Recenzja pomoce

• Recenzja składa się z trzech: 1) informacji
• 2)analizy
• 3)oceny.

Najbardziej specyficzna dla recenzji jest część wartościująca, czyli uargumentowana ocena dzieła według z góry przyjętych kryteriów.

Formę recenzji wymuszają takie np. polecenia:
"przedstaw utwory..."

"przedstaw teksty kultury..."

"zaprezentuj utwory..."

"o których tekstach kultury możesz powiedzieć..."

"fascynacje literackie maturzysty..."

"omów utwory literackie..."

Struktura recenzji

- powinna być dostosowana do tematu i odbiorcy. W recenzji maturalnej wyeksponowana jest analiza krytyczna dotycząca problematyki dzieła, a w przypadku tekstów literackich także kompozycji, języka i stylu. W pracy maturalnej pisanej w formie recenzji nie kształtujesz niczyich gustów, prezentujesz swoje upodobania. Ocena wypowiedziana w recenzji musi być rzeczowa, odpowiednio uargumentowana, oparta na zweryfikowanym dowodzeniu (recenzja jest w dużej części tekstem argumentacyjnym). Liczy się rzetelna wiedza o recenzowanym dziele, znajomość kontekstów. Dobrze jest, gdy argumenty wynikają jeden z drugiego, są uporządkowane, celowo dobrane, podporządkowane wskazanemu w temacie kryterium wyboru dzieł.

Kompozycja pracy

- we wstępnej części umieść elementy informacyjne dobrane pod kątem tematu. W recenzji maturalnej szczególnie ważna jest część analityczno - krytyczna (czyli rozwinięcie ) dotycząca problematyki dzieła, jego struktury, języka. W tej części dokonaj także ogólnej jego oceny pod kątem kryterium wskazanego w temacie.

W analizie tematu, który masz zrealizować w formie recenzji, najważniejsze jest, abyś właściwie zrozumiał kryterium, według którego masz dokonać wyboru dzieł.

Przyjrzyj się poniższym tematom.

Są wśród nich takie, które pozostawiają ci pełną swobodę w wyborze; jedynym kryterium są twoje upodobania czytelnicze, np.:
• Jeśli nie kanon lektur szkolnych, to co? Fascynacje czytelnicze maturzysty roku 2001.
• O których tekstach kultury można powiedzieć, że bronią przed jałowością życia? Uzasadnij swój wybór.

Są takie tematy, w których sprecyzowano kryterium ograniczające twój wybór, np.:
• Które utwory preferujesz jako czytelnik: te, które kopiują rzeczywistość, czy te, które kreują nowe światy? Odpowiadając na pytanie, wykorzystaj wybrane teksty.
• Dla których - wybranych przez ciebie - utworów mogłyby się stać mottem słowa Ericha Froma "Nie tylko historia urabia człowieka - człowiek urabia historię".

W przypadku pierwszego tematu kryterium stanowi konwencja literacka. Nie musisz zdecydować się na jedną z nich, możesz wybrać utwory naśladujące rzeczywistość i kreacyjne, ale omawiać je powinieneś właśnie z punktu widzenia sposobów kreowania w nich świata oraz twojego stosunku do tego.

Są tematy, które narzucają ci więcej kryteriów ograniczających nie tylko wybór utworów, ale także punkt widzenia, jaki powinieneś przyjąć, pisząc wartościującą część recenzji, np.:
• Josif Brodski twierdzi, że "przeznaczeniem dzieła sztuki jest zawsze przetrwać swego stwórcę". Które z dzieł literackich powstałych do końca XIX wieku, wypełniły według ciebie swoje przeznaczenie.
• "Prawdziwa sztuka jest zawsze współczesna". Przedstaw trzy teksty kultury z różnych epok, które - twoim zdaniem - mają charakter uniwersalny i mogą przemawiać do dzisiejszego odbiorcy.

W obydwu tematach wskazane zostało kryterium wielkiej wartości dzieła, jego uniwersalności. Określony został również czas powstania dzieł, spośród których możesz wybierać; w pierwszym przypadku jest to literatura powstała do XIX wieku, w drugim - z trzech różnych epok. Dodatkowym kryterium dającym ci większe możliwości wyboru jest użycie w drugim temacie sformułowania "teksty kultury". Wolno ci zatem pisać o dziele literackim, plastycznym, filmowym, architektonicznym i każdym innym, które jest świadectwem kultury danej epoki.

Jeszcze inne kryteria musisz zastosować w przypadku tematu:
• "Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, "Lalka" Bolesława Prusa, "Kordian" Juliusza Słowackiego - który z tych utworów jest twoim zdaniem najciekawszym literackim świadectwem swych czasów?

Tu wybór masz bardzo ograniczony, bo wskazano trzy utwory (ale z zestawu lektury podstawowej, więc je bardzo dobrze znasz). Możesz omówić wszystkie wymienione utwory z punktu widzenia świadectwa swoich czasów, a następnie wskazać, który z nich jest według ciebie najciekawszy, możesz też omówić tylko jeden, wybrany przez ciebie.

Wartość i atrakcyjność recenzji podniesie nadanie jej tytułu, śródtytułów, motta (dostaniesz za to dodatkowe punkty). Mogą być realistyczne albo metaforyczne, można wyrazić je cytatami z innych tekstów, ale muszą się wiązać z treścią pracy.h części:

4. schemat recenzji naukowej:
a) imię i nazwisko autora recenzji
b) dane bibliograficzne o tekście – imię i nazwisko autora teksu, tytuł tekstu, miejsce i rok wydania
c) prezentacja autora tekstu – jego pozycja w świecie nauki, dorobek, jakie miejsce w jego twórczości zajmuje recenzowany tekst
d) przedstawienie głównych tez i struktury pracy – skrótowa prezentacja, w której należy ukazać treść książki, jej główne tezy oraz strukturę
e) część krytyczna czyli Twoja ocena pracy – uwagi pozytywne z uzasadnieniem, uwagi negatywne z uzasadnieniem, dobrze jest uwzględnić to, co jest oryginalne, co jest ważne i specyficzne, jakie miejsce zajmuje książka wśród pozycji innych autorów, z czym można ją porównać itp.
f) zakończenie i podsumowanie – podsumowanie przesłania tekstu + Twoja opinia o tym przesłaniu i o tekście
5. elementy oceny – podczas ocenia tekstu warto zwrócić uwagę na następujące elementy:
a) zawartość merytoryczna – jakie cele postawił przed sobą autor tekstu, czy były one sensowne i realistyczne, czy sądy są logicznie ze sobą powiązane, czy tezy w niej zawarte są zgodne z innymi koncepcjami traktującymi o tym samym zjawisku, czy autor prawidłowo odczytuje rozmaite koncepcje, czy jego tezy są odkrywcze i otwierają nowe pole poszukiwań czy też powielają w nowej formie stare schematy itp.
b) struktura formalna – czy poszczególne części pracy są ze sobą logicznie powiązane, czy zawartość poszczególnych części pracy jest uzasadniona celem pracy, czy autor w ogóle realizuje cel pracy, itp.
c) metodologia pracy – to punkt najtrudniejszy, gdyż analizuje, w jaki sposób autor dochodzi do końcowych wniosków ; odnosić się tu wypada nie tylko do metod pracy terenowej (jeśli krytykowana praca jest empiryczna), ale także do rozstrzygnięć epistemologicznych, a więc poprawności wyznawanych i stosowanych przez autora sposobów osiągania prawdy naukowej
d) sposób prowadzenia narracji – czyli styl literacki tekstu (czy autor pisze zrozumiale, czy ściemnia w pewnych miejscach, czy jego metafory utrudniają czy ułatwiają zrozumienie jego myśłi itp.)
6. wymogi formalne
a) piszemy w normie standardowego maszynopisu – czcionka 12; odstępy między wierszami 1,5 wiersza, od 30 do 33 wierszy na stronie
b) w recenzji sporządzanej w konwencji naukowej podaje się informacje o źródłach cytatów – stosując przypisy lub odnośniki wewnątrz tekstowe.
c) Jeśli na końcu jest bibliografia jej zapis musi mieć charakter naukowy