Człowiek jest stworzeniem wyjątkowym między innymi (a może głównie dlatego), że jest świadomy wagi zmysłów przy poznawaniu i odbieraniu świata zewnętrznego. Jedynie człowiek świadomie wykorzystuje wrażliwość zmysłów dla własnej przyjemności. By odróżnić to, co przyjemne, od tego, co takie nie jest, stworzył między innymi takie pojęcia jak „piękno” i „brzydota”. Choć estetyka - nauka o poglądach na sztukę i źródłach jej powstania, oraz o kryteriach oceniania przedmiotów ze względu na ich piękno - jest najmłodszą dziedziną filozofii (słowo estetyka pochodzi z greckiego aisthētikós oznaczającego odczuwający, wrażliwy i tym samym jest też określeniem na poczucie piękna) – piękno już w antyku było jedną z najwyższych wartości. Stało się określeniem oznaczającym nie tylko tego, co nam się podoba, ale często jest też synonimem dobra. W starożytnej Grecji dobro, piękno i prawda należą już do najwyższego rodzaju wartości. W kulturze bardzo często zacierają się granice między tymi trzema pojęciami. W średniowieczu na przykład były one uznawane za trzy transcendentalia (czyli istotę bytu). Uznanie prawdy, dobra i piękna za transcendentalia ma źródło w koncepcji Tomasza z Akwinu uznania rzeczywistości jako dzieła Boga. Piękno jest zatem, od dawna w kulturze Zachodu uważane za jedną z najwyższych wartości, ale nigdy nie było określeniem jednoznacznym. Grecy (zwłaszcza Platon) pojęciem tym oznaczali, poza pięknymi rzeczami, także piękne myśli i piękne obyczaje (dobro, prawdę); sofiści ateńscy jednak jako piękno rozumieli już tylko to „co przyjemne dla wzroku i słuchu”. Stoicy posunęli się jeszcze dalej za piękne uważali bowiem, jedynie to, „co ma właściwą proporcję i ponętną barwę” (Cyceron). W średniowieczu piękno znowu pojawiło się także jako określenie wartości duchowych. Z kolei ludzie czasów renesansu zaczęli patrzeć na to pojęcie bardziej „plastycznie”, jakby przez pryzmat malarstwa. Dlatego w XV i XVI wieku, ludzie zaczęli zawężać pojęcie piękna tylko do zmysłu wzroku. Był to ostatni okres tak wąskiego rozumienia tego pojęcia, gdyż od XVII wieku pojęcie to zaczęło znów zwierać w sobie również wszystkie jego poprzednie definicje. Podsumowując – „piękno” może być albo synonimem dobra, albo jedynie pozytywną oceną odczuć estetycznych wielu zmysłów, albo – pojmowane najwęziej – tylko oceną wrażeń oddziałujących na zmysł wzroku. Jako, że w większości języków europejskich słowo „piękny” pochodzi od łacińskiego słowa bellum, (włoski i hiszpański – bello, francuski – beau, angielski – beautiful…), które pierwotnie odnosiło się jedynie do urody kobiet (lub dzieci), w tej pracy zajmę się tym właśnie aspektem piękna na przełomie wieków XVI, XVII i XVIII (zwłaszcza w baroku). Spróbuję przedstawić zmiany w kanonie ludzkiej urody w czasach nowożytnych, pokazać jak zmieniało się wyobrażenie ludzkiego piękna. W myśl XVI-wiecznej definicji piękna, że musi ono opierać się na zmyśle wzroku, postaram się udokumentować moją pracę nie tylko tekstami literackimi, ale również przykładami dzieł sztuki.
