównymi cechami takiej podkultury jest :
o Bezcelowość
Cohen uważał, że nonutylitaryzm działań młodzieżowych podkultur przestępczych jest ich zasadniczym rysem. Zakłada się że ludzie kradną bo potrzebują skradzionych rzeczy. Przyjmuje się że kradzież stanowi środek do jakiegoś innego celu, a zatem że jest ona działaniem racjonalnym i utylitarnym. Tymczasem większość kradzieży nie jest tym umotywowana. Kradzież jest zabawą ot tak sobie „dla draki”.
Zdaniem Cohena w bezcelowych kradzieżach zawiera się właśnie naegacja racjonalności i utylitarności, które to wartości, jak pamiętamy z poprzednich rozważań, są tak cenione w warstwach średnich.
o Złośliwość
Złośliwość podkultur młodzieżowych także stanowi ich specyficzny rys. Złośliwość przejawia się we wrogości zarówno obec innych gangów / w większości powoduje to walki między nimi / jak i wobec rówieśników nie należących do grup tego rodzaju. Przejawia się także obcesowym, brutalnym stosunkiem do uczniów w szkole oraz do nauczycieli. Jest to żródłem demonstracyjnej negacji autorytetów i wartości warstw średnich, które uosobniają nauczyciele.
o Negatywizm
Złośliwość i dezcelowość są elementami ogólniejszej młodzieży z podkultur, którą Cohen określił mianem negatywizmu. Podkultura dewiacyjna składa sie z norm, które nie są tylko indyferentne wobec norm szacowanego społeczeństwa dorosłych. Cechuje je negatywna polaryzacja.
Cohen akcentował duże poczucie odrębności i solidarności podkultur dewiacyjnych, które zwiększa się jeszcze pod wpływem wrogich reakcji ze strony instytucji formalnej. Kontroli społecznej. Poczucie odrzucenia i izolacji sprawia skolei, że członkowie podkultury stają się w coraz większym stopniu skazani na osiąganie statusu w ramach standardów wykształconych przez grupę, co prowadzi do dalszej eskalacji dewiacji.