Analiza I interpetacja wiersza "Psalm o powrocie" Tadeusza Nowaka

„Psalm o powrocie” jest odzwierciedleniem antycznych wzorców. Nowak odwołuje się do twórczości Homera i greckich wierzeń, przytaczając postać Ulissesa i całą Odyseję. To potwierdza trwałość pewnych wzorców, które - mimo że antyczne - nadal znajdują aktualny wydźwięk we współczesności. W wierszu zauważamy nawiązania do okrucieństwa wojny, do miłości, do szacunku do mądrości; więc wartości znanych zarówno starożytnym, jak i ludziom XXI wieku. Podmiot liryczny w psalmie zwraca się bezpośrednio do czytelnika, opowiada mu o przeszłości i zapowiada, co może się jeszcze zdarzyć. To mędrzec, który zdaje się wiedzieć więcej niż jest dane poznać ”zwykłemu śmiertelnikowi” i przekazuje adresatowi wiersza swoją wiedzę. Ma dar rozumienia życia. Adresat nie jest tu jednoznacznie określony, ale możemy wnioskować, że podmiot liryczny kieruje swoje słowa do wszystkich ludzi, a szczególnie tych mniej doświadczonych i młodych. Obraz „syna w kapliczce” to z kolei metafora grobu młodego człowieka, którego opłakuje kobieta - najbliższa osoba. Jej postać przywołuje motyw Bolejącej Matki stojącej pod krzyżem katowanego Syna, uwieczniony w sztuce - Piety Leonarda da Vinci, pieśń Stabat Mater Dolorosa i jej polskiego odpowiednika, czyli Lamentu Świętokrzyskiego. Wyrażenie ”zwiastowanie” jest użyte w tym obrazie dla podkreślenia wielkiej misji matek cierpiących i walczących synów, mesjanizmu, czyli zbawienia i odrodzenia ludzkości głównie poprzez poświęcenie. Na końcu wiersza umieszczona jest puenta. Mówi ona o tym, że nic na świecie nie dzieję się bez przyczyny oraz panuje wieczna powtarzalność i tak naprawdę zdarzenia i ludzkie postępowanie nie zmieniają się. Zmieniają się wyłącznie okoliczności. Ostatnia zwrotka tchnie optymizmem, ponieważ zapowiada lepsze jutro, pociechę, po prostu szczęśliwy powrót. Interpretując kontekst macierzysty utworu można zrozumieć użycie toposu wojny i walki w wierszu Nowaka. On sam urodził się w 1930 roku, więc patrzył na II wojnę światową oczami niewinnego dziecka, co wywarło wpływ na jego twórczość. Charakterystyczną cechą jego utworów jest łączenie wiejskich realiów z elementami mitologicznymi, co odzwierciedla się w sytuacji lirycznej w „Psalmie o powrocie”. O kontekście kulturowym zaś, pisałam już wspominając Odyseje. Warto jeszcze jednak dodać pewne powiązania z religią i odniesienia do Biblii, jako do źródła wiedzy historycznej - ”zżółkłej księgi”.