Ustrój polityczny starożytnych Aten

Do X w. p.n.e. – największą władze mieli królowie.

Od ok. X w. p.n.e. – zanika znaczenie króla, zaczynają się rządy przez:

Archonci:

1. Wybierani z najwyższej klasy
2. Zajmowali się sprawami religijnymi i wojskowymi
3. Bogaci, wpływowi
4. 6-10 sędziów
5. Wybierani na 1 rok
6. Po zakończeniu kadencji archont wchodził w skład areopagu
7. Palemerchos – sprawy wojskowe
8. Eponinos – sprawy administracyjne

Areopag

1. Obradowali na wzgórzu Aresa
2. mieli najwyższą władzę sądowniczą i polityczną
3. W gestii Areopagu leżało prowadzenie polityki oraz decydowanie o wojnie i pokoju
4. zajmowali się wymierzaniem kar za najcięższe przestępstwa i kontrolowaniem wszelkich urzędników, w tym archontów
5. zasiadali dożywotnio

Władza oligarchiczna

Drakon – 621 r. p.n.e.
1. Porządkuje prawa
2. Prawo drakońskie (pisane krwią)

Solon – 594r. p.n.e.
1. Zniósł niewolę za długi i zakazał stosowania takich praktyk w przyszłości
2. Podzielił społeczeństwo ze względu na majątek
3. Reforma monetarna
4. Wprowadził radę 400 – trzeba było należeć do trzech pierwszych klas, najbardziej uprzywilejowana, projektowała ustawy
5. Areopag – władza ustawodawcza sądownicza
6. Archonci – 9 osób, wybierani z najwyższej klasy, zajmowali się sprawami religii i wojska
7. Zgromadzenia ludowe – mężczyźni, którzy mieli skończone 20 lat , rozpatrywali sprawy wojny i pokoju,
8. Dokonywali wyboru urzędników
9. Sądy przysięgłych – 5tys. ateńczyków, którzy ukończyli 30 lat , sądzili drobne sprawy cywilne i karne, rozpatrywali apelacje od orzeczeń urzędników.

Pizystrat i jego synowie 561-510 r. p.n.e. – tyrania

o Część społeczeństwa, niezadowolona z reform Solona, poparła zamach stanu i rządy tyrana, który:
- Rozdał ziemi ubogiej ludności
- Popierał rozwój osadnictwa, rzemiosła i handlu
- Rozpoczął bicie monety
- Wprowadził podatek dochodowy
- Był mecenasem kultury
- Ustanowił święta ku czci Ateny i Dionizosa

Klejstenes 508–507 r. p.n.e. – początki demokracji

- Odebranie eupatrydom wpływu na politykę i obalenie tyrani
- Przyznanie obywatelstwa wszystkim mieszkańcom Attyki
- Wzrosło znaczenie Zgromadzenia Ludowego, zasiadali tylko rodowi Ateńczycy, którzy skończyli 20 lat, projektowali ustawy
- Utworzenie nowych dziesięciu okręgów terytorialnych ( fyli), z których wybierano po 50 osób do rady 500
- Powołanie sądu skorupkowego (ostracyzm)
• Raz do roku zadawano Ateńczykom pytanie, kto zagraża demokracji
• Obywatele pisali imiona polityków na skorupkach
• Wskazany większością głosów musiał opuścić Ateny na10 lat, nie zwracając majątku i obywatelstwa .

Perykles (połowa V w. p.n.e.)

1. Zgromadzenie Ludowe
- Wszyscy obywatele (wolni mężczyźni, zapisani na listy obywateli Aten, którzy ukończyli 20 lat)
- Władza ustawodawcza
- Zbierało się 3 – 4 razy w miesiącu
- Za udział w Zgromadzeniu państwo płaciło diety

2. Rada pięciuset
- 50 prytanów pełniło swój urząd przez 1/10 części roku
- Przygotowywali obrady Zgromadzenia
- Nadzór nad urzędnikami poprzez specjalne komisje
- Prowadzili sprawy finansów państwa
- Kontrolowali stan obronności i działania dyplomatyczne
- Wylosowany na jeden dzień przewodniczący miał klucze do świątyń, w których przechowywano skarb i dokumenty oraz pieczęć państwa
- Można zastać dwukrotnie

3. Archontowie – funkcje religijne

4. Tylko 10 strategów było wybieranych i kierowało wojskiem

5. Ok.700 urzędników losowano na roczną kadencje

6. Sąd przysięgłych – co roku losowano 6tys. osób, które tworzyło mniejsze składy sędziowskie, sądzono w sprawach prywatnych i publicznych

7. Areopag – sprawy o zabójstwo

8. Sąd skorupkowy