PODMIOT jest główną częścią zdania. Nazywa wykonawcę czynności albo osobę (rzecz) ulegającą czynności, stanowi lub procesowi. Rozróżniamy następujące typy podmiotu: 1). PODMIOT GRAMATYCZNY może być wyrażony - rzeczownikiem w Mianowniku - zaimkiem rzeczownym w Mianowniku np. OLA ładnie śpiewa. ONA ładnie śpiewa. 2). PODMIOT LOGICZNY może być wyrażony - rzeczownikiem w Dopełniaczu np. JASIA nie było w szkole. 3). PODMIOT SZEREGOWY może być wyrażony - grupą wyrazów w Mianowniku np. W ogródku zakwitły TULIPANY, ŻONKILE I RÓŻE. 4). PODMIOT DOMYŚLNY np. USIĄDĘ. (ja) 5). PODMIOT WYRAŻONY FRAZEOLOGIZMEM np. ANIELSKIE WŁOSY pięknie wyglądają na choince. 6). ZDANIA BEZPODMIOTOWE - nie znamy wykonawcy czynności np. WybiTO szybę. (końcówka -no, -to), ŚWITA. (nie wiadomo co) II. ORZECZENIE jest główną częścią zdania. Nazywa czynność, stan lub proces. Wyróżniamy orzeczenia: 1). ORZECZENIE CZASOWNIKOWE np. Rafał PISZE. 2). ORZECZENIE IMIENNE (kim? czym? jaki?) np. Krzyś JEST NAUCZYCIELEM. (JEST --> łącznik, NAUCZYCIELEM -->orzecznik, czyli dowolna część mowy) 3). ORZECZENIE MODALNE Składa się z dwóch części czasownika modalnego - działającego na wolę odbiorcy i bezokolicznika. np. MUSZĘ WYJŚĆ. (muszę - czasownik modalny, wyjść - bezokolicznik) CZASOWNIKI MODALNE: - musisz - powinieneś - trzeba - wypada - należy - chciałbym 4). ORZECZENIE WYRAŻONE FRAZEOLOGIZMEM np. Krzyś WZIĄŁ NOGI ZA PAS. III. OKOLICZNIK jest określeniem czasownika/orzeczenia, najczęściej odpowiada na pytania: jaki? który? czyj? ile? Rodzaje okolicznika: - miejsca (gdzie?skąd?) - czasu (kiedy?) - sposobu (w jaki sposób?) - celu (po co?) - warunku (pod jakim warunkiem?) - przyczyny (dlaczego?) OKOLICZNIK może być wyrażony: - przysłówkiem - wyrażeniem przyimkowym - rzeczownikiem - bezokolicznikiem - przysłówkiem - imiesłowem przysłówkowym współczesnym Np. Mówił GŁOŚNO (jak?). Podejdź TU (gdzie?). IV. DOPEŁNIENIE to poboczna część zdania, odpowiada na pytania przypadków zależnych (oprócz mianownika i wołacza). DOPEŁNIENIE może być wyrażone: - rzeczownikiem - wyrażeniem przyimkowym Np. Zrobię KOLACJĘ (co?). Powiem ELI (komu?). zdanie złożone zawiera więcej niż jedno orzeczenie, a pojedyncze tylko jedno
