a) Klasycyzm – za budowę logiczną konwencji artystyczne klasycyzmu uważany jest Kartezjusz – Rene Descortes (Dekar) – „Rozprawa o metodzie”. Uznawał on rozum jako jedyne źródło wiedzy, „Cogito ergo sum” – Myślę, więc jestem. Klasyczna literatura starała się odkrywać ład i harmonię świata. Pisarze starali się wydobyć ogólne uniwersalne prawa mnogości zjawisk. Klasyczni twórcy uważali, że rolą literatury jest przekształcenie świata, rozumne zmierzanie do świata do postępu przez oświecenie ludzkich umysłów. W oświeceniu klasycyzm spełniał funkcje dydaktyczno-moralizatorskie. - Johan Wolfgang Goethe – Cierpienia młodego Wertera. - Daniel Defoe – Przypadki Robinsona Crusoe - Jonathan Swift – Podróże Guliwera b) Sentymentalizm – (z ang. Sentimental – wrażliwy) Wywodzi się z tytułu powieści Laurence`a Stern`a – „podróż sentymentalna” - sentymentaliści pisali o swej wrażliwości. - penetracja wewnętrznego życia bohatera - zmysłowe doznanie - głosili pochwałę prostoty i czułości. - zachwycali się pięknem przyrody - literatura ta pogłębiała analizę psychologiczną postaci - zwraca uwagę na melodyjność wiersza Twórcą podstaw sentymentalizmu był Jean Jacques Rosseau – uważał, że cywilizacja odrywała człowieka od natury i czyniła go złym, a ludzie powinni żyć zgodnie z naturą i być wolni, równi i dobrzy, kierować się sercem. c) Rokoko – (z franc. Rocoille – muszla – charakterystyczny ornament oparty na motywie muszli) Literatura rokokowa charakteryzowała się wielką elegancją formy i subtelnością treści, najczęściej mówiła o miłości i nie miała funkcji dydaktycznych, miała dostarczać rozrywki. Mówiła o romansach kochanków, którzy bawili się kobietami – Casanova. Charakterystyczne gatunki rokokowe to epigramat, sielanki czy też anakreontyk. - Jan Potocki – Rękopis znaleziony w Saragossie. - Franciszek Zabłocki – Fircyk w zalotach
Pod koniec XVII wieku w Europie, a konkretnie we Francji rozpoczął się ruch umysłowy, nazwany oświeceniem. Oświecenie było epoką rozumu. Jak sama nazwa wskazuje ówcześni myśliciele pragnęli oświecić światłem rozum. Ludzie wieku świateł chcieli oświecić te dziedziny życia, które dotąd „były w cieniu”: naukę, filozofię, politykę, religię i oświatę. Idee, jakie przyświecały ludziom oświecenia bardzo różniły się od poglądów ludzi z odrodzenia- humanistów. Humaniści cofali się do przeszłości. Prawdy o człowieku szukali w Biblii i w dorobku antyku- epoki, która tak bardzo interesowała się ludzkim istnieniem. Za to ludzie oświecenia poszukiwali prawdy od początku, odkrywając wszystko na nowo. Pragnęli doświadczyć wszystkiego na własnej skórze. Chcieli wszystkiego się dowiedzieć i prowadzili własne, samodzielne odkrycia. Twórcy nowych prądów umysłowych zrywali z teologicznym poglądem na świat, głosząc nieograniczone możliwości ludzkiego rozumu. Oświeceni szukali nowego ładu, odwołując się do nauk eksperymentalnych.