Wizerunki maryjne w literaturze średniowiecznej na podstawie "Bogurodzicy" i "Lamentu świętokrzyskiego".
WIZERUNKI MARYJNE W LITERATURZE ŚREDNIOWIECZNEJ. OMÓW TEMAT DOKONUJĄC ANALIZY I INTERPRETACJI BOGURODZICY i LAMENTU ŚWIĘTOKRZYSKIEGO.
Wizerunki Maryi były bardzo powszechne w literaturze średniowiecza. Autorzy, którzy często pozostawali anonimowi nawiązywali do sceny cierpienia Matki Boskiej pod krzyżem. Zwracali się do Niej także z prośbą o wstawiennictwo u swojego Syna. W Polsce, w epoce średniowiecza pojawił się także silny kult Maryi. Przykładem mogą być utwory, pt: "Lament Świętokrzyski" i "Bogurodzica”. Przyczyną kultu Najświętszej Maryi Panny są względy jakie miała u Syna. Jako jedyna nadzieja grzeszników stała się główną adresatką wielu modlitw i pieśni.
„Bogurodzica” jest najstarszą polską pieśnią religijną. W utworze tym występuje podmiot zbiorowy. Za pośrednictwem Maryi, ludzie proszą Syna Bożego o dostatnie i szczęśliwe życie, zbawienie i Jego ponowne zesłanie na ziemię. „Bogurodzica” przedstawia Maryję jako istotę boską i niedostępną. Jest opiekuńcza, życzliwa i oddana wszystkim ludziom. Zostaje nazwana Bogurodzicą, czyli matką Boga oraz dziewicą, co potwierdza przypuszczenie o niepokalanym poczęciu. Opisana jest również jako sławiona przez Boga i wybrana matka. Dzięki swoim względom u Syna, gwarantuje bezpośredni kontakt z Chrystusem. Pośredniczy we wszystkich sprawach między Bogiem a wiernymi. ”Bogurodzica” jest pieśnią, która nie wywołuje u nas żadnych głębszych emocji.
W "Lamencie Świętokrzyskim" Maryja przedstawiona jest z typowo ludzkimi cechami i uczuciami. Jest ukazana jako zwykła kobieta, matka dziecka. Maryja zwraca się z ogromną czułością do ludzi poprzez apostrofę „Posłuchajcie, bracia miła”. Jest bezsilna wobec cierpienia swego syna. Zwraca się do ludzi, a w szczególności do innych matek, aby wysłuchali jej skarg. Opowiada o swym wielkim cierpieniu, o tym, że chciałaby pomóc synowi, jednak nie może się do niego zbliżyć. Zwraca się do Syna, by podzielił się z nią swoim bólem. Świadczy to o wielkiej, nieograniczonej miłości matki do dziecka. Matka Boża zwraca się do Archanioła Gabriela z pytaniem, gdzie jest owa radość, którą jej obiecywał – a ona cierpi. Maryja jest bardzo zmęczona i wyniszczona: "spróchniało mnie ciało i moje wszystkie kości". W utworze pojawia się „krew” – symbol śmierci, który wzmaga przeżycia wewnętrzne czytelnika. Maryja zwraca się do wszystkich matek, by modliły się do Boga z prośbą, aby nigdy nie doświadczyły takiej tragedii. Utwór kończy się informacją o śmierci Chrystusa. Maryja mówi, że Jezus zawsze był i będzie jej jedynym dzieckiem: „Nie mam ani będę mieć jinego, Jedno ciebie, Synu, na krzyżu rozbitego”
Mimo tego, iż oba utwory ukazują postać Maryi, prezentują całkowicie odmienne jej wizerunki. „Bogurodzica” ukazuje Maryję jako boską pośredniczkę między ludem a jej Synem. Boska rodzicielka jest opiekunką ludzi i ich jedyną nadzieją w porozumieniu z Chrystusem. Dzięki zbiorowemu podmiotowi lirycznemu autor podkreślił podniosłość utworu. Stał się on pierwszym nieoficjalnym hymnem Polski. Obraz Maryi w „Lamencie Świętokrzyskim” jest bardziej ludzki. Przede wszystkim autor ukazuje ją jako matkę, która cierpi z powodu nieszczęścia swego umiłowanego Syna, matkę która szuka u innych współczucia i wsparcia. Dzięki licznym zdrobnieniom autor podkreśla uczucie Maryi do swego jedynego Syna.