Referat. Prawo - transplantologia.

Polsce prawo dopuszcza fakt, e dawcą narządu mo e być osoba niespokrewniona. Wzbudza to wiele kontrowersji ze względu na mo liwość oddawania narządów w zamian za korzyści majątkowe. W sprawie wymiany lub handlu narządami z krajami Unii Europejskiej dotychczas nie stwierdzono przypadku handlu narządami do przeszczepienia. Czy stwierdzono taki przypadek w Polsce? Nie. Ponadto przyjmowanie korzyści majątkowych za oddane komórki, tkanki lub narządy jest zabronione prawem. Ustawa z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. nr 169, poz. 1411) reguluje powy sze kwestie w następujący sposób: Artykuł 3. 1. Za pobrane od dawcy komórki, tkanki lub narządy nie mo na ądać ani przyjmować zapłaty lub innej korzyści majątkowej. 2. Zwrot kosztów pobrania, przechowywania, przetwarzania, sterylizacji, dystrybucji i przeszczepiania komórek, tkanek lub narządów pobranych od dawcy nie jest zapłatą i nie stanowi korzyści majątkowej w rozumieniu ust. 1. 3. Do kosztów pobrania, przechowywania, przetwarzania, sterylizacji, dystrybucji i przeszczepiania komórek, tkanek lub narządów zalicza się koszty obejmujące pobranie komórek, tkanek i narządów od dawcy, pobyt potencjalnego ywego dawcy w szpitalu, wydanie opinii lekarskich, zabiegu pobrania, badań laboratoryjnych przed i po pobraniu, hodowanie komórek do przeszczepiania, transport z zakładu opieki zdrowotnej lub do tego zakładu, w którym ma być dokonany przeszczep, oraz przechowywanie, przetwarzanie i sterylizacja. 4. Zwrotu kosztów określonych w ust. 3 dokonuje zakład opieki zdrowotnej, któremu dostarczono w celu przeszczepienia komórki, tkanki lub narządy. Szczegółowo powy sze problemy określa rozporządzenie ministra zdrowia z 24 października 2007 r. w sprawie ustalania kosztów czynności związanych z pobieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem, sterylizacją i dystrybucją komórek, tkanek i narządów oraz sposobu zwrotu tych kosztów. Jednocześnie ustawodawca za nieprzestrzeganie powy szych kwestii przewidział następujące sankcje: Artykuł 43. Kto rozpowszechnia ogłoszenia o odpłatnym zbyciu, nabyciu lub o pośredniczeniu w odpłatnym zbyciu lub nabyciu komórki, tkanki lub narządu w celu ich przeszczepienia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub karze pozbawienia wolności do roku. Artykuł 44. 1. Kto w celu uzyskania korzyści majątkowej nabywa lub zbywa cudzą komórkę, tkankę lub narząd, pośredniczy w ich nabyciu lub zbyciu bądź bierze udział w przeszczepianiu pozyskanych wbrew przepisom ustawy komórek, tkanek lub narządów, pochodzących od ywego dawcy lub ze zwłok ludzkich, podlega karze pozbawienia wolności od lat 3. 2. Je eli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu, podlega karze pozbawienia wolności od lat 5. Artykuł 45. Kto prowadzi działalność przewidzianą przepisami ustawy dla banku komórek i tkanek bez wymaganego pozwolenia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Artykuł 46. Kto, bez wymaganego pozwolenia, pobiera komórkę, tkankę lub narząd w celu ich przeszczepienia albo je przeszczepia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Mo liwość oddania narządu (nerki, części wątroby) reguluje ww. ustawa, której art. 12 i 13 brzmi: Artykuł 12. 1. Komórki, tkanki lub narządy mogą być pobierane od ywego dawcy w celu przeszczepienia innej osobie, przy zachowaniu następujących warunków: 1) pobranie następuje na rzecz krewnego w linii prostej, rodzeństwa, osoby przysposobionej lub mał onka oraz, z zastrze eniem art. 13, na rzecz innej osoby, je eli uzasadniają to szczególne względy osobiste; 2) w odniesieniu do pobrania szpiku lub innych regenerujących się komórek lub tkanek pobranie mo e nastąpić równie na rzecz innej osoby ni wymieniona w pkt 1; 3) zasadność i celowość pobrania i przeszczepienia komórek, tkanek lub narządów od określonego dawcy ustalają lekarze pobierający i przeszczepiający je określonemu biorcy na podstawie aktualnego stanu wiedzy medycznej; 4) pobranie zostało poprzedzone niezbędnymi badaniami lekarskimi ustalającymi, czy ryzyko zabiegu nie wykracza poza przewidywane granice dopuszczalne dla tego rodzaju zabiegów i nie upośledzi w istotny sposób stanu zdrowia dawcy; 5) kandydat na dawcę został przed wyra eniem zgody szczegółowo, pisemnie poinformowany o rodzaju zabiegu, ryzyku związanym z tym zabiegiem i o dających się przewidzieć następstwach dla jego stanu zdrowia w przyszłości przez lekarza wykonującego zabieg oraz przez innego lekarza niebiorącego bezpośredniego udziału w pobieraniu i przeszczepieniu komórek, tkanek lub narządu; 6) kobieta cię arna mo e być kandydatem na dawcę jedynie komórek i tkanek; ryzyko, o którym mowa w pkt 4 i 5, określa się w tym przypadku równie dla mającego się urodzić dziecka przy tkanek. 2. W przypadku gdy zachodzi bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty ycia, a niebezpieczeństwa takiego nie mo na uniknąć w inny sposób ni przez dokonanie przeszczepu szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej, dawcą na rzecz rodzeństwa mo e być równie małoletni, je eli nie spowoduje to dającego się przewidzieć upośledzenia sprawności organizmu dawcy. 3. Pobranie szpiku lub komórek krwiotwórczych krwi obwodowej od małoletniego, który nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych, mo e być dokonane za zgodą przedstawiciela ustawowego po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania kandydata na dawcę. W przypadku gdy dawcą szpiku jest małoletni powy ej lat 13, wymagana jest tak e jego zgoda. 4. Sąd orzeka na wniosek przedstawicieli ustawowych kandydata na dawcę, po wysłuchaniu małoletniego i zasięgnięciu opinii biegłego psychologa, a w przypadku małoletniego powy ej lat szesnastu - równie na jego wniosek. Do wniosku nale y dołączyć orzeczenie lekarskie stwierdzające, e pobranie szpiku nie spowoduje dającego się przewidzieć upośledzenia organizmu dawcy. 5. Rozpoznanie wniosku, o którym mowa w ust. 4, następuje w terminie 7 dni. 6. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wymagania zdrowotne, jakim powinien odpowiadać kandydat na dawcę, wykaz badań lekarskich i pomocniczych badań diagnostycznych, jakim powinien podlegać kandydat na dawcę komórek, tkanek lub narządu oraz przeciwwskazania do oddania komórek, tkanek lub narządu, uwzględniając stan zdrowia ywego dawcy. Artykuł 13. 1. Pobranie komórek, tkanek lub narządu od ywego dawcy na rzecz osoby niebędącej krewnym w linii prostej, rodzeństwem, osobą przysposobioną lub mał onkiem wymaga zgody sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu dawcy, wydanego w postępowaniu nieprocesowym, po wysłuchaniu wnioskodawcy oraz po zapoznaniu się z opinią Komisji Etycznej Krajowej Rady Transplantacyjnej. 2. Przepis ust. 1 nie dotyczy pobrania szpiku i innych regenerujących się komórek lub tkanek. 3. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek kandydata na dawcę. Do wniosku dołącza się: 1) pisemną zgodę biorcy na pobranie komórek, tkanek lub narządu od tego dawcy; 2) opinię Komisji Etycznej Krajowej Rady Transplantacyjnej; 3) orzeczenie kierownika zespołu lekarskiego mającego dokonać przeszczepienia o zasadności i celowości wykonania zabiegu. 4. Rozpoznanie wniosku, o którym mowa w ust. 3, następuje w terminie 7 dni. Artykuł 14. Postępowanie w sprawach, o których mowa w art. 12 ust. 3 oraz w art. 13, jest wolne od opłat sądowych. W sprawie rozwiązań prawnych oraz stosowania praktyk w zakresie przeszczepiania narządów i tkanek dziecięcych, a w szczególności stwierdzania śmierci mózgowej u dzieci, problemy powy sze regulują następujące przepisy (uwaga - przepisy te regulują równie stwierdzanie śmierci mózgowej u dorosłych). Ustawa z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. nr 169, poz. 1411), której przepisy brzmią: Artykuł 9. Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu). Kryteria i sposób stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu ustalają powołani przez ministra właściwego do spraw zdrowia specjaliści odpowiednich dziedzin medycyny przy uwzględnieniu aktualnej wiedzy medycznej. 3. Minister właściwy do spraw zdrowia ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Monitor Polski kryteria i sposób stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu. 4. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu stwierdza jednomyślnie, na podstawie kryteriów, o których mowa w ust. 3, komisja zło ona z trzech lekarzy, posiadających specjalizację, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii. 5. Komisję, o której mowa w ust. 4, powołuje i wyznacza jej przewodniczącego kierownik zakładu opieki zdrowotnej lub osoba przez niego upowa niona. 6. Lekarze wchodzący w skład komisji, o której mowa w ust. 4, nie mogą brać udziału w postępowaniu obejmującym pobieranie i przeszczepianie komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej, u której dana komisja stwierdziła trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu. Obwieszczenie ministra zdrowia w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzania trwałego, nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) zostało wydane na podstawie ww. artykułu ustawy i ustalone przez specjalistów z dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii, neurologii, neurochirurgii oraz medycyny sądowej. 3. Obwieszczenie to dotyczące dzieci zawiera zapisy, o następującej treści: Rozpoznawanie śmierci mózgu u dzieci Dla potrzeb diagnostyki śmierci mózgu u dzieci wyró nia się trzy grupy wiekowe: a) noworodki 7-28 dni ycia, b) dzieci do końca drugiego roku ycia, c) dzieci powy ej drugiego roku ycia. U dzieci odstęp czasu pomiędzy dwoma seriami badań musiwynosić: 1) u noworodków - co najmniej 72 godziny, niezale nie od przyczyny uszkodzenia mózgu (pierwotnej lub wtórnej), 2) u dzieci do końca drugiego roku ycia - co najmniej 24 godziny, niezale nie od przyczyny uszkodzenia mózgu (pierwotnej lub wtórnej), 3) u dzieci powy ej dwóch lat - jak u dorosłych. Okres ten mo e być skrócony do 3 godzin pod warunkiem potwierdzenia śmierci mózgu, co najmniej jednym badaniem instrumentalnym, określonym w obwieszczeniu. U noworodków i dzieci do końca drugiego roku ycia nieodwracalność zmian w mózgu nale y zawsze potwierdzić wykonaniem badania instrumentalnego. W powy szych kryteriach są przestrzegane przepisy prawa międzynarodowego, w tym postanowienia Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka. Przepisy powy sze zostały wydane nie w kontekście potrzeb medycyny transplantacyjnej (pobierania narządów do przeszczepienia), ale w celu stwierdzenia trwałego, nieodwracalnego ustania czynności mózgu we wszystkich przypadkach schorzeń, które doprowadziły do śmierci mózgowej. Prawo w sposób bardzo jasny określa mo liwości wyra enia sprzeciwu na pobranie po śmierci komórek, tkanek i narządów. Pobrania po śmierci komórek, tkanek i narządów w celu ich przeszczepienia u ludzi mo na dokonać, je eli osoba zmarła nie wyraziła za ycia sprzeciwu. Sprzeciw wyra a się w formie: 1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich; 2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis; 3) oświadczenia ustnego zło onego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego. Sprzeciw mo e być równie wyra ony przez przedstawiciela ustawowego. Sprzeciw taki umieszcza się w centralnym rejestrze zgłoszonych sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów. Rejestr ten prowadzi Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do spraw Transplantacji Poltransplant. Sprzeciw mo na wysłać drogą pocztową na adres Poltransplantu, wypełniając formularz sprzeciwu zamieszczony na jego stronie internetowej. Kontakt z Poltransplantem: 02-005 Warszawa, ul. Lindleya 4, adres internetowy: www.poltransplant.org.pl. W związku z koniecznością implementacji prawa polskiego do wymogów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/23/WE z 31 marca 2004 r. oraz przepisów dyrektyw Komisji 2006/17/WE z 8 lutego 2006 r. i 2006/86/WE z 24 października 2006 r. wprowadzających w ycie Dyrektywę 2004/23/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do niektórych wymagań technicznych dotyczących dawstwa, pobierania i badania tkanek i komórek ludzkich nale ało znowelizować ustawę z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów. Projekt nowelizowanej ustawy obejmuje między innymi: 1. systematyczne podnoszenie kwalifikacji przez osoby wykonujące czynności bezpośrednio związane z pobieraniem, testowaniem, przetwarzaniem, przechowywaniem i przeszczepianiem komórek, tkanek lub narządów, które dotyczące szkoleń: a) wstępnych - dla osób nowo zatrudnionych, b) ustawicznych, nie rzadziej ni co dwa lata - dla wszystkich pracowników, c) uaktualniających - w przypadku zmian procedur lub rozwoju wiedzy naukowej w zakresie pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów, 2. zasady monitorowania pobranych, przetworzonych, przechowywanych, dystrybuowanych i przeszczepionych komórek i tkanek, 3. konieczność walidacji i określania stanów krytycznych wszystkich procesów oraz kwalifikacji sprzętu, urządzeń technicznych i środowiska przebiegających procesów przetwarzania komórek lub tkanek, 4. zasady przywozu i wywozu komórek, tkanek i narządów z lub do krajów Unii Europejskiej lub krajów trzecich, 5. przepisy karne i kary: a) za wwóz i wywóz komórek, tkanek i narządów bez odpowiedniej zgody, b) za niezgłaszanie biorców do krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie, c) za niezgłaszanie pozyskanych dawców komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej do rejestru szpiku i krwi pępowinowej, 6. regulacje spraw dotyczących pobierania, przechowywania i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów, których nieuregulowanie powoduje znaczne utrudnienia w transparentnym przebiegu procedur związanych z pobieraniem, przechowywaniem i przeszczepianiem komórek, tkanek i narządów. Powy sze ma polegać na oddzieleniu płatności następujących procedur: a) wysunięcia podejrzenia śmierci mózgowej wraz z komisyjnym orzeczeniem o śmierci mózgowej oraz podtrzymywanie czynności narządów zmarłego w celu ich pobrania do przeszczepienia, b) czynności związane z pobraniem komórek, tkanek i narządów, c) czynności związane z przechowywaniem, transportem i przeszczepieniem komórek, tkanek i narządów. Dotychczas ww. procedury były opłacane przez szpital przeszczepiający, co mogło powodować sugestie zainteresowania szpitala przeszczepiającego, co do stwierdzania śmierci mózgowej u przyszłych dawców narządów. Projekt nowelizacji ustawy z 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów zakłada rozdzielenie finansowania tych procedur w następujący sposób: a) procedura, o której mowa w pkt a - ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, b) procedura, o której mowa w pkt b - ze środków finansowych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego do Spraw Transplantacji Poltransplant, c) procedura, o której mowa w pkt c - ze środków szpitala przeszczepiającego, czyli środków przeznaczonych na świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane z bud etu państwa, z części pozostającej w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia. Koszt komisyjnego stwierdzenia śmierci mózgu proponuje się przenieść do procedur finansowanych z bud etu Narodowego Funduszu Zdrowia. Uzasadnieniem dla tego rozwiązania jest fakt, e śmierć mózgową stwierdza się nie tylko na potrzeby pobrania narządów w celu ich przeszczepienia, ale równie w celu przerwania długotrwałego nieuzasadnionego leczenia pacjentów, u których podejrzewa się śmierć mózgową, 7. ujednolicenie zasad rekrutacji potencjalnych dawców komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej zmierzających do powstania w Polsce ośrodków potencjalnych dawców komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej. Powy sze ma zapewnić pozyskiwanie dla chorych w Polsce komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej od dawców z polskich ośrodków dawców, 8. zorganizowanie ośrodków kwalifikujących chorych do przeszczepiania narządów, komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej z określeniem ich zadań, a szczególnie obowiązku zgłaszania chorych do listy osób oczekujących na przeszczepienie narządów, komórek krwiotwórczych szpiku i krwi obwodowej, 9. umo liwienie bankom tkanek i komórek pobieranie komórek i tkanek ze zwłok ludzkich poprzez organizowanie zespołów pobierających, których zadaniem będzie pobieranie komórek i tkanek od dawców dla potrzeb banku tkanek i komórek. Ustawowe regulacje powy szych kwestii powodują, i procedury transplantacyjne dotyczące komórek, tkanek i narządów staną się bardziej przejrzyste, wolne od nieuzasadnionych podejrzeń, podniosą je na wy szy poziom w zakresie bezpieczeństwa biorców oraz mogą przyczynić się do poprawy akceptacji społecznej tej metody leczenia. ZGODA NA ODDANIE ORGANÓW PO ŚMIERCI Według badań przeprowadzonych przez CBOS ponad około 90 proc. Polaków popiera transplantację jako metodę leczenia. Gotowość oddania narządów do przeszczepienia jest najwy szym aktem miłości, gestem człowieczeństwa, obowiązkiem i przejawem ludzkiej solidarności, tak twierdził papie Jan Paweł II i tak twierdzi około 51 proc. Polaków, którzy z pełnym przekonaniem wyra ają zgodę na oddanie swoich narządów po śmierci. Dlatego te spontanicznie w społeczeństwie zrodziła się akcja podpisywania zgody na pobranie komórek, tkanek i narządów. Formularz takiej zgody mo na otrzymać z Poltransplantu i nosić go przy sobie, o istnieniu takiej zgody nale y równie powiadomić rodzinę, która najczęściej odmawia pobrania narządów od zmarłego, nawet wtedy gdy nie jest on zarejestrowany w centralnym rejestrze zgłoszonych sprzeciwów Poltransplantu.

Sory, ale ja Ci w tym niestety nie pomogę :(