Ściąga na mature, wszystkie epoki - !!! tylko naprowadzenie !!!

Chciałem przynajmniej troche ułatwić wam życie i przygotowałem w raz w kumplem taką "małą" ściągawke, która napewno sie przyda na maturce (pod warunkiem, że wie już sie co nieco). Ta ściąga ma służyć tylko dla przypomnienia sobie danej części materiału! i pod takim kątem została stworzona. Mamy nadzieje, że przyda wam sie, bo mnie i mojemu kumplowi była bardzo pomocna;) Poniżej jest plik w formnie ściągi !!gotowy do druku!! - ŚCIĄGNIJ



Antyk 3000p.n.e do II n.e(starożytność) mity: „Prometeusz” kradnie ogień, daje ludziom. „Syzyf” śmierć, Hades, głaz.”Dedal i Ikar” syn Ikar spada ,marzenia. „Wojna Trojańska” koń. Biblia ks.Hioba Bóg wystawia na próbę Hioba (dzieci choroba). Ks. Kocheleta marność nad marnościami i wszystko marność,smierć i nie mamy nic. Przypowieści: „O Siewcy” ziarna kaj rzuci. „O synu marnotrawnym” synek. „O miłosiernym samarytaninie” leży obłudny pomoc. Homer „Iliada” Iliada. Achilles, Agamemnon, Menelaos, Odyseusz, Nestor. Troja: Hektor, Parys, Priam, Eneasz. Bog: Zeus, Apollo, Atena, Hera, Ares, Posejdon. Agamemnon zabiera Ach. Bryzeide, ten sie dołącza po śmierci Patroklesa. Walka Achillesa+ z Hektorem=wygrał. ”Odyseja” Ody. Wraca ciężko do domu. Tyrtajos „Rzecz to piękna...” apel do walki w obronie ojczyzny. Sofokles „Antygona” (+Hajmon g) Kreon (+Eurydyka s) Polinejkes. Horacy „Exegi momentum” (Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiży) non omnis moriar nade wszystko rozum. Średniowiecze od V do XVw. (religia) „Pieśń o Rolandzie” Karol Wielki król, wybić pogan, Hiszpania, Saraceni, zdrada, zabicie tylnej straży, zemsta Karola,patriotyzm (smierć) „Dzieje Tristana i Izoldy” król Marek wiedział że I go zdradza z T, napój miłosny, głóg, T z ran, I z żalu.(tragizm marka żona I i jak syn T) Dante Alighieri „Boska Komedia“ Wergiliusz przewodnik oprowadza Dante po piek, czyśc i niebie,Beatrycze, sens istnienia człowieka na ziemi, nieustanna wędrówka, wędrowiec. Franciszek Villon „Wielki Testament” o sobie ostanie słowa przed śmiercią, życie tułacza i żłodzieja go odraża. Gall Anonim „Kronika” 3 działy opis Bolesł.Chrobrego i Krzywoustego(wychwala ich) opisuje walki. „Bogurodzica” pieśń religijna skierowana do Matki Boskiej o wstawiennictwo u syna (odpuszczenie grzechów) Przecław Słota „O zachowaniu się przy stole” przeniesienie dworskich i biesiadnych zwyczajów zach europ.„Legenda o św. Aleksym” asceta, dobrowolne życie w nędzy, uzdrawia, same biją dzwony, pachnie ciało„Satyra na leniwych chłopów” rejestr skarg, lenistwo, złośliwość, opieszałość, szkodzenie panom„Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią” religijno dydaktyczny, równość wobec śmierci majątek, nagroda po śmierci dla dobrych ludzi. Renesans (Odrodzenie) od XV do XVI i XVII nawiązanie do Antyku Humanizm- jestem człowiekiem i nic co ludzkie nie jest mi obce(nauka o człowieku) Franciszek Petrarca “Sonety do Laury” poświęcone miłości ,opis pięknej kobiety, ona umiera on się załamuje. Mikołaj Rej „Krótka rozprawa między trzema osobami, panem wójtem i plebanem” chciwość, antyklerykalizm, Rej staje po stronie chłopów nie popiera plebana-bogaci się na ludziach, szlachta- dbają o stołek a nie o państwo, szlachta znieważa chłopów. Mikołaj Rej „Żywot człowieka poćciwego” szlachcic- ziemianin, wzorowy ogródek,ideał człowieka, złoty środek, natura, przyroda, pesymistyczna wymowa, po alkoholu awantury. Jan Kochanowski fraszki-żart „Do gór i lasów” carpe diem „a ja z tym trzymam, kto co w czas uchwyci” wspomina czarnolesie.„O żywocie ludzkim” zaduma nad ludzkim losem, człowiek jest marionetką w rękach przeznaczenia „Do Hanny” podmiot prosi dziewczynę o przychylność w miłości i oddanie gorącego serca zamiast pierścienia„O miłości” nie można uciec przed Amorem, bo ma skrzydła, a człowiek tylko nogi„Raki” normalnie stanowi pochwałę kobiety, od końca jest satyrą, kobiety jako istoty próżne, niewierne i chciwe„Serce roście patrząc na te czasy” starzy wszystko przemija umiera.„Hymn do Boga” pieśń pochwalna, podziękowanie za stworzenie świata, hojność, dobroć, porządek świata. Hymn „Czego chcesz od nas panie” dziękuje poeta za przyrode za wszystko ,borze czego chcesz w zamian. „Miło szaleć kiedy czas potemu” szalec kiedy jest na to czas i chwila. „Pieśń o spustoszeniu Podola przez Tatarów” patriotyzm,szlachta nie chce walczyć, napaść Tatarów na Polskę, apel do rodaków. Tren żal po czyjejś śmierci. „Pieśń o cnocie” umiejętność uniezależnienia się od pokus, służba ojczyźnie, cnotliwe życie gwarancją nieba„Pieśń o dobrej sławie” to pamięć po nim wśród potomnych, odrzucić pokusy, żyć rozważnie, wykorzystać talenty „Pieśń o sobutce” opis życia na wsi ,tradycje jajko.„Odprawa posłów greckich” Antenor, Aleksander, odniesienie do Polski, apel o patriotyzm i miłość do ojczyzny dzień z wojny trojańskiej. Mikołaj Szrzyński „sonetV” o nietrwałej miłości. Szymon Szymonowic „Żeńcy” ukazuje chłopów i kobiety podczas pracy, popiera prace A.Frycz Modrzewski. „O poprawie rzeczypospolitej” 5-ksiąg obyczaje, prawo, wojna, kościół, szkoła.Chce zbud. Idealne państwo. Obrania chłopów. Piotr Skarga „Kazania sejmowe” nawoływał do zgody, przepojone patriotyzmem, cytaty z biblii. Barok od XVI-XVIIIw. Jan Andrzej Morsztyn „Do trupa” porównanie miłośc niescze. i trup. „Cuda miłości” miłość ogień który spala człowieka cierpienia wynikające z miłości, uczucie skomplik., nie da się obronić przed urokiem (kobieta). „Niestatek” zaskakuje czytelnika płętą Daniel Naborowski „Marność” każdy człowiek dąży do obławienia się ale wobec boga jesteśmy równi, przykazania. ”Do Anny”erotyk, miłość do Anny ale ona ją odrzuca. „Krótkość żywota” przemijanie narodziny a inni śmierć. Wacław Potocki „Nierządem Polska stoi” polska chaos ,prawo silniejszego. „Pospolite ruszenie” leniwa szlachta brak patriotyzmu. Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki” opis siebie szlachty-sarmaty pije, karty, kłótnie z sąsiadami żołnierz patriota. William Szekspir „Makbet” zabija króla (przez żonę), kolejne zbrodnie aby tamta nie wyszła, tyran, Lady Makbet wariuje samobójstwo, Malkolm królem Szkocji, zło rodzi zło. „Hamlet” Klaudiusz brat króla zabija ojca Hamleta, za żonę bierze Gertrudę, Ofelia samobó, pojedynek Laertesa z Hamletem dwaj giną. „Romeo i Julia” Moiler „Skąpiec” Harpagon pozwala na ślub dopiero wtedy gdy dostaje szkatułkę Kleant i Marianna. „Świętoszek” Tartuffe, Orgon (+Elmira), dzieci: Marianna, Damis, matka: Pernelle komedia społeczna,aby zrealizować swój cel nakłada maskę i okłamuje wszystkich. Oświecenie od XVIII-XIX.do A.M „Ballady i Romanse” Ignacy Krasicki „Ptaszki w klatce”2-ptaki pragnienie wolności, najwyższym dobrem jest wolność, po I rozbiorze„Pijaństwo” krytyka szlachty, nie popiera i krytykuje polską gościnność, po alkoholu awantury. „Świat zepsuty” porównanie przesz z teraz. uczciwość, honor wierność zastąpione kłamstwo podstęp fałsz „Monachomachia” wojna mnichów karmelici bosi-dominikanie walka pomiędzy dwoma zakonami, pogodził ich kufel alkoholu. „Jagnie i wilcy” rządzi prawo silniejszego. „Szczur i kot” ośmiesza ludzka pychę kot zabija szczura. „Dewotka” Chodzi do kościoła na pokaz, bije służącą, brak zasad moralnych. „Kruk i lis” , „Żona modna” zmienia życie Piotrowi(zachłannemu) zwykłemu wiejskiemu mieszkańcowi, małżeństwo, ona bogata pani z miasta rujnuje jego życie. Julian Ursyn Niemcewicz „Powrót posła” komedia polityczna, konserwatyści kontra patrioci, zniesienie liberum veto. Franciszek Karpiński „Laura i Filon” Sielanka. Dwoje zakochanych na wsi, za drzewem. Józef Wybicki „Pieśń legionów polskich we Włoszech” później Marszałek Dąbrowskiego pieśń dla podniesienia wartości politycznych. Wiara w odzyskanie niepodległości po rozbiorze szwedzkim. Stanisław Staszic „Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego” reformowanie państwa, atak na magnaterię, reforma sądów „Przestrogi dla Polski” zarzuty możnowładztwu, tragiczna sytuacja chłopów, obrona mieszczaństwa. Romantyzm od 1822 „Ballady i romanse do 1863-4. Johann Wolfgang Goethe „Cierpienia młodego Wertera” werteryzm-przesadna uczuciowość, samobójstwo. Miłość do Lotty, wybiera bogatego Alberta, samobójstwo Wertera. George Byron „Giaur” bajroniczność-tajemniczość, bunt światu, Leila zabita przez męża Hassana, giaur go zabija, idzie do klasztoru, nie żałuje swych czynów, apel o walkę o niepodległość. A.Mickiewicz „Oda do młodości” popiera młodzież aby odkrywali nowe drogi, potępia starych nie lubiących nic nowego-szkiełko i oko rozum, wiedza. „Ballady i romanse” oparte na wierzeniach, dwa światy, niemożność poznania wszystkiego. Ballada-„Świteź” dno jeziora ,kobieta, miasto, wierzenia ludowe.„Dziady cz. II” lekkie: Józio i Rózia szczęśliwe na ziemi, najcięższe: widmo złego pana, nie można mu pomóc, pośrednie: pasterka Zosia, obojętność wobec miłości. koźlarz, ostatnie przyszło widmo nie sposób pomóc „Dziady cz. IV” trzy godziny: miłości, rozpaczy, przestrogi. Gustaw, ukochana wychodzi za bogatego Sonety krymskie przyroda, tęsknota, krajobraz „Stepy akermańskie” autor opisuje tęsknotę za krajem „Nad wodą wielką i czystą”, „Snuć miłość” piękne odczucie „Burza” walka o przeżycie. „Konrad Wallenrod” Walter Alf, konflikt moralno etyczny, Aldona życie na wsi, krzyżacy, dobro kraju ponad prywatne patriota. „Dziady cz. III” nie był na powstan.listopad. za to napisał dziady III patriota, mesjanizm Polska winkelridem narodów, bunt przeciw bogu, prometeizm, Gustaw w Konrada „Pan Tadeusz” ważna rola emisariuszy (Robak)Jacek Soplica, patriotyzm, nadzieja, szlachta musi się zjednoczyć, miłość Tadeusz i Zosia. Juliusz Słowacki „Kordian” I akt, próba samobójstwa przezmiłość do Laury, nie może znaleźć celu w życiu, Wioletta chce go skuli kasy on to wykrywa, II akt podróże po Europie, przemiana Polska winkelridem narodów. Kordian chce walczyć o wolność, próba zabicia cara-mdleje.
„Grób Agamemnona” –dwie części, porównanie walki Polaków z klęska Greków(300 spartan zginęło ale walczyli) pod Cheroneą. Słowacki wzywa tu do zjednoczenia i walki o wolność. „Hymn” Smutno mi, Boże. Przedstawia człowieka tułacza, wygnańca z kraju. Tęsknota za ojczyzna i tam pochówkiem. „Testament mój” rozliczenie z życiem, analiza błędów, wskazówki dla młodego pokolenia. Zygmunt Krasiński „Nie-Boska Komedia” hrabia Henryk, demokraci kontra rewolucjoniści-zemsta, każda rewolucja kończy się porażką. Cyprian Kamil Norwid „Fortepian Szopena” zastanawia się nad sensem życia, opis wizyty u Szopena, trwałoś twórczości. „Do obywatela Johna Brown” walczy John o wolność murzynów i za to zostaje skazany na śmierć. Fredro „Śluby panieńskie” Gustaw + Aniela, Albin + Klara, brak tragedii, dobrze się kończy. Pozytywizm II połowa XIX – 1890. Adam Asnyk „Limba” ostatnia z rodu, pokolenie starych, „Do młodych” zachęca młodych do odkrywania nowych nie odkrytych dróg. Maria Konopnicka „mendel Gdański” tolerancja dla Żydów. „Rota” przysięga ojczyźnie, Bóg, honor, ojczyzna. „Nasza szkapa” ukazana bieda, krzywda dziecka. H.Sienkiewicz „Szkice węglem” niedokształcenie chłopa i jego dramat po uwłaszczeniu. „Janko muzykant” ” fałszywa dobroczynność, brak odpowiedzialności, zamiast pomocy zabawa, okazujmy pomoc innym „Potop” opis najazdu Szwedów na Polskę. E.Orzeszkowa „Nad Niemnem” Korczyńscy,Jan i Cecylia Bohatyrowicze, Justyna Orzelska, najważniejsza wartość to praca, patriotyzm kult mogiłły. B.Prus „Lalka” Wokulski, Rzecki, Iza Łęcka, Wolulski się rujnuje a miłość do Łęckiej- wykrywa zdradę.„Powracająca fala” Gotlieb Adler, Ferdynand, Gosławski, krytyka bogatych, wyzysku robotników. Młoda Polska Przerwa-Tetmajer „Koniec wieku XIX” zanik wartości, bezradność, nie ma żadnego ratunku, dekadentyzm „Dziś” pesymizm, schyłkowość, katastrofizm, zwątpienie w ideały, w świat, w Boga, brak wartości „Nie wierzę w nic” sonet, zniszczenie ideałów, „konieczność jest wszystkim, wola ludzka niczym” Wyspiański „Wesele” Rydel + Mikołajczykówna w domu Włodzimierza Tetmajera Zapolska „Moralność pani Dulskiej” Aniela, Felicjan, Hesia, Mela, Zbyszko, Hanka, Reymont „Chłopi” Maciej i Antek, Jagna, wpływ rytmu przyrody, kalendarz obyczajowo-liturgiczny Żeromski „Ludzie bezdomni” Tomasz Judym doktor, Cisy, Joasia, Węglichowski, Krzywosąd, rozdarta sosna XX lecie Staff "Ars Poetica" poezja powinna wypływać z samego dna serca, bogactwo wnętrza artysty Leśmian "Dusiołek" Bóg stworzył zło i nie pomaga z nim walczyć, człowiek jest sam. "Dziewczyna" 12 braci, nie liczy się osiągnięcie celu tylko dążenie do niego. Żeromski "Przedwiośnie" Rodowód, I-Szklane domy, II-Nawłoć, III-Wiatr ze Wschodu. Baku, ojciec - Seweryn, rewolucja komunistyczna, zwłoki Ormianki, przyjaźń z Szymonem Gajowcem - patriotyzm, Hipolit Wielosławski - Nawłoć, później Chłodek, program Gajowca oparty na ewolucji, gruntowne, powolne reformy, rozwój gospodarki, oświaty, obronności, praca organiczna, Antoni Lulek - komunista, poprawa losu ciemiężonych, realizacja planu tylko drogą rewolucji, w wyniku której przestaną istnieć klasy społ. Nałkowska "Granica" Zenon Ziembiewicz, Ela Biecka, Justyna Bogutówna. granice: ekonomiczno-społeczna (zubożałe ziemiaństwo (zenon); mieszczaństwo (Kolichowska, Ela); arystokracja mieszczańska (Tczewscy); biedota wiejska (Justyna z matką); nędzarze (Gołąbska)). Granica moralna, doprowadza do nieszczęścia drugiego człowieka (romans z Jus). Odporności psychicznej (usunięcie ciąży). Psychologiczna (kres możliwości poznania tajemnic własnej osobowości). Filozoficzna (poznanie ostatecznej prawdy) Gombrowicz "Ferdydurke" Józio, Pimko, Syfon, Miętus, Młodziakowie, Hurleccy. I-gimnazjum, II Młodziakowie, III-Hurleccy. Człowiek nigdy nie jest sobą, przez całe życie uwikłany jest w schematy, formę. Nie może się uwolnić. Witkiewicz "Szewcy" 4 przewroty, faszystowska - prokurator Robert Scurvy i bojówka Dziarskich Chłopców. komunistyczny - Sajetan i szewcy, którzy likwidują przywódcę. anarchistyczna - Hiper-Robociarz. totalitaryzm - Towarzysze X i Abramowski. Największe korzyści z rewolucji odnoszą ci, którzy w odpowiednim momencie sięgnęli po włądze, a nie zwycięzcy. Ludzie po objęciu władzy sami stają się tyranami. WSPÓŁCZESNOŚĆ Słonimski "Alarm"; Gałczyński "Pieśń o żołnierzach z Westerplatte" Baczyński "Pokolenie II" tragedia Kolumbów, "nie ma litości (...) nie ma sumienia (...) nie ma miłości (...) trzeba zapomnieć". W snach i na jawie apokaliptyczne wizje. Nieodwracalne zmiany w psychice. Wątpliwość, czy nazwą ich bohaterami, czy będą chcieli zapomnieć. "Ten czas" apokalipsa spełniona, "Nie stanie naszych serc". Wiersz w ciemnych barwach, trumny, szubienice "Z głową na karabinie" zacisk. krąg, zestawienie z przeszłością, nieśmiałość wobec życia, odwaga wobec śmierci. Różewicz "Ocalony" szuka "nauczyciela i mistrza", który na nowo "oddzieli światło od ciemności". Tylko fizyczne ocalenie, filozofia, religia, etyka to tylko puste słowa "Lament" przypomina modlitwę, ale podmiot liryczny już dawno utracił wiarę i zdolność rozmowy z Bogiem. Poeta mówi o sobie jak o mordercy, ślepym narzędziu wręku kata. "Nie wierzę w przemianę wody w wino (...) grzechów odpuszczenie (...) ciała zmartwychwstanie" "Róża" złotowłosa dziewczyna zestawiona z kwiatem. pamięć o zmarłych przemija
Miłosz "Campo di Fiori" Bruno (1600), getto płonie a ludzie bawią się na karuzeli "Piosenka o końcu świata" wizja czasów ostatecznych, inaczej niż w Apokalipsie, ludzkość może zniknąć w jednej chwili, bez znaków. Nałkowska "Medaliony"-(Profesor Spanner, Dno, Kobieta Cmentarna, Przy torze kolejowym, Wiza, Człowiek jest mocny, Dorośli i dzieci w Oświęcimiu) Borowski "Opowiadania" (Pożegnanie z Marią, U nas w Auschwitzu..., Dzień na Harmenzach, Proszę państwa do gazu) Herling-Grudziński "Inny świat" Kostylew, armia Andersa, szpital Krall "Zdążyć przed Panem Bogiem" Edelman, 200 bojowników, demitologizacja, samobójstwa Białoszewski "Pamiętnik z powstania warszawskiego" podejście do powstania zwykłego cywila, 63 dni.