- nastąpił rozwój szkolnictwa - rozwój w XVI w., założenie Akademii Wileńskiej w 1579 r. oraz Akademii Zamoyskiego w 1594 r., na skutek napływu innowierców powstają nowsze szkoły protestanckie - np. w Rakowie - nastąpił rozwój kultury - powstają nowe biblioteki o charakterze miejskim, np. w Poznaniu w 1535 r.; mamy rozwój drukarstwa, powstają drukarnie, np. prowadzona przez Kaspera Straube drukarnia w Krakowie(1473) - nastąpił rozwój mecenatu oraz sztuki - - rozwój i propagowanie idei renesansowych za panowania Zygmunta I Starego oraz Zygmunta II Augusta, mamy przebudowę Zamku na Wawelu, budowa Kaplicy Zygmuntowskiej, dekorowanie ścian zamku arrasami, sprowadzanymi specjalnie z Włoch (głównie Florencja), miejskie kamienice są upiększane attykami - rozwój literatury - Mikołaj Rej pisał w języku polskim, również wielki wkład Jana Kochanowskiego(twórca "Trenów"); oprócz tego powstają traktaty polityczne, np. Andrzeja Frycza Modrzewskiego czy Stanisława Orzechowskiego - rozwój nauki - Mikołaj Kopernik, zwolennik teorii heliocentrycznej, jego dzieło - "O obrotach sfer niebieskich"(1543); następują tłumaczenia Biblii, mamy w 1563 r. tzw. Biblię brzeską (przekład kalwiński), katolickiego przekładu Biblii dokonuje Jakub Wujek, którego dzieło wydano w 1599 r. - rozwój gospodarczy - wzrasta rola Gdańska, mamy spław wiślany przynoszący ogromne dochody, Polska zyskała miano "spichlerza Europy", nastąpił rozwój folwarków szlacheckich
