Aby koordynować zachowania społeczne niezbędne są dwie zdolności. Musimy być zdolni do skutecznego komunikowania z innymi naszych odczuć emocjonalnych i musimy umieć rozszyfrowywać odczucia innych. Jeśli np. potrafimy zasygnalizować , że rozgniewaliśmy się na kogoś i możemy stać się agresywnymi , to często możemy powstrzymać tę osobę od robienia tego co nas drażni bez uciekania się do otwartej agresji. Z drugiej strony, jeśli potrafimy zakomunikować innym, że czujemy się smutni i bezradni , to zwiększamy nasze szanse uzyskania od nich pomocy . Podobnie dzięki umiejętnościom odczytywania przejawów emocji u innych możemy przewidywać dokładniej, kiedy się do nich zbliżyć a kiedy ich unikać, kiedy reagować łagodnie lub ostro. Według Paula Ekmana, wybitnego badacza ekspresji mimicznej , wszyscy ludzie stosują i rozumieją ten sam „język twarzy” . Ekman i jego współpracownicy udowodnili to, co jako pierwszy głosił Darwin – że ten sam zbiór ujawniających emocje wyrazów twarzy jest uniwersalny dla całego gatunku ludzkiego, przypuszczalnie dlatego, że są one wrodzonymi komponentami naszego dziedzictwa ewolucyjnego. Ludzie na całym świecie , niezależnie od różnic kulturowych, rasy, płci, czy wykształcenia, wyrażają podstawowe emocje w ten sam sposób i potrafią rozpoznawać emocje doznawane przez innych , odczytując wyraz ich twarzy. Istnieje wiele dowodów, które świadczą, że 7 wyrazów twarzy przybieranych pod wpływem emocji - szczęścia, zdziwienia, gniewu, wstrętu, strachu, smutku i pogardy - jest rozpoznawanych na całym świecie.Badacze emocji na ogół są zgodni co do tego, które ruchy mięśni twarzy są związane z każdą z wyżej podanych emocji. Eksperymenty rejestrujące ruchy mięśni twarzy u osób badanych, które wyobrażały sobie w tym czasie sytuacje wywołujące poszczególne nastroje , ujawniły specyficzne układy grup mięśniowych odmienne dla myśli radosnych, smutnych, gniewnych . Na przykład na wyraz mimiczny radości składa się podniesienie kącików ust i ściśnięcie dolnych powiek, na wyraz zdumienia składa się podniesienie brwi i górnych powiek, co powiększa oczy, oraz otwarcie ust. Wyraz mimiczny strachu jest bardzo podobny do wyrazu zdziwienia , z tym wyjątkiem że brwi są nie tylko podniesione , ale także ściągnięte i zmarszczone. (Zimbardo P. 1998, s. 481 – 482) Przeżywaniu stanów emocjonalnych towarzyszą także ruchy wyrazowe całego ciała , czyli ruchy pantomimiczne. Gesty czy postawa ciała mogą wiele powiedzieć o przeżywanych stanach emocjonalnych. Podobnie wokalizacja podczas pobudzania emocjonalnego ulega zmianom . Natężenie głosu może wzrastać lub maleć . Przy przeżywaniu silnych emocji głos drży. (Przetacznikowa M. , Makiełło – Jarża G. 1982, s.147) Dowiedziono, że każdy z nas posiada zbiór umiejętności , które pomagają w harmonijnym układaniu stosunków z innymi. Daniel Goleman nazywa ten zbiór inteligencja emocjonalną. Inteligencja rozumiana tradycyjnie (jako miara intelektualnego funkcjonowania człowieka) nie decyduje wcale o sukcesach i powodzeniu w życiu . Decydują o tym raczej emocje, czyli mówiąc ściślej umiejętności przystosowania się do sytuacji. Chodzi tu przede wszystkim o sytuacje społeczne tj. dotyczące relacji, związków i współdziałania z innymi ludźmi. Należy jednak pamiętać, że dotyczy to umiejętności przystosowywania się do sytuacji każdego rodzaju. Umiejętność poradzenia sobie z własnymi, negatywnymi emocjami pozwala w dostatecznym stopniu zadbać o siebie samego i zachować potrzebną miarę optymizmu. Z trudności w radzeniu sobie z emocjami wynika cała współczesna patologia społeczna – nadużywanie alkoholu, narkotyków, przestępczość. Również niepowodzenia w pracy mają to samo źródło. W większości przypadków to emocje a nie umiejętności wymagają uporządkowania, aby można było na powrót zacząć radzić sobie z pracą. To właśnie negatywne emocje w pierwszej kolejności skłaniają, zarówno dorosłych i dzieci, do sięgania po substancje psychoaktywne, bo one zmieniają nastrój na lepszy, rozluźniają i uspokajają . Ci, którzy umieją poradzić sobie z negatywnymi emocjami, osiągną cel i sukces, zaś ci, którzy tego nie potrafią będą zaliczać kolejne klęski i niepowodzenia, a wiele atrakcyjnych okazji będzie ich omijać. Żeby odpowiedzieć na pytanie jak sobie radzić z negatywnymi emocjami, trzeba najpierw zdać sobie sprawę z tego skąd się one biorą. Można bez wysiłku dostrzec, że nasze negatywne emocje maja związek z takimi zachowaniami innych ludzi, których nie akceptujemy, które nam w jakiś sposób zagrażają czy też nas ograniczają. Można by nazwać te sytuacje po prostu trudnymi , które przydarzają się w kontaktach międzyludzkich. Zarówno między dorosłymi jak i dziećmi, między nauczycielami a uczniami, dziećmi i rodzicami. Łatwiej poradzić sobie w sytuacji, gdy ktoś nas krytykuje, ocenia, wyśmiewa czy atakuje, jeśli posiadamy więcej umiejętności, które temu służą. A jeżeli poradzimy sobie z trudną sytuacją w sposób zadowalający, to prostu będziemy bardziej zadowoleni i nie będziemy przeżywać negatywnych emocji. Jeśli posiadamy umiejętności społeczne to nie obawiamy się, że te trudne sytuacje się nam przytrafią , nie tkwimy w przykrym poczuciu zagrożenia i niepewności: co będzie, gdy on... co będzie, gdy ona... Bo po prostu wiadomo co można zrobić i jak się zachować. Aby radzić sobie z negatywnymi emocjami należy posiadać dobre pomysły na to jak się zachować, gdy pojawi się trudna sytuacja i oczywiście umieć te pomysły zastosować. Z kolei pomagać ludziom w tym, aby lepiej radzili sobie z negatywnymi emocjami to doskonalić ich umiejętności społeczne, dzięki czemu będą oni radzić sobie w kontaktach z innymi ludźmi, które dotąd były dla nich zbyt trudne, w których nie potrafili poradzić sobie tak, aby byli z siebie zadowoleni. Warsztat komunikacji służy przyglądania się co i jak mówimy i jakie to wywołuje efekty. Trening interpersonalny służy przyglądaniu się własnym emocjom w kontaktach międzyludzkich i temu co z nich wynika, a także nazywaniu i komunikowaniu emocji.Aby kształtować nasze relacje z innymi potrzebny jest dialog, czyli dwustronna komunikacja. Umiejętność pozostawania w dialogu z otoczeniem to właściwie „najwyższa szkoła jazdy”, dzięki której możemy realizować swoje potrzeby, wpływać na sytuację tak, by była bardziej korzystna, kształtować stosunki z innymi, osiągać cele we współpracy z innymi. A tym samym w efekcie wpływać na swoje emocje osiągając więcej zadowolenia, spokoju i uzasadnionej pewności siebie. (Wojciechowski M. 1998, s. 7 – 9)Na kształt stosunków międzyludzkich wpływa sposób porozumiewania się w sprawach emocji i uczuć. Okazuje się jednak, że mówienie o własnych emocjach i uczuciach nastręcza wielu kłopotów. Brakuje słów, coś nas hamuje, zatyka. Ten rodzaj komunikacji szwankuje nam bardzo często już od najmłodszych lat i przynosi najwięcej problemów. Wychowanie rodzinne, szkoła skutecznie zabiło w nas umiejętność przedstawiania naszych uczuć i rozmawiania o nich. Wielu z nas na pewno oberwało za luksus wyrażania własnych emocji. To, co wynieśliśmy z tych nauk, to przekonanie, że nie warto mówić o uczuciach, że skutkiem takich rozmów są najczęściej awantury i dodatkowe komplikacje.Wiele małżeństw rozpada się dlatego, że ludzie nie potrafią za sobą na ten temat rozmawiać. Wynika to z tego, że kobiety i mężczyźni różnią się sposobem przeżywania i reagowania. Naukowcy stwierdzili, że między kobietami i mężczyznami istnieją różnice w sposobie postrzegania świata i reagowania na niego. Kobiety działają na podstawie uczuć i intuicji, a mężczyźni na podstawie myślenia i wrażeń – doznań zmysłowych. Są to zauważalne różnice w budowie męskiego o żeńskiego mózgu ( chodzi o płeć mózgu ). Do tych różnych reakcji zostaliśmy również odpowiednio przyuczeni. Inaczej wypada reagować kobiecie, inaczej mężczyźnie. Sposób odbierania i oddziaływania na świat przez kobiety i mężczyzn ma swoje konsekwencje dla wzajemnego porozumiewania się. Kobieta koncentruje się na uczuciu i nie zawsze docierają do niej rozumowe przesłanki mężczyzny. Mężczyzna opiera się na racjonalnych przesłankach i po prostu nie rozumie pewnych kobiecych emocjonalnych zachowań. Mężczyzna myśli i postrzega syntetycznie ( globalnie ), kobieta analitycznie ( szczegółowo ). Ludzie obawiają się mówić o swoich emocjach. Reakcje innych w sytuacjach, gdy zaczyna się mówić o uczuciach są zazwyczaj negatywne i gwałtowne. Niekiedy złość i agresja są swoistą obroną przed sytuacją, której ludzie nie znają i która może im zagrażać. Ponieważ nie umiemy rozmawiać o tym, co czujemy wolimy unikać takich sytuacji. Lęk, że może stać się coś groźnego, nieodwołalnego , że coś się straci w takiej rozmowie jest tym większy im rzadziej ludzie takie próby podejmują. Świat ludzkich emocji dotyka bardzo istotnych, podstawowych spraw. Dotyczą one naszego obrazu siebie, naszych poglądów i wartości. Są to sprawy delikatne i drażliwe.
