STALIZNIZM W POLSCE 1948 – 1956Stalinizm określenie typu scentralizowanej dyktatury wprowadzonej przez Józefa Stalinaw ZSRR, która stanowiła połączenie marksizmu, leninizmu, kultu jednostki Stalina. Okresrządów Stalina (1924 – 1953). W Polsce okres stalinowski to lata 1948 – 1956, kiedy towprowadzono we państwie polskim system rządów wzorowany na systemie radzieckim.Okres ten zamykają wydarzenia 1956 r.Cechy stalinizmu: wprowadzenie systemu hegemonicznego, rozwój systemu bezpieczeństwa państwowego, który stał na straŜy ustroju eliminacja przeciwników politycznych, podziemia niepodległościowego i tych,którzy nie zgadzali się z przyjętą ideologią ujednolicenie wszystkich organizacji społecznych i młodzieŜowych,podporządkowanie ich jednej ideologii, w sztuce i literaturze wprowadzenie socrealizmu (realizmu socjalistycznego), walka z Kościołem katolickim, wprowadzenie systemu gospodarczego wzorowanego na systemie radzieckim całkowite uzaleŜnienie się od ZSRR , nie przestrzeganie praw i swobód obywatelskich1. Ustanowienie stalinizmu w Polscea) wprowadzenie nowego ustawodawstwa - 19.02 1947 r. uchwalona została Mała Konstytucja, ustawa o ustroju i zakresiedziałania najwyŜszych organów państwa: wprowadzono nowy organ władzy – Radę Państwa – przejęła funkcje PrezydiumKRN, łączyła uprawnienia władzy ustawodawczej i wykonawczej; Rada kierowałprezydent rozszerzała uprawnienia władzy wykonawczej – prezydenta i rządu.- 22.02,1947 r. – ustawa „o postrzeganiu i rozwijaniu praw i swobód demokratycznych” –prawa nie mogą być naduŜywane na szkodę państwa ludowego;- znaczenie nowego ustawodawstwa – ograniczenie uprawnień sejmu, wprowadzenieobcych polskiej tradycji instytucji (wzorowanych na ZSRR), łamanie konstytucji z 1921 r.- rząd uzyskał uprawnienia ustawodawcze – mógł wydawać dekrety z mocą ustawy zpominięciem Sejmu.b) wprowadzenie systemu hegemonicznego — eliminacja opozycyjnych partiipolitycznych, ujednolicenie ruchu robotniczego i podporządkowanie mu innych partii.- zjednoczenie ruchu robotniczego: 15 – 21.12.1948 r. – zjazd zjednoczeniowy PPR iPPS. Z połączenia Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS)powstała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR). Z partii usuniętowszystkich opozycjonistów. W PZPR przewaŜali działacze PPR. Było to szczególniewidoczne we władzach. W Biurze Politycznym stosunek PPR do PPS wynosił 3:1, a wterenowych organizacjach partyjnych 2:1. Przewodniczącym PZPR został BolesławBierut. Skład Biura Politycznego: Jakub Berman, Franciszek Joźwiak, Hilary Minc,Stanisław Radkiewicz, Marian Spychalski, Roman Zambrowski, Aleksander Zawadzki. Zbyłej PPS do Biura Politycznego weszli: Józef Cyrankiewicz, Adam Rapacki i HenrykŚwiątkowski.- zjednoczenie ruchu ludowego: 27.11.1949 r. – Kongres Jedności Ruchu Ludowegopowołał Zjednoczone Stronnictwo Ludowe (ZSL) . prezesem Rady Naczelnej zostałJózef Niećko, prezesem Komitetu Wykonawczego – Władysław Kowalski. Było tomoŜliwe po rozłamie PSL we wrześniu 1949 gdy wyodrębniła się PSL – Lewica i poopuszczeniu kraju przez Stanisława Mikołajczyka obawiającego się aresztowania.Lewicowi działacze z Józefem Niećką przejęli kontrolę nad kierownictwem partii. Doszłodo połączenia PSL, PSL – Lewicy i SL. Nowa partia – ZSL - uznało hegemoniczną rolę 2PZPR, przyjęło zasadę „zaostrzania walki klasowej wraz z rozwojem rewolucji” –odrzucono tradycje polskiego ruchu ludowego.- SD – we wrześniu 1948 r. Stronnictwo Demokratyczne określiło się jakostronnictwo niezaleŜne, reprezentujące interesy zamoŜnego mieszczaństwa. Podwpływem lewicowego skrzydła partii w październiku 1948 r. SD uznało hegemonicznarolę partii robotniczej w budowie socjalizmu. Wysunięto tezę o wyŜszości gospodarkispółdzielczej nad indywidualną, opowiedziano się za stopniowymi zmianamiprzeprowadzonymi na zasadzie dobrowolności;- SP – Stronnictwo Pracy zawiesiło swoją działalność w Lispu 1950 r. Część jegoczłonków wstąpiła do SD.PZPR skupiała pełnię władzy, a ZSL i SD były całkowicie jej podporządkowane.Pozostawienie tych partii miało przekonać społeczeństwo o pluralizmie politycznymrządów komunistycznychc) ujednolicenie ruchu młodzieŜowego – 22.07.1948 r. – połączenie OM TUR , ZMWRP „Wici” w Związek MłodzieŜy Polskiej (ZMP). Częścią autonomiczną ZMP zostałZwiązek Akademicki MłodzieŜy Polskie (ZAMP)(OM TUR – Organizacja MłodzieŜowa Towarzystwa Uniwersytetu RobotniczegoZMW RP „Wici” – Związek MłodzieŜy Wiejskiej RP„Wici”)d) utworzenie licznych organizacji podporządkowanych partii:• Zrzeszenie Studentów Polskich• Liga Przyjaciół śołnierza• Liga Kobiet• Towarzystwo Przyjaźni Polsko – Radzieckieje) 1948 – wprowadzenie ustawy o przymusowej pracy i szkoleniu wojskowymmłodzieŜy od 16 do 21 roku Ŝycia, podczas której młodzieŜ była poddawana nasilonejindoktrynacji – celem – wychowanie młodzieŜy w duchu socjalistycznymf) umocniono system bezpieczeństwa państwowego poprzez rozbudowanie MilicjiObywatelskiej, podporządkowanie wywiadu i kontrwywiadu Głównemu ZarządowiInformacji, podporządkowanie systemu bezpieczeństwa radzieckiej kontroli (radzieccyoficerowie sprawowali najwaŜniejsze funkcje w polskim wojsku, milicji, wywiadzie,słuŜbie bezpieczeństwa np. dowódcą Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego MBPbył gen. Lalin). MBP zajął się zwalczaniem przeciwników nowego ustroju politycznego– utworzono Komisję Specjalną MBP do zwalczania prób zmiany polityki bądź ustrojuwewnątrz państwa. W 1949 r. ministrem obrony narodowej został marszałekRokossowski oddelegowany przez Stalina do słuŜby w wojsku polskim.g) zmiany w sadownictwie :• w 1949 r. wprowadzono instytucję ławników ludowych jako czynnika społecznego• w 1950 r. podporządkowano prokuraturę władzy wykonawczej. Miała ona odtądchronić ustrój i ludowy porządek prawny• w Polsce obowiązywało ustawodawstwo represyjne: dekret „o wyłączeniu zespołeczeństwa wrogich elementów”, dekret „o powołaniu Komisji Specjalnej doWalki z NaduŜyciami i Szkodnictwem Gospodarczym”, dekret „o przestępstwachszczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa” . W 1946 r. utworzonoNajwyŜszy Trybunał Narodowy, który sądził osoby odpowiedzialne za klęskęwrześniową i „faszyzację” Ŝycia państwa.f) reforma administracyjna państwa – 1950Wprowadzono system rad narodowych (od rady osiedlowej przez dzielnicową,miejską, gminną, powiatową po wojewódzką). Wszystkie rady były podporządkowanewładzy centralnej – Radzie Państwa, która zastąpiła wójtów, burmistrzów, starostówczy wojewodów. Zniesiono więc samorząd terytorialny. 32. Represje wobec opozycji.a) represje stosowano wobec:• Ŝołnierzy AK,• Ŝołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, którzy powrócili do kraju,• przedwojennych pracowników administracji,• ziemian,• inteligencji,• przedstawicieli Kościoła katolickiego,• opozycji politycznej,• przedwojennych oficerów.b) stosowano następujące metody:• masowe aresztowania,• terror i procesy pokazowe,• szantaŜ,• zastraszanie,• stosowanie odpowiedzialności zbiorowej• usuwanie osób niewygodnych z pracy i pozbawianie ich środków do ŜyciaW 1950 r. zwolniono z armii wszystkich przedwojennych oficerów. Aresztowano ok.1,5 tys. pod zarzutem pracy na rzecz obcego wywiadu, oskarŜano Ŝołnierzy AK owspółpracę z Niemcami, a następnie organizowano procesy pokazowe (np. procesgen. Stanisława Tatara i gen. Jerzego Kirchmayera – 1951 r.). Ogółem wytoczono 47mniejszych procesów, w których wydano 91 wyroków, w tym 37 wyroków śmierci. 19z tych wyroków wykonano. Ludzi niewygodnych mordowano bez wyroku sądowego,m.in. płk. Aleksandra KrzyŜanowskiego, księdza Zygmunta Kaczyńskiego (redaktora„Tygodnika Warszawskiego”), płk Wacława Lipińskiego, znakomitego historykawojskowości. Wypowiedziano wojnę podziemiu niepodległościowemu – zlikwidowanowyŜszych dowódców AK, rozbito takie organizacje jak „NIE”, WiN (Wolność iNiezawisłość – do 1952 r.), Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW) i Narodowe SiłyZbrojne (NSZ). Stracono Przywódców NSZ i NZW. Opozycyjnych politykówStronnictwa Narodowego, Stronnictwa Pracy czy Polskiego Stronnictwa Ludowegoumieszczano w obozach pracy, których istniało około 97. Najbardziej znane z nich toobozy w Krześlinowie, Nowinach, Poniatowej, Skrobowie koło Lubartowa, Sikawie kołoŁodzi, w Mysłowicach. W 1949 r. przebywało w obozach około 9 tys. osób.3. Sztuka i nauka stały się narzędziem propagandy i indoktrynacji upaństwowiono teatry i kina, które wprowadziły odpowiedni dla mas repertuar radio, prasa, film zostały podporządkowane państwu i szerzyły obowiązkowąideologię wprowadzono cenzurę zagłuszano polskojęzyczne radiostacje zachodnie propagowano kulturę radziecką zlikwidowano prywatne wydawnictwa, które zastąpiono spółdzielniami:wydawniczymi: „KsiąŜka” , „Wiedza”, „Czytelnik”, wprowadzono socrealizm do filmu, sztuk pięknych (malarstwo, rzeźba, muzyki —gloryfikowanie pracy fizycznej, przedstawianie bohaterów komunizmu, sztukaludowa była promowana) naukom humanistycznym narzucono ideologię marksistowską; socjologia,politologia; filozofia została podporządkowana ideom Marksa, Lenina, Stalina zafałszowywano źródła historyczne w duchu marksistowskim, wprowadzono cenzurę prac naukowych — zwalczanie poglądów sprzecznych zogólnie przyjętymi nauka i sztuka miały kształtować nowych obywateli; była skierowana donajniŜszych warstw społeczeństwa — robotników i chłopów. Polska miała być 4państwem robotniczo – chłopskim. Skutkiem było praktyczne zlikwidowanieanalfabetyzmu poprzez naukę dorosłych.4. Konstytucja z 22.07.1952 r. Polska stała się Polską Rzeczypospolitą Ludową(PRL).a) zasady ustroju socjalistycznego: Polska krajem demokracji ludowej, w którym władza naleŜy do „ludu pracującegomiast i wsi”, gospodarka PRL opierała się na „uspołecznionych środkach produkcji i monopolupaństwa w handlu zagranicznym”. Konstytucja nie precyzowała pojęcia własnościprywatnej, Konstytucja znosiła trójpodział władzy.b) organy władzy państwowej Sejm – jednoizbowy wybierany na kadencję 4-o letnią w wyborachczteroprzymiotnikowych. Prawa wyborcze przyznano wszystkim obywatelom –czynne prawo wyborcze od 18 roku Ŝycia, a bierne od 21. Kandydatów na posłówmogły zgłaszać organizacje polityczne. Sejm powoływał rząd, posiadał najwyŜsząwładzę (tylko na papierze) Rada Państwa – łączyła uprawnienia władzy ustawodawczej i wykonawczej.Ratyfikowała i wypowiadała umowy międzynarodowe, mianowała polskichprzedstawicieli za granicą, przejmowała kompetencje Sejmu między sesjami,zarządzała wybory, posiadała zwierzchnią władzę nad radami narodowymi rady narodowe – system rad ułoŜony hierarchicznie; były organami administracjipaństwowej; wybierano je na 3 lata sądy – nie były niezawisłe, ich zadaniem była ochrona ustroju Polski, prokuraturabyła organem władzy – Prokurator Generalny był odpowiedzialny przed RadąPaństwa.c) Konstytucja z 1952 r. : zawierała bardzo duŜo ogólnych sformułowań, które moŜna było dowolnieinterpretować, nie precyzowała trybu funkcjonowania sejmu i kompetencji poszczególnychorganów władzy ( kompetencje te się zacierały), nie określała zasad odpowiedzialności ministrów, nie precyzowała trybu zgłaszania kandydatów na posłów, Konstytucja ta była narzędziem w rękach władzy.
przedstaw rolę propagandy w Polsce w latach 1948-1956r . proszę na temat ;)
Odpowiedź
Dodaj swoją odpowiedź