1. Komórka prokariotyczna: Charakteryzuje się brakiem jądra komórkowego. DNA znajduje się w pewnym rejonie cytoplazmy, nie oddzielony od niej błoną. Cząsteczki DNA w większości komórek prokariotycznych są koliste i połączone z niewielką ilością białek. Komórki prokariotyczne są to komórki małe (wymiary rzędu kilku mikrometrów). Są to komórki bakterii. 2. Komórka eukariotyczna Charakteryzuje się obecnością jądra komórkowego, utworzonego przez linowe DNA (z wolnymi końcami) otoczone przez dwie błony śródplazmatyczne (otoczkę jądrową). DNA eukariotyczny tworzy kompleks z dużą ilością białek Poza jądrem, komórki eukariotyczne mają wiele rejonów oddzielonych błonami od cytoplazmy (mitochondria, chloroplasty, siateczka śródplazmatyczna). Są to komórki zwierząt, roślin, grzybów i protistów. Ich rozmiary to zazwyczaj kilkanaście do kilkudziesięciu mikrometrów, ale niektóre z nich osiągają rozmiary nawet do kilku centymetrów (jaja ptasie). Nie wszystkie komórki bez jądra komórkowego to komórki prokariotyczne -> erytrocyty tracą jądro podczas dojrzewanie, przez co NIE STAJĄ SIĘ komórkami prokariotycznymi. 3. Porównanie komórek prokariotycznych i eukariotycznych: Struktura Kom. prokariotyczna Kom. eukariotyczna Ściana komórkowa Obecna Brak u zwierząt i niektórych protistów Błona komórkowa Obecna Obecna Jądro komórkowe Brak Obecne Chromosomy Koliste DNA, niewielka Liniowe DNA połączone ilość przyłączonych białek z licznymi białkami Mitochondria Brak Obecne Chloroplasty Brak Obecne w komórkach fotosyntetyzujących Siateczka śródplazmatyczna Brak Zwykle obecna Rybosomy Obecne Obecne Aparat Golgiego Brak Obecny Lizosomy Brak Obecne Wakuole Brak Obecne u roślin, grzybów i niektórych protistów Cytoszkielet Brak obecny Organizmy prokariotyczne i eukariotyczne wyewoluowały niezależnie od siebie ze wspólnej komórki-przodka. Poprzednio zazwyczaj zakładano, że eukarionty pochodzą od prokariontów. U podstaw tego założenia leżała koncepcja, że stosunkowo proste współczesne komórki prokariotyczne mogą być odpowiednikiem komórek pierwotnych. Zakładano więc, że większe i bardziej złożone komórki eukariotyczne powstały w wyniku ewolucji z prostszych prokariotycznych typów. RÓŻNICE BUDOWY GENU U ORGANZIMÓW PROKARIOTYCZNYCH I EUKARIOTYCZNYCH Geny bakterii i organizmów eukritycznych nieco się od siebie różnią .Bakterie na ogół mają także mniej genów od organizmów o bardziej złożonej budowie .W przypadku jednokomórkowców różnica ta jest niewielka. Np. drożdże mają ok.6 tyś. genów, a bakterie –„Pałeczka okrężnicy „ tylko ok.2tyś.mniej. Jednak czy cos jest bakterią czy nie, decyduje budowa komórki, nie zaś sama liczba genów .Wiadomo, że organizmy tkankowe mają znacznie większą liczbę genów niż organizmy prokariotyczne. Np. liczbę genów człowieka czy myszy szacuje się na 30 –35 tyś., a liczbę genów rzodkiewnika na 25 tyś. Na ogół jeden gen jest jednym odcinkiem DNA. Bardzo rzadko w jednym odcinku DNA może się znajdować kilka zachodzących na siebie genów – bywa tak u wirusów, a także w mitochondrialnym DNA człowieka .
