omów typy wulkanów. potrzebne na ustny

Wulkan – miejsce na powierzchni Ziemi, w którym zachodzą lub zachodziły erupcje. Wulkany występują jako pojedyncze wzniesienia lub tworzą górskie kompleksy wulkaniczne. Każdy wulkan ma kanał, który dopływają z wnętrza Ziemi na powierzchnię produkty erupcji (lawa, materiały piroklastyczne, gazy wulkaniczne). Lejkowato rozszerzony wylot wulkanu nosi nazwę krateru wulkanicznego. Kształt i rozmiary wulkanu zależą od ilości i jakości wyrzucanych z głębi Ziemi materiałów, a także od sposobu ich wydobywania się. Wyróżniamy następujące typy wulkanów: 1. wulkany eksplozywne – wyrzucają one gwałtownie gazy i sypkie materiały 2. wulkany wylewne – wydobywa się z nich lawa bez eksplozji 3. wulkany tarczowe – tworzą one łagodne góry o nachylonych stokach 4. wulkany mieszane – np. Wezuwiusz 5. wulkany wygasłe – np. Kilimandżaro, Aconcaqua 6. wulkany drzemiące – czasami wznawiają swoją aktywność nawet po kilkuset latach Wulkanizm – polega na wydobywaniu się z głębi skorupy ziemskiej poprzez szczeliny lub otwór centralny ciekłej lawy, materiałów piroklastycznych i gazów. W gazach najwięcej miejsca zajmuje para wodna, która stanowi 60 – 90 % ich masy, następnie dwutlenek węgla, azot, dwutlenek siarki i – znacznie rzadziej – wodór, tlenek węgla, siarka, chlor oraz chlorki metali. Podczas wybuchów wulkanów na powierzchni ziemi tworzą się rozmaite formy ukształtowania, jest to głównie zależne od rodzaju lawy, która się wydobywa, tzn.: lepkości, kwaśności, ruchliwości, temperatury i ciśnienia gazów. Rozróżniamy następujące typy lawy: · Lawy kwaśne – mają dużą lepkość, przez co tworzą krótkie potoki bądź krzepną w kopułowych formach · Lawy zasadowe – np. bazaltowe mają niską lepkość, są ruchliwe, przez co mogą się rozlewać tworząc pokrywy lawowe Wyróżniamy następujące typy działalności wulkanicznej: · Islandzki – wylew bardzo płynnej lawy ze szczeliny · Hawajski – efuzywny · Strombolijski – eufuzywno – eksplozywny  · Wulkanijny – eksplozywno – efuzywny · Wezuwiański – eksplozywno – efuzywny · Pliniański – eksplozywny Współcześnie na kuli ziemskiej jest około 1 300 czynnych wulkanów. Najsłynniejsze wybuchy wulkanów na świecie: · Wezuwiusz 79r. · Etna 1169r. · Tambora 1815r. · Coseguina 1835r. · Krakatau 1883r. · Bandaisan 1888r. · Mt Pelee 1902r. · Katmai 1912r. · Kilauea 1924r. · St Helens 1980r. · El Chichon 1982r. · Pinatubo 1991r. W zasięgu eksplozji wulkanicznej dochodzi m.in. do niszczenia ludzkich osiedli, gleby, lasów itp., ale żyzność gleb wulkanicznych sprawia, że człowiek pomimo zagrożenia żyje u podnóży wulkanów, prowadząc intensywną uprawę. Na obszarach rozłamów ryftowych w Afryce występują także wulkany bazaltowe. Wiele z tych law zawiera bardzo dużo alkaliów, sodu i potasu. Ponad 80 czynnych wulkanów występuje dookoła Pacyfiku, tworząc tzw. Ognisty pierścień, który ciągnie się wzdłuż wschodniego wybrzeża Azji i zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej i Południowej. Wulkany te występują w strefach subdukcji i towarzyszą poszczególnym fazom orogenezy. W przeważającej części są to potężne stożki wulkanów andezytowych, które tworzą wyraźne łańcuchy.