• I - 1226-1308 Od sprowadzenia Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego do zagarnięcia Pomorza Gdańskiego. Okres budowy państwa Krzyżaków w Prusach. Poprawne stosunki z Polską W 1237 Krzyżacy łączą się z Zakonem Kawalerów Mieczowych utworzonym w 1202 w Rydze. Podbój Prusów trwa pół wieku i kończy się w 1283. Krzyżacy przenoszą siedzibę mistrza z Wenecji do Malborka 1308 – zdobywają Gdańsk i Pomorze Gdańskie • II - 1308-1410 Dominacja i ekspansja krzyżacka. Stosunki za Łokietka i Kazimierza Wielkiego. 1343 – pokój kaliski unormował stosunki na 50 lat, dopiero unia w Krewie spowodowała, że Krzyżacy zaczęli dążyć do rozbicia tej unii. Przejawem tego – popieranie suwerennej polityki księcia litewskiego – Witolda. Działo się tak do 1399, w bitwie nad Worsklą Witold zostaje pokonany przez Mongołów, co pokazało, że bez pomocy Polaków nie będzie mógł utrzymać ziem Ruskich => zbliżenie Litwy z Polską. 1404 – Krzyżacy zajmują Żmudź na której zaczęły wybuchać powstania antykrzyżackie. Jedno z nich w 1409 zostało poparte przez Litwę oficjalnie, a nieoficjalnie przez Jagiełłę. To przyczyna wypowiedzenia przez Ulrycha von Jungingena wielkiej wojny Polsce i Litwie. Początek niekorzystny bo Krzyżacy zagarniają ziemię dobrzyńską. 1410 – wojska Jagiełły i Witolda spotkały się pod Czerwińskiem i zaskoczyły Krzyżaków atakiem na Prusy [Krzyżacy myśleli że zaatakują Pomorze Gdańskie] 15.07.1410 – decydująca bitwa pod Grunwaldem. Dowodził bezpośrednio Jagiełło ale wzorem władców mongolskich nie uczestniczył w walkach tylko stał na wzgórzu. Ulrych ginie w bitwie. • III – 1410-1525 Okres dominacji Polaków i dążenie królów do likwidacji zakonu krzyżackiego. Nowy mistrz – Henryk von Plauen obronił Malbork więc Polacy zmuszeni do podpisania pokoju. W 1411 – I pokój toruński na mocy którego Litwa odzyskała Żmudź, ale tylko na czas życia Witolda i Jagiełły. Polska odzyskuje ziemię dobrzyńską oraz krzyżacy mają zapłacić wysokie odszkodowanie. W 1412 – układ w Lubowali, na mocy którego cesarz Zygmunt Luksemburski przekazał Polsce miasta Spiskie w zastaw, do czasu zapłacenia przez Krzyżaków odszkodowania. 1414 – wojna głodowa, przerwana wraz z rozpoczęciem Soboru w Konstancji w 1418. Miano rozstrzygnąć spór polsko-krzyżacki => wyrok niekorzystny dla Polski. Przywódcami delegacji Polskiej byli Mikołaj Trąba[został I polskim prymasem], Paweł Włodkowic [rektor Akademii Krakowskiej, który wygłaszał traktaty, np. o władzy nad poganami, w którym mówił że poganie mają prawo do decydowania o sobie i swojej religii, jego poglądy były bardzo ważne. 1419-22 – kolejne wojny z Zakonem, zakończone pokojem Melneńskim [jez. Melno], na jego mocy Litwa ostatecznie otrzymuje Żmudź bez zobowiązań. Więc odłącza się od konfliktu z Krzyżakami. 1431 – wybuch kolejnej wojny, kiedy Krzyżacy poparli w wojnie domowej na Litwie Świdrygiełłę. Wojna ta kończy się sukcesem Polaków w 1435 pokojem w Brześciu Kujawskim, na mocy którego Krzyżacy mieli umożliwić Polsce swobodny handel wiślany i kontakty stanów Pruskich z Polakami. Łamanie przez Krzyżaków postanowień spowodowało że w 1440 zostaje rozwiązany Związek Pruski[opozycja stanów pruskich przeciw Krzyżakom] 1453 – za zgodą papieża i cesarza, Wielki Mistrz rozwiązuje Związek Pruski. 1454 – Przedstawiciele związku z na czele Janem Bażyńskim przybyli do Krakowa i Kazimierz Jagiellończyk decyduje się na inkorporację Prus do Polski – bezpośrednia przyczyna wybuchu wojny 13-letniej. 1454-1466 – początek niekorzystny dla Polski, przegrywamy pod Chojnicami w 1454. Kazimierz Jagiellończyk musi wydać dla szlachty przywileje i dzięki temu zdobywa pieniądze na armię zaciężną. 1462 – Piotr Dunin pokonuje Krzyżaków nad je. Żarnowieckim. 1463 – flota gdańska i Elbląga pokonuje Krzyżaków na Zalewie Wiślanym 1466 – wojnę kończy II pokój toruński, na mocy którego Polska uzyskała Pomorze Gdańskie, ziemię chełmińską, Michałowską i Warmię[Dominium Warmińskie]. Te tereny otrzymały nazwę PRUSY KRÓLEWSKIE. Reszta państwa Krzyżaków, Prusy Zakonne ze stolicą w Królewcu, stały się lennem Polski. To na długo nie zaspokoiło Krzyżaków. 1478-1479 – kolejny spór polsko-krzyżacki – Wojna Popia, o obsadę urzędu biskupa Warmińskiego. Sukces Polaków, od tej pory każdy biskup warmiński miał składać przysięgę wierności królowi polskiemu. Pod koniec XV wieku, mistrz Fryderyk Saski nie złożył hołdu lennego. A jego następca Albrecht Hohenzollern związał się z wrogami Polski – Moskwą i Habsburgami – no i kolejna wojna. 1519-1521 – ostatnia wojna z Zakonem. Król Polski, wówczas Zygmunt Stary. Papież i cesarz mieli na głowie reformację więc nie mogli pomóc. 1521 – 4-letni rozejm 1525 – traktat krakowski, na mocy którego Zygmunt Stary zgadza się na sekularyzację Zakonu i utworzenie z niego PRUS KSIĄŻĘCYCH. Albrecht i mieszkańcy Prus Książęcych przyjmują luteranizm. Książę Pruski otrzymał godność senatora sejmu polskiego, staje się lennikiem króla polskiego. Traktat, w razie wymarcia potomków Albrechta, zakazywał dziedziczenia tronu pruskiego przez Hohenzollernów Brandenburskich, a Prusy miały być wcielone do Polski. 1525 – Albrecht składa hołd pruski na rynku w Krakowie. Koniec stosunków polsko-krzyżackich. Państwo Krzyżackie przekształca się w Państwo Pruski
