AUTORYTET – UZNANIE, PRESTIŻ OSÓB, GRUP I INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH OPARTE NA CENIONYCH W DANYM SPOŁECZEŃSTWIE WARTOŚCIACH. JEST TO RÓWNIEŻ : POWAGA MORALNA, WIARYGODNOŚĆ. ISTOTĄ AUTORYTETU JEST TO, ŻE KIEROWANI POZYTYWNIE OCENIAJĄ WALORY CHARAKTERU I UMYSŁU KIEROWNIKA, WSKUTEK TEGO, SĄ Z GÓRY NASTAWIENI NA POSŁUSZEŃSTWO, SĄ PRZEKONANI O SŁUSZNOŚCI I TRAFNOŚCI OTRZYMYWANYCH POLECEŃ – JEST TO AUTORYTET RZECZYWISTY. JEGO ZDOBYCIE WYMAGA CZASU, WIĘC W POCZĄTKOWYM SPRAWOWANIA FUNKCJI OKRESIE MOŻE GO ZASTĄPIĆ AUTORYTET ZEWNĘTRZNY. UZYSKUJE SIĘ GO NA PODSTAWIE ZEWNĘTRZNYCH INSYGNIÓW WŁADZY. ZEWNĘTRZNE OZNAKI WŁADZY UPEWNIAJĄ PODWŁADNYCH, ZE DANA OSOBA JEST UPOWAŻNIONA DO UDZIE-LANIA IM ZLECEŃ. ISTNIEJE AUTORYTET WŁADZY (POLITYCZNEJ), INSTYTUCJI, FUNKCJI, STANOWISKA. AUTORYTET JEST JEDNYM ZE ŹRÓDEŁ WŁADZY, MOŻNOŚCI KIEROWANIA INNYMI. SYTUACJĘ PODOBNA DO AUTORYTETU MOŻE WYTWORZYĆ ŻYCZLIWOŚĆ PODWŁADNYCH DO PRZEŁOŻONEGO, KTÓRA JEST CZĘSTO ICH PODWŁADNYCH NA ŻYCZLIWOŚĆ PRZEŁOŻONEGO. MÓWIMY TEŻ O AUTORYTECIE OSOBISTYM, KTÓRY MA KILKA ODMIAN : 1. AUTORYTET WIĄŻĄCY SIĘ Z UMIEJĘTNOŚCIAMI KIEROWNICZYMI : KIEROWNIK MA NIE TYLKO WŁADZĘ, ALE RÓWNIEŻ POSŁUCH U PODWŁADNYCH Z RACJI SPRAWNEGO WYKONYWANIA FUNKCJI KIEROWNICZYCH. 2. AUTORYTET SPECJALISTY : WYNIKA Z WIEDZY I POSIADANYCH UMIEJĘTNOŚCI NAUKOWYCH, ARTYSTYCZNYCH, TECHNICZNYCH 3. AUTORYTET OPIERAJĄCY SIĘ NA WALORACH ZWIĄZANYCH Z OSOBOWOŚCIĄ 4. AUTORYTET CHARYZMATYCZNY : WYNIKA Z POŁĄCZENIA WŁADZY Z INTUICYJNIE TYLKO UCHWYTNYMI ZALETAMI OSOBISTYMI. UJAWNIA SIĘ W WARUNKACH GDY AKCENTOWANE SĄ TAKIE SPRAWY JAK SŁUSZNOŚĆ, SPRAWIEDLIWOŚĆ, RÓWNOŚĆ. UJAWNIA SIĘ GDY PRZYWÓDCA JEST MĄDRY, WYKSZTAŁCONY I KOMPETENTNY A MUSI ZAJĄĆ POZYCJĘ OSTATECZNEGO AUTORYTETU W ORGANIZACJI. WŁADZA WIĘKSZOŚĆ LUDZI DORASTA PODLEGAJĄC PEWNYM AUTORYTETOM. RODZICE, NAUCZYCIELE, SZEFOWIE, RZĄD MAJĄ UZNANE PRAWO MÓWIENIA NAM W OKREŚLONYCH WARUNKACH CO MAMY ROBIĆ. WŁADZA W DUŻYM STOPNIU JEST CZĘŚCIĄ KULTURY, LUDZIE SĄ NASTAWIENI, ŻE WŁADZA MA ZAŁATWIAĆ SPRAWY. FORMALNEMU SYSTEMOWI WŁADZY TOWARZYSZĄ NIEFORMALNE PODSTAWY WŁADZY I WPŁYWÓW. KIEROWNICY W CELU POZYSKANIA PODWŁADNYCH POSŁUGUJĄ SIĘ NIE TYLKO AUTORYTETEM OFICJALNYM, ALE RÓWNIEŻ SWOJĄ WIEDZĄ, DOŚWIADCZENIEM I UZDOLNIENIAMI PRZYWÓDCZYMI. JEDNĄ Z POSTACI WŁADZY JEST AUTORYTET FORMALNY, KTÓRY JEST PRZECIWIEŃSTWEM AUTORYTETU OSOBISTEGO. PRZYPADA ON ZE WZGLĘDU NA PEŁNIONE FUNKCJE I POSIADANĄ WŁADZĘ. OPIERA SIĘ NA PRZYZNANIU PRAWA DO WYWIERANIA WPŁYWU, POŚREDNIO LUB BEZPOŚREDNIO POWODUJĄCEGO ZMIANY W ZACHOWANIU LUB POSTAWACH PODWŁADNYCH. PRAWO WYWIERANIA WPŁYWU WYNIKA Z OFICJALNEGO STANOWISKA ZAJMOWANEGO W ORGANIZACJI. ZANIM CZŁOWIEK WYKONA POLECENIE, MUSI UZNAĆ, ŻE TEN, KTO TO POLECENIE WYDAJE, MA DO TEGO PRAWO. ŹRÓDŁA AUTORYTETU FORMALNEGO : 1. POGLĄD KLASYCZNY - ZAKŁADA, ŻE WŁADZA ZACZYNA SIĘ NA BARDZO WYSOKIM SZCZEBLU W SPOŁECZEŃSTWIE I NASTĘPNIE LEGALNIE JEST PRZEKAZYWANA NA NIŻSZE SZCZEBLE. NA SZCZYCIE MOŻE ZNAJDOWAĆ SIĘ PREZYDENT, KRÓL LUB ZBIOROWA WOLA LUDZI – PARLAMENT. POGLĄD TEN WYRAŻA SPOSÓB, W JAKI POSZCZEGÓLNE OSOBY POWINNY POSTĘPOWAĆ ORAZ WSKAZUJE, ŻE NIEPOSŁUSZEŃSTWO WOBEC POLECEŃ PRZEŁOŻONEGO JEST CZYMŚ ZŁYM I BĘDZIE PODLEGAŁO KARZE. KIEROWNICTWO MA UPRAWNIENIA DO WYDAWANIA POLECEŃ ZGODNYCH Z PRAWEM, A PODWŁADNI MAJĄ OBOWIĄZEK WYKONANIA ICH. POPRZEZ WSTĄPIENIE I POZOSTANIE W ORGANIZACJI (PODPISANIE UMOWY O PRACĘ)PODWŁADNI AKCEPTUJĄ WŁADZĘ PRZEŁOŻONYCH I TYM SAMYM PODEJMUJĄ SIĘ OBOWIĄZKU POSŁUSZEŃSTWA WOBEC POLECEŃ ZGODNYCH Z PRAWEM. POGLĄD TEN NIE WYJAŚNIA, DLACZEGO WIELU PRZEPISÓW NIE PRZESTRZEGA SIĘ, INNYM PODPORZĄDKOWUJE SIĘ NIE Z POWODU PRZYZWYCZAJENIA CZY OBAWY. 2. ZAŁOŻENIE PRZYZWOLENIA – PODSTAWĘ AUTORYTETU WIDZI U TEGO, NA KTÓREGO WYWIERA SIĘ WPŁYW (PODWŁADNYCH). DLATEGO NIE WSZYSTKIE UPRAWNIONE POLECENIA CZY ROZKAZY SĄ WYKONYWANE WE WSZYSTKICH OKOLICZNOŚCIACH. OTRZYMUJĄCY POLECENIE DECYDUJE O TYM, CZY MA BYĆ POSŁUSZNY, CZY TEŻ NIE. WEDŁUG TEGO POGLĄDU TO, CZY OKREŚLONE PRAWO MA MOC OBOWIĄZUJĄCĄ, CZY TEŻ NIE, JEST USTALANE PRZEZ OTRZYMUJĄCEGO ROZKAZ, A NIE WYDAJĄCEGO. JEŻELI PRZEŁOŻONY WYMAGA KRZYKIEM LEPSZEJ PRACY, NIKT NIE KWESTIONUJE JEGO PRAWA DO TAKIEGO POSTĘPOWANIA, ALE PODWŁADNI MOGĄ NIEPODPORZĄDKOWAĆ SIĘ TEMU ROZKAZOWI W WYNIKU OBOJĘTNOŚCI LUB ZŁOŚCI. WARUNKI, KIEDY CZŁOWIEK PODPORZĄDKOWUJE SIĘ WŁADZY : 1. KIEDY JEST W STANIE ZROZUMIEĆ POLECENIE . 2. KIEDY W MOMENCIE PODEJMOWANIA DECYZJI UZNA, ŻE POLE-CENIE NIE JEST NIEZGODNE Z CELA-MI ORGANIZACJI. 3. KIEDY W MOMENCIE PODEJMOWANIA DECYZJI UZNA, ŻE POLECENIE JEST ZGODNE Z CAŁOŚCIĄ JEGO INTERESÓW OSOBISTYCH. 4. KIEDY POD WZGLĘDEM UMYSŁOWYM I FIZYCZNYM JEST W STANIE WYKONAĆ TO POLECENIE. AKCEPTACJI AUTORYTETU SPRZYJA TAK ZWANA „STREFA OBOJĘTNOŚCI”, CZYLI „OBSZAR PRZYZWOLENIA”. OZNACZA TO SKŁONNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH LUDZI DO PRZYJMOWANIA POLECEŃ WYDAWANYCH PRZEZ PRZEŁOŻONYCH. ŹRÓDŁA WŁADZY (PODSTAWY) : 1. WŁADZA NAGRADZANIA – JEDNA OSOBA MOŻE NAGRODZIĆ DRUGĄ ZA WYKONANIE POLECENIA. STOSOWANIE NAGRÓD W CELU WZMOCNIENIA POŻĄDANYCH DZIAŁAŃ PODWŁADNYCH. RODZAJE NAGRÓD. 2. WŁADZA WYMUSZANIA – STOSOWANIE LUB MOŻLIWOŚĆ STOSOWANIA KAR ZA NIESPEŁNIENIE WYMAGAŃ. RODZAJ KAR. 3. WŁADZA Z MOCY PRAWA – (AUTORYTET FORMALNY). ISTNIEJE WTEDY, GDY PODWŁADNY UZNAJE, ŻE TE, KTO NIĄ DYSPONUJE, MA PRAWO DO WYWIERANIA WPŁYWU (W PEWNYCH GRANICACH). 4. WŁADZA ODNIESIENIA – MOŻE NIĄ DYSPONOWAĆ JEDNA OSOBA LUB GRUPA. OPIERA SIĘ ONA NA CHĘCI UPODOBNIENIA SIĘ DO KOGOŚ LUB NAŚLADOWANIA OSOBY, KTÓRA POSIADA TEN RODZAJ WŁADZY. JEJ SIŁA WIĄŻE SIĘ Z PRESTIŻEM I PODZIWEM, JEST NIMI OBDARZANY TEN, KTO TA WŁADZĄ DYSPONUJE. 5. WŁADZA EKSPERCKA – JEST TO PRZEKONANIE, ŻE SPRAWUJĄCY WŁADZĘ MA SZCZEGÓLNĄ WIEDZĘ CZY ZNAJOMOŚCI PRZEDMIOTU, KTÓREJ NIE MA TEN, NA KOGO WPŁYWA. ODNOSI SIĘ DO KONKRETNEJ, OGRANICZONEJ DZIEDZINY. ZE STANOWISKIEM KIEROWNICZYM WIĄŻE SIĘ KAŻDA Z WYMIENIONYCH PODSTAW WŁADZY. CECHY SKUTECZNYCH KIEROWNIKÓW A STOSOWANIE WŁADZY SKUTECZNI KIEROWNICY : 1. SĄ WRAŻLIWI NA ŹRÓDŁO SWOJEJ WŁADZY I DBAJĄ, ABY ICH DZIAŁANIA BYŁY ZGODNE Z OCZEKIWANIAMI INNYCH, 2. ROZUMIEJĄ I ZNAJĄ PODSTAWY WŁADZY I WIEDZĄ, Z KTÓREJ Z NICH SKORZYSTAĆ, W ZALEŻNOŚCI OD SYTUACJI I OSOBY. 3. WIEDZĄ, ŻE WSZYSTKIE PODSTAWY WŁADZY MAJĄ SWOJE ZALETY W OKREŚLONYCH WARUNKACH. 4. ROZWIJAJĄ SWOJE UMIEJĘTNOŚCI I WIARYGODNOŚĆ TAK, ŻEBY MOGLI POSŁUGIWAĆ SIĘ KAŻDĄ Z METOD (NAWIĄZYWANIE SOJUSZY, POGŁĘBIANIE WIEDZY..). 5. MAJĄ OSOBISTE CELE ZAWODOWE POZWALAJĄCE IM NA ROZSZERZANIE I STOSOWANIE WŁADZY. SZUKAJĄ STANOWISK, KTÓRE POZWALAJĄ ROZWIJAĆ UMIEJĘTNOŚCI – UZALEŻNIA TO OD NICH INNE OSOBY. SZUKAJĄ TEZ TAKICH STANOWISK, KTÓRE WYMAGAJĄ WŁADZY TAKIEJ, JAKIEJ SPRAWOWANIE IM ODPOWIADA. 6. UNIKAJĄ IMPULSYWNEGO EGOCENTRYCZNEGO DEMONSTROWANIA WŁADZY, NIE STOSUJĄ ZBĘDNEJ SZORSTKOŚCI W STOSUNKU DO OTOCZENIA. 7. WIEDZĄ, ŻE WŁADZA KONIECZNA JEST, ABY DZIAŁANIE DOPROWADZIĆ DO ZAMIERZONYCH SKUTKÓW. ROZUMIEJĄ, ŻE ABY OSIĄGNĄĆ CELE, NALEŻY SKUTECZNIE WPŁYWAĆ NA ZACHOWANIA I POSTAWY INNYCH. KIEROWNICY NA NIŻSZYCH SZCZEBLACH CZĘSTO POSIADAJĄ WŁADZĘ NIEFORMALNĄ. MOŻE ONA WYNIKAĆ Z POSIADANYCH INFORMACJI LUB WIEDZY O ORGANIZACJI, Z ICH UMIEJĘTNOŚCI I ZASOBÓW, NAD KTÓRYMI SPRAWUJĄ KONTROLĘ I KTÓRE MOGĄ DOSTARCZAĆ INNYM. KIEROWNICY MUSZĄ AKCEPTOWAĆ I ROZUMIEĆ WŁADZĘ, KTÓRA JEST WAŻNĄ CZĘŚCIĄ ICH PRACY. MUSZĄ NAUCZYĆ SIĘ, JAK TEJ WŁADZY UŻYWAĆ A NIE NADUŻYWAĆ, SZCZEGÓLNIE DO WŁASNYCH CELÓW. KAŻDA ORGANIZACJA ISTNIEJE PO TO, ABY OSIĄGNĄĆ WYZNACZONE CELE. ELEMENTAMI KAŻDEJ ORGANIZACJI JEST WŁADZA SZTABOWA I LINIOWA. - KIEROWNICY LINIOWI, TO SĄ TE OSOBY W ORGANIZACJI, KTÓRE BEZPOŚREDNIO ODPOWIADAJĄ ZA OSIĄGNIĘCIE CELÓW. WŁADZĘ LINIOWĄ PRZEDSTAWIA NORMALNA LINIA PODPORZĄDKOWANIA, - ROZPOCZYNAJĄCA SIĘ OD RADY NADZORCZEJ I SCHODZĄCA POPRZEZ POSZCZEGÓLNE SZCZEBLE DO TEGO , NA KTÓRYM WYKONYWANE SĄ PODSTAWOWE CZYNNOŚCI ORGANIZACJI. CZYNNOŚCI LINIOWE OKREŚLAJĄ CELE ORGANIZACJI. W MAŁEJ ORGANIZACJI WSZYSTKIE STANOWISKA MOGĄ MIEĆ CHARAKTER LINIOWY. KIEROWNICY LINIOWI KONCENTRUJĄ SWOJE WYSIŁKI BEZPOŚREDNIO NA WYTWARZANIU WYROBÓW LUB USŁUG. - SZTABY W ORGANIZACJACH – SĄ TO GRUPY OSÓB ŚWIADCZĄCYCH USŁUGI I DORADZAJĄCYCH PRACOWNIKOM LINIOWYM. SZTAB TO TE ELEMENTY ORGANIZACJI, KTÓRE NIE ZALICZAJĄ SIĘ DO LINII. ŚWIADCZY POMOC EKSPERCKĄ I PORADY NA RZECZ RÓŻNYCH KIEROWNIKÓW. MOŻE SŁUŻYĆ RADAMI PLANISTYCZNYMI W POSTACI BADAŃ, ANALIZ, I OPRACOWANIA MOŻLIWOŚCI WYBORU. MOŻE TEŻ POMAGAĆ WE WDRAŻANIU ZASAD POSTĘPOWANIA, W SPRAWOWANIU KONTROLI, W SPRAWACH PRAWNYCH I FINANSOWYCH ORAZ PROJEKTOWANIU I FUNKCJONOWANIU SYSTEMÓW PRZETWARZANIA DANYCH. PERSONEL SZTABU PRZEZNACZA WIĘKSZOŚĆ SWOJEGO CZASU PRACY NA ŚWIADCZENIE USŁUG I DORADZANIU PRACOWNIKOM LINII. STANOWISKA LINIOWE I SZTABOWE RÓŻNIĄ SIĘ ŹRÓDŁAMI WŁADZY. KIEROWNICY LINIOWI MAJĄ AUTORYTET FORMALNY, KTÓRY UPRAWNIA ICH DO NAKAZYWANIA INNYM, CO MAJĄ ROBIĆ. MAJĄ TEŻ WŁADZĘ NAGRADZANIA I WYMUSZANIA. CZŁONKOWIE SZTABU NAJCZĘŚCIEJ NIE MAJĄ FORMALNYCH UPRAWNIEŃ DO WYDAWANIA POLECEŃ. SPRAWUJĄ GŁÓWNIE WŁADZĘ EKSPERCKĄ – DORADZAJĄ. JEDNAK SZTABY MAJĄ POTENCJALNĄ WŁADZĘ NAGRADZANIA I WYMUSZANIA, MOGĄ DOSTARCZAĆ LUB POWSTRZYMAĆ SIĘ OD ŚWIADCZENIA SKUTECZNYCH USŁUG. SKUTECZNOŚĆ PRZYWÓDZTWA POGLĄDY: I. SKUTECZNOŚĆ PRZYWÓDZTWA ZALEŻY OD WYNIKU KOMBINACJI CECH OSOBOWOŚCIOWYCH PRZYWÓDCY. SZUKAJĄC TYCH CECH PORÓWNANO A/ CECHY LUDZI, KTÓRZY ZOSTALI PRZYWÓDCAMI Z CECHAMI TYCH, KTÓRYM SIĘ TO NIE UDAŁO. BADANIA NIE POTWIERDZIŁY, ŻE LUDZIE STAJĄCY SIĘ PRZYWÓDCAMI CHARAKTERYZUJĄ SIĘ WYRAŹNYM ZBIOREM OKREŚLONYCH CECH, KTÓRE ODRÓŻNIAŁYBY ICH OD NIEPRZYWÓDCÓW. B/ CECHY SKUTECZNYCH Z CECHAMI NIESKUTECZNYCH PRZYWÓDCÓW. W BADANIACH ODKRYTO, ŻE NAJWAŻNIEJSZYM CZYNNIKIEM ZWIĄZANYM ZE SKUTECZNOŚCIĄ JEST UMIEJĘTNOŚĆ STOSOWANIA METOD NADZORU ODPOWIEDNICH DO SYTUACJI. SKUTECZNE PRZYWÓDZTWO ZALEŻY OD STOPNIA, W JAKIM CECHY PRZYWÓDCY ODPOWIADAJĄ DANEJ SYTUACJI. Z WYSOKĄ SKUTECZNOŚCIĄ WIĄŻĄ SIĘ TEŻ NASTĘPUJĄCE CECHY : INTELIGENCJA, INICJATYWA I PEWNOŚĆ SIEBIE. BADANIA WYKAZAŁY, ŻE ISTNIEJE MNIEJSZE PRAWDOPODOBIEŃSTWO, ŻE PRZYWÓDCĄ ZOSTANIE KOBIETA, JEŻELI JEDNAK ZOSTANIE, TO BĘDZIE RÓWNIE SKUTECZNA JAK MĘŻCZYZNA. II. SKUTECZNOŚĆ PRZYWÓDZTWA ZALEŻY OD OSOBISTYCH ZACHOWAŃ. PRÓBY USTALENIA, CO SKUTECZNI KIEROWNICY ROBIĄ : W JAKI SPOSÓB DELEGUJĄ UPRAWNIENIA, JAK POROZUMIEWAJĄ SIĘ Z PODWŁADNYMI, JAK ICH MOTYWUJĄ, JAK WYKONUJĄ SWOJE ZADANIA, ZWRÓCIŁY UWAGĘ NA FUNKCJE I STYLE PRZYWÓDCZE. FUNKCJE PEŁNIONE W GRUPIE : ZWIĄZANE Z ROZWIĄZYWANIEM PROBLEMÓW - WSKAZYWANIE ROZWIĄZAŃ, - DOSTARCZANIE INFORMACJI, - PRZEDSTAWIANIE OPINII. B/ FUNKCJE SPOŁECZNE (UTRZYMANIE GRUPY) - PRZYZNAWANIE RACJI, - MÓWIENIE KOMPLEMENTÓW, - POŚREDNICTWO W SPORACH – MEDIACJE - PROTOKOŁOWANIE DYSKUSJI CZŁOWIEK, KTÓRY POTRAFIŁBY PEŁNIĆ OBIE GRUPY FUNKCJI, STAŁBY SIĘ SZCZEGÓLNIE SKUTECZNYM PRZYWÓDCĄ.
