Wymień gatunki zwierząt które są najbardziej charakterystyczne dla pasa pojezierzy Z góry dziekuje Pilne

PAS POBRZEŻY: - Opis linii brzegowej: · mało urozmaicona, wyrównana, większe wygięcia tylko w zatokach Pomorskiej i Gdańskiej, nadmorskie wydmy, mierzeje (oddzielają kilkanaście płytkich jezior), klify (najwyższe a wyspie Wolin na wschód od Międzyzdrojów), kępy rozcięte przez głębokie doliny jarów. * Klif - urwisko nadmorskie. *Mierzeja - przedłużenie lądu stałego lub półwyspu, usypane przez morskie fale przybrzeżne. Mierzeja tworzy piaszczystą barierę oddzielającą zalew lub zatokę od morza. Mierzeja = 1 lub 2 półwyspy. *Delta - nagromadzenie osadów rzecznych, głównie piasków, iłów i mułów, u ujścia rzeki do morza lub jeziora, tworzące równinę w kształcie trójkąta, rozciętą przez odnogi rzek. PAS POJEZIERZY: - Krajobraz młodoglacjalny – krajobraz polodowcowy, formy pozostawione przez lądolód są świeże i czytelne w terenie. Garby i pagórki moreny dennej, wały moren czołowych. Duża liczba jezior moreny dennej i czołowej, bez osadów. Zasięg: zlodowacenie północnopolskie - bałtyckie. -Jeziora: *Rynnowe - powstały w skutek erozyjnej (niszczącej) działalności wód płynących pod lądolodem. Jeziora długie i głębokie, o stromych brzegach. *Morenowe - polodowcowe, powstałe w obniżeniu pomiędzy wzniesieniami moren czołowych i obniżeniu moreny dennej. Duża powierzchnia, mała głębokość, rozwinięta linia brzegowa, łagodne brzegi. Np. Jezioro Śniardwy, Mamry. - Pojęcia: *Wzgórza morenowe - naturalne wzniesienia terenu, o niewielkich wysokościach i łagodnych zboczach; głównie na pojezierzach jako efekt działalności lodowca. *Pradoliny - szerokie doliny o płaskich dnach. *Sandr - rozległy, bardzo płaski stożek napływowy zbudowany ze żwirów i piasków osadzonych i wypłukanych przez wody pochodzące z topnienia lądolodu. *Morena - forma ukształtowania powierzchni Ziemi o charakterze akumulacyjnym – wzniesienie utworzone z materiału skalnego osadzonego przez lodowiec lub przemieszczonego pod jego naciskiem. NIZINY: - Nizina: Śląska, Wielkopolska, Mazowiecka, Podlaska, Polesie Lubelskie. -Krajobraz staroglacjalny - obszar kiedyś zlodowacony, formy polodowcowe silnie przekształcone, mało wyraziste. Brak jezior, bo misy zostały wypełnione przez osady. Zasięg: wszystkie zlodowacenia oprócz bałtyckiego. -Lessy - drobne utwory pylaste złożone z ziaren kwarcu i węglanu wapnia. -Cechy charakterystyczne: *Słabo urozmaicona rzeźba terenu. *Małe wysokości bezwzględne. *Rozległe równiny. *Szerokie doliny rzeczne. WYŻYNY: - Krajobraz: zróżnicowana budowa geologiczna, urozmaicona rzeźba terenu: a) Wyżyna Śląska Budowa: piaskowce, zlepieńce łupki, północna i wschodnia część - dolomity, wapienie i iły. Występowanie: węgla kamiennego, rud cynkowo - ołowianych, żelaza. Gleby: przeważnie bielice i gleby płowe, rzadziej rędziny i gleby brunatne. Obszar ubogi w wodę, na południu i północy - bory. Cechy krajobrazu przemysłowego: mało wód, silne zanieczyszczenie powietrza, słaba roślinność. b) Wyżyna Krakowsko- Częstochowska Rzeźba terenu: krajobraz krasowy (powstał w trzeciorzędzie) - szerokie płaskowyże zwieńczone skałkami, zbudowanymi z twardych wapieni skalistych, głębokie doliny, wąwozy o stromych zboczach, jaskinie i zapadliska. Występowanie: rudy cynku, ołowiu, żelaza. Gleby: rędziny, gleby brunatne, płowe i bielice. Roślinność: na północy - bory, wzgórza wapienne - lasy bukowe i jodłowe, na wschodzie - grądy i murawy. Pojęcia: kras - proces rozpuszczania skał (wapieni, dolomitów, gipsów, soli kam.) przez wody powierzchniowe i podziemne, prowadzące do rozwoju podziemnej cyrkulacji wód i powstania charakterystycznych form powierzchni Ziemi, zw. formami krasowymi; obszar występowania procesów i form krasowych. c) Niecka Nidziańska Budowa: południowa część - margle i gipsy, gdzieniegdzie lessy; na północy - skały osadowe pokryte piaskami i glinami morenowymi. Występowanie: gipsy, wapienie, margle, wody mineralne siarczkowe. Gleby: rędziny, czarnoziemy, gleby brunatne, płowe, bielice, dolina Nidy - żyzne mady. d) Wyżyna Kielecko- Sandomierska Budowa: skały osadowe (paleozoiczne i mezozoiczne). Występowanie: wapienie, piaskowce, zlepieńce. Najwyższa część: Góry Świętokrzyskie - stare góry fałdowe, (kaledońskie i hercyńskie ruchy górotwórcze). Szczyt: Łysica - 612m n.p.m. Gleby: czarnoziemy rozwinięte na lessach, gleby brunatne, rędziny. e) Wyżyna Lubelska i Roztocze Budowa: grube warstwy wapieni i margli pokrytych miejscami lessem (wiek kredowy), tam gdzie są lessy, zostały utworzone wąwozy. Występowanie: margle, kreda piszcząca, a na wschodzie - duże złoża węgla kamiennego. Gleby: najlepsze w Polsce, na wschodzie - czarnoziemy, rędziny, na zachodzie - gleby brunatne, na Roztoczu - bielice, rędziny, gleby brunatne. PAS KOTLIN: 1. Kotliny Podkarpackie: a) Kotlina Oświęcimska na wschodzie. Jeziora zaporowe, liczne stawy rybne. b) Brama Krakowska - rów tektoniczny. W dnie rowu płynie Wisła, na wschodzie - Kraków. c) Kotlina Sandomierska na zachodzie. 2. Pojęcia: Płaskowyże - wysoczyzny, obszar o rzeźbie równinnej lub falistej. 3. Występowanie: Skały osadowe: iły , piaskowce, gipsy, zlepieńce. Wydmy śródlądowe. Piaski, żwiry, gliny i iły. Gleby: bielice, gleby brunatne i płowe, u podnóża Karpat - pas lessów, a na nich czarnoziemy. 4. Rzeźba terenu: mało urozmaicona, przeważają lekko pofalowane równiny. KARPATY 1. Krajobraz wysokogórski Tatr: duże wysokości względne i bezwzględne, ostre granie - ostre grzbiety, strome turnie - strome szczyty lub skałki. Gleby - wklęsła forma ukształtowania górskiego. Jeziora polodowcowe zwane stawami. Doliny U-kształtne. W Tatrach Zachodnich - jaskinie (zbudowane z wapienia). 2. Podział Karpat; a) Karpaty Wewnętrzne: Tatry, Podhale, Pieniny, b) Karpaty Zewnętrzne: Beskidy, Bieszczady, Pogórze Karpackie. 3. Krajobraz Beskidu: Zaokrąglone wierzchołki, łagodne stoki. Flisz karpacki - ułożone naprzemianlegle warstwy piaskowców, łupków i zlepieńców. 3. Karpaty mają budowę fałdową. Powstały w trzeciorzędzie i w czwartorzędzie. 4. Piętra roślinności: Regiel dolny - lasy jodłowo - bukowe, trochę lasów liściastych, kiedyś było ich dużo, dziś są tam pola uprawne. Regiel górny - prawie w całości drzewostan świerkowy. Kosodrzewina - chroniony gatunek sosny zw. Limbą. Hale - porośnięte trawami. Turnie - nagie, z nielicznymi mchami i porostami. SUDETY 1. Krajobraz: Mozaikowa budowa, spowodowana częstymi fałdowaniami, wypiętrzeniami, zalewami morskimi. Największe w Polsce powierzchnie skał magmowych i metamorficznych. Duże kotliny. Obniżenia śródgórskie. 2. Podział Sudetów: Sudety Zachodnie, Sudety Środkowe, Sudety Wschodnie. 3. Surowce mineralne i chemiczne: węgiel kamienny, węgiel brunatny, baryt, fluoryt, gipsy, anhydryty, granity. Liczne piaskowce, porfiry, melafiry, bazalty, wapienie, marmury, glinki kaolinowe. 4. Gleby: brunatne, bielice, typowe gleby górskie, mady w dolinach rzek, lepsze odmiany gleb brunatnych i płowych, czarnoziemów na Przedgórzu. 5. Sudety powstały już w erze archaicznej. Mają budowę zrębową. Najwyższa góra - Ślęża 718m n.p.m. znajduje się na Przedgórzu Sudeckim. 6. Piętrowość roślinna: regiel dolny, · regiel górny, kosodrzewina, roślinność alpejska.