Fizjologia człowieka.
Budowa komórki i neuronu.
Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych.
Podstawową jednostką budulcową komórki są włókienka nerwowe - neurofibrylle, które zbudowane są z mniejszych neurofilamentów.
Komórka nerwowa otoczona jest błoną komórkową, która jest najważniejszą częścią przewodzącą impulsy
Potencjał czynnościowy
Bodziec działający na błonę komórkową neuronu zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje potencjał czynnościowy.
Różnica napięcia w kom. z zewnętrz. wynosi –70mV (stan spoczynkowy).
Potencjał progowy wynosi –55mV i jest to wartość do jakiej musi się zmniejszyć różnica na błonie komórkowej aby mogła zadziałać.
Do wnętrza neuronu przez błonę komórkową napływają jony dodatnie (głównie K+,Na+) co powoduje zmniejszenie różnicy napięcia ładunków między wnętrzem a otoczeniem. Zjawisko to nosi nazwę depolaryzacji błony komórkowej.
Jony dodatnie wnikają do komórki i pociągają całą falę wzdłuż błony kom.
Impulsem nerwowym jest przesuwanie się fali depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca wzdłuż błony kom., aż do aksonu.
Przewodzenie ortodromowe to przewodz. dendrytami do ciała kom. i neurytami od ciała komórki.
Przewodzenie antydromowe – gdy bodziec natrafia na akson to impuls rozchodzi się także przeciwnie do przewodzenia ortodromowego.
Synapsa jest to „połączenie” dwóch kom. nerwowych których zadaniem jest za pomocą mediatora przekazanie bodźca. Błona przekazująca impuls nazywa się błoną presynaptyczną, odbierająca zaś postsynaptyczną.
Sumowanie impulsów
Stopień depolaryzacji błony postsynaptycznej zależy od liczby cząsteczek wydzielanych na synapsach. Im więcej cząsteczek transmitera depo-laryzuje błonę postsynaptyczną, tym większy jest stopień depolaryzacji.
Sumowanie przestrzenne impulsacji w obrębie neuronu polega na wzrastaniu postsynaptycznego potencjału pobudzającego w miarę zwięk-szania się liczby synaps przekazujących pobudzanie.
Sumowanie w czasie – chodzi tu oto aby przychodzące nowe impulsy zdążyły przed repolaryzacją błony postsynaptycznej, czyli aby przycho-dziły w mniejszych odstępach jak 5ms.
Postsynaptyczny potencjał hamujący – dzieje się tak wówczas gdy mediatory uwalniane na synapsach, nie tylko nie spowodują depolaryzacji ale spowodują hiperdepolaryzacje błony kom. (-80,-85 mV), wtedy taka błona jest nieczuła na te mediatory pobudzające i uniemożliwia wy-twarzanie impulsów.
Synapsy
Powierzchnię błony kom. ciała neuronu i dendrytów pokrywają struktury zwane kolbami końcowymi – synaptycznymi. Dzięki nim odbywa się przekazywanie impulsów z jednego neuronu na drugi.
Kolby końcowe pokrywa błona presynaptyczna należąca do neuronu przekazującego impuls.
Pomiędzy błoną presynaptyczną, a błoną postsynaptyczną istnieje szczelina synaptyczna. W tej szczelinie znajduje się mediator.
Mediator to związek chem. który jest w stanie zdepolaryzować błonę postsynaptyczną.
Transmitery pobudzające (chemiczne) do nich zalicza się” acetylocholinę, aminy (dopamina, adrenalina, serotynina, histamina, noradrenalina) oraz aminokwasy (asparaginiany, glutaminiany)
Komórki glejowe – nie przewodzą impulsów nerwowych lecz stanowią tkankę podporową dla kom. nerw. Są kilkakrotnie liczniejsze niż kom. nerw.
Nerw – pojedyncze włókno nerw. za obszarem CUN
Drogi nerwowe – skupisko włókien nerw. w obszarze CUN
Wypustki i komórki są osłonięte osłonkami.
Podział włókien ze względu na liczbę osłonek:
- włókna nagie (występują w początkowej i końcowej części nerwów)
- włókna rdzenne (w ośrodkowym ukł. nerw.)
- włókna schwana i rdzenne (nerwy obwodowe)
- włókna schwana (ukł. autonomiczny)
Od osłonek zależy szybkość przekazywania impulsów.
Podział włókien ze względu na czynności:
- wł. czuciowe
- wł. ruchowe
Podział ze względu na liczbę osłonek i czynność:
- A osłonka mielinowa, aferentne i eferentne, występują w ukł. obwodowym
• α-lfa
• β-eta
• delta
• gamma
- B osłonka mielinowa, występuje w ukł. autonomicznym
- Cs bez osłonki, ukł. współczulny
- Cdr bez osłonki w korzeniach grzbietu.
Przewężenia Ranwiera –
Układ nerwowy
Funkcja ukł. nerw.:
- odbiera bodźce ze środowiska zewn. i wewn.
- przesyła impulsy
- kieruje wszystkimi reakcjami organizmu – regulacja (narządy wew.)
- zapamiętuje
Podział ukł nerw. (Kryterium czynności):
1. Somatyczny (animalny-zwierzęcy)
- efektory – mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane (unerwia te mięśnie)
- reguluje napięciem mięśni
a. układ piramidowy (ten układ stanowi 70-80% wł. nerw.)
• jest zależny od naszej woli
• unerwia mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane
• zaczyna się w polach ruchowych kory mózgu (kom. piramidalne – kom. Betza) przechodzi przez niższe partie mózgu (tworzy tzw. wieniec promienisty) włókna łączą się w torebce wew. i biegną do piramidy. Na wysokości tej piramidy następuje skrzyżowanie włókien nerwowych.
b. układ pozapiramidowy
• odpowiada za prawidłową postawę ciała
• czynności zautomatyzowane
• regulacja napięcia mięśni
• włókna nie krzyżują się w piramidzie, przechodzą bocznie z prawej do prawej i z lewej do lewej
Podział topograficzny ukł. nerw.
1. CUN – mózgowie:
- mózg – kresomózgowie
- pień mózgu – śródmózgowie, międzymózgowie, tyłomózgowie
2. Obw. ukł. nerw:
• nerwy czaszkowe – 12 par
• nerwy rdzeniowe – 31 par
Rdzeń kręgowy
Posiada: sznur tylny, sznur przedni i sznur boczny. Sznury są utworzone z istoty białej
Drogi piramidowe biegną w sznurach bocznych
Drogi pozapiramidowe biegną w sznurze przednim
Drogi ruchowe (eferentne) wychodzą z rdzenia rogami przednimi.
Drogi czuciowe (aferentne) wychodzą rogami tylnymi
Wyróżniamy drogi:
a. rzutowe – (niosą, rzucają impulsy do odległych miejsc)
- ruchowe (eferentne)
- czuciowe (aferentne)
b. pośredniczące, kojarzeniowe – łączące ośrodki nerwowe po tej samej stronie
c. spoidłowe – łączące ośrodki nerwowe po przeciwnej stronie (łączą obie strony mózgu)
Odruch
Odruch – to odpowiedź efektora na bodziec, który zadziałał na receptor, wyzwolona za pośrednictwem ukł. nerw.
Odruchy dzielimy na:
- Bezwarunkowe (wrodzone) -biologicznie nieobojętne – nie można nie zareagować, są wrodzone, niezależne od naszej woli (np. zwężanie źrenic pod wpływem światła)
- Warunkowe (nabyte), powstają za życia, są osobniczo zmienne, musi zaistnieć jakiś dodatkowy warunek aby odruch zaistniał
Odruchy można podzielić ze względu na ilość neuronów:
» Odruch monosynaptyczny (1 synapsa, 2 kom. nerwowe
» Odruch polisynaptyczny (2 lub więcej synaps)
Łuk odruchowy – to droga jaką przebywa impuls od receptora do efektora. Składa się od z 5-ciu części:
• receptor
• drogi dośrodkowe (aferentne)
• ośrodek nerwowy
• drogi odśrodkowe (eferentne)
• efektor
Badanie odruchów
1. Odruch kolanowy (rzepkowy)
2. Odruch m. dwugłowego ramienia
3. odruch m. trójgłowego ramienia
4. odruch Achillesa
Układ autonomiczny
Układ autonomiczny (wegetatywny) kieruje funkcjami które przebiegają niezależnie od naszej świadomości.
Efektorem – są mięśnie gładkie, m. sercowy, narządy, gruczoły.
Układ autonomiczny dzielimy na:
01 - ukł. współczulny – sympatyczny
02 - ukł. przywspółczulny – parasympatyczny.
Te dwa układy działają przeciwstawnie (np. współczulny rozszerza źrenice a przywspółczulny zwęża źrenice)
Czucie
W obwodowym układzie nerwowym – nerwy przewodzą bodźce na obwodzie, natomiast w CUN – drogi nerwowe w obrębie CUN.
Ośrodkiem odruchu jest ciało komórki
Czucie – proste wrażenie zmysłowe polegające na subiektywnej ocenie bodźców pobudzających receptory
Percepcja – złożone wrażenie zmysłowe
Rozróżniamy czucie:
~ telereceptywne – odbierane z zewnątrz organizmu w postaci różnych fal fizycznych (wzrok, słuch, węch)
~ exteroceptywne – z zewnątrz organizmu bezpośrednio na powierzchnię skóry (np. ucisk, ból, dotyk, temperatura)
~ interoceptywne – czucie trzewne – receptory wrażliwe na bodźce mechaniczne (zwiększa się objętość narządu) i chemiczne (zmiana składu chemicznego krwi, tlenu)
~ proprioreceptywne – kostno-wiązadłowo-stawowe (z narządu ruchu)
• w obrębie układu mięśniowego – informuje o stopniu napięcia czy rozciągnięcia mięśnia (torebki stawowej, więzadła, okostna)
• ucho wewnętrzne – narząd Cortiego – równowaga, czucie w przestrzeni.
Drogi swoiste – typowe dla danego rodzaju czucia, działa na to co do czego jest przeznaczony
Drogi nieswoiste – bodziec może zająć sobą wiele dróg
Efekt Placebo – następują zmiany, w organizmie pod wpływem czegoś co w ogóle na organizm nie działa. Reakcja psychiczna powoduje, że pacjentowi to pomaga.
Budowa komórki i neuronu.
Zasadniczą funkcją neuronu jest przekazywanie informacji zakodowanych w postaci impulsów nerwowych.
Podstawową jednostką budulcową komórki są włókienka nerwowe - neurofibrylle, które zbudowane są z mniejszych neurofilamentów.
Komórka nerwowa otoczona jest błoną komórkową, która jest najważniejszą częścią przewodzącą impulsy
Potencjał czynnościowy
Bodziec działający na błonę komórkową neuronu zmienia jej właściwości, co z kolei wywołuje potencjał czynnościowy.
Różnica napięcia w kom. z zewnętrz. wynosi –70mV (stan spoczynkowy).
Potencjał progowy wynosi –55mV i jest to wartość do jakiej musi się zmniejszyć różnica na błonie komórkowej aby mogła zadziałać.
Do wnętrza neuronu przez błonę komórkową napływają jony dodatnie (głównie K+,Na+) co powoduje zmniejszenie różnicy napięcia ładunków między wnętrzem a otoczeniem. Zjawisko to nosi nazwę depolaryzacji błony komórkowej.
Jony dodatnie wnikają do komórki i pociągają całą falę wzdłuż błony kom.
Impulsem nerwowym jest przesuwanie się fali depolaryzacji od miejsca zadziałania bodźca wzdłuż błony kom., aż do aksonu.
Przewodzenie ortodromowe to przewodz. dendrytami do ciała kom. i neurytami od ciała komórki.
Przewodzenie antydromowe – gdy bodziec natrafia na akson to impuls rozchodzi się także przeciwnie do przewodzenia ortodromowego.
Synapsa jest to „połączenie” dwóch kom. nerwowych których zadaniem jest za pomocą mediatora przekazanie bodźca. Błona przekazująca impuls nazywa się błoną presynaptyczną, odbierająca zaś postsynaptyczną.
Sumowanie impulsów
Stopień depolaryzacji błony postsynaptycznej zależy od liczby cząsteczek wydzielanych na synapsach. Im więcej cząsteczek transmitera depo-laryzuje błonę postsynaptyczną, tym większy jest stopień depolaryzacji.
Sumowanie przestrzenne impulsacji w obrębie neuronu polega na wzrastaniu postsynaptycznego potencjału pobudzającego w miarę zwięk-szania się liczby synaps przekazujących pobudzanie.
Sumowanie w czasie – chodzi tu oto aby przychodzące nowe impulsy zdążyły przed repolaryzacją błony postsynaptycznej, czyli aby przycho-dziły w mniejszych odstępach jak 5ms.
Postsynaptyczny potencjał hamujący – dzieje się tak wówczas gdy mediatory uwalniane na synapsach, nie tylko nie spowodują depolaryzacji ale spowodują hiperdepolaryzacje błony kom. (-80,-85 mV), wtedy taka błona jest nieczuła na te mediatory pobudzające i uniemożliwia wy-twarzanie impulsów.
Synapsy
Powierzchnię błony kom. ciała neuronu i dendrytów pokrywają struktury zwane kolbami końcowymi – synaptycznymi. Dzięki nim odbywa się przekazywanie impulsów z jednego neuronu na drugi.
Kolby końcowe pokrywa błona presynaptyczna należąca do neuronu przekazującego impuls.
Pomiędzy błoną presynaptyczną, a błoną postsynaptyczną istnieje szczelina synaptyczna. W tej szczelinie znajduje się mediator.
Mediator to związek chem. który jest w stanie zdepolaryzować błonę postsynaptyczną.
Transmitery pobudzające (chemiczne) do nich zalicza się” acetylocholinę, aminy (dopamina, adrenalina, serotynina, histamina, noradrenalina) oraz aminokwasy (asparaginiany, glutaminiany)
Komórki glejowe – nie przewodzą impulsów nerwowych lecz stanowią tkankę podporową dla kom. nerw. Są kilkakrotnie liczniejsze niż kom. nerw.
Nerw – pojedyncze włókno nerw. za obszarem CUN
Drogi nerwowe – skupisko włókien nerw. w obszarze CUN
Wypustki i komórki są osłonięte osłonkami.
Podział włókien ze względu na liczbę osłonek:
- włókna nagie (występują w początkowej i końcowej części nerwów)
- włókna rdzenne (w ośrodkowym ukł. nerw.)
- włókna schwana i rdzenne (nerwy obwodowe)
- włókna schwana (ukł. autonomiczny)
Od osłonek zależy szybkość przekazywania impulsów.
Podział włókien ze względu na czynności:
- wł. czuciowe
- wł. ruchowe
Podział ze względu na liczbę osłonek i czynność:
- A osłonka mielinowa, aferentne i eferentne, występują w ukł. obwodowym
• α-lfa
• β-eta
• delta
• gamma
- B osłonka mielinowa, występuje w ukł. autonomicznym
- Cs bez osłonki, ukł. współczulny
- Cdr bez osłonki w korzeniach grzbietu.
Przewężenia Ranwiera –
Układ nerwowy
Funkcja ukł. nerw.:
- odbiera bodźce ze środowiska zewn. i wewn.
- przesyła impulsy
- kieruje wszystkimi reakcjami organizmu – regulacja (narządy wew.)
- zapamiętuje
Podział ukł nerw. (Kryterium czynności):
2. Somatyczny (animalny-zwierzęcy)
- efektory – mięśnie szkieletowe poprzecznie-prążkowane (unerwia te mięśnie)
- reguluje napięciem mięśni
b. układ piramidowy (ten układ stanowi 70-80% wł. nerw.)
• jest zależny od naszej wol