Przyczyny kryzysu w polsce podczes potopu szwedzkiego w XVII wieku(najlepiej w punktach)

Głównymi przyczynami wojen polsko-szwedzkich były: * chęć dominacji nad handlem bałtyckim (jak pamiętamy nasze morze Bałtyckie jest bardzo cenne:-)) * kwestia Inflant - Polska usilnie starała się je do siebie przyłączyć * pretensje polskiej dynastii Wazów do tronu szwedzkiego Ważne wydarzenia przed POTOPEM: * ugoda kalmacka Zygmunta III Wazy - Zygmunt idzie na ustępstwa względem Szwecji: jako król Polski i Szwecji będzie przyjeżdżał do Szwecji co najmniej raz na dwa lata; dodatkowo nie będzie obsadzał urzędów w Szwecji Polakami oraz że nie odda żadnych terenów Polsce kosztem Szwecji np. Inflant (ten ostatni punkt był sprzeczny z pacta conventa, czyli zobowiązaniami Zygmunta wobec Polski, w których król obiecuje przyłączyć Inflanty do Polski) * detronizacja Zygmunta III w Szwecji - Szwecja pozbawiła tronu całą polską linię Wazów, a koronę przekazała w 1604 r. Karolowi Sudermańskiemu jako Karolowi IX * wojna o Inflanty (1600-1611) - rozpoczęta atakiem Karola IX na polskie Inflanty; decydujące starcie było pod Kircholnem (zwycięstwo Chodkiewicza) w 1605 r., niestety Polacy nie wykorzystali zwycięstwa, gdyż nieopłacone wojsko rozeszło się, a Polska była zajęta rokoszem Zebrzydowskiego i wojna domową (m.in. bitwa pod Guzowem 1607r.). Szwedzi zajęli więc większość Inflant, dopiero walki ustały kiedy Chodkiewicz uwolnił z oblężenia Rygę, a następnie Polska wdała się w wojnę z Rosją (dymitriady), a Szwecja z Danią... * wojna o Inflanty cd (1617-1622) - wojnę wznowił Gustaw Adolf w 1617 r.; ponieważ obie strony nie były przygotowane do wojny zawarto rozejm, który miał obowiązywać do 1620 r. W 1621 nastąpiło kolejne uderzenie szwedzkie, kiedy to Polska była zajęta wojną z Turcją. W 1622 doszło do rozejmu w Mitawie - Szwedzi uzyskali znaczną część Inflant i Rygę. * walki ze Szwecja były jeszcze prowadzone w okresie wojny trzydziestoletniej - 1627 r. zwycięska bitwa morska pod Oliwą; 1635 r. rozejm w Sztumskiej Wsi zawarty na 26 lat przez Władysława IV Wazę, gdzie Szwedzi zyskali Inflanty :( 2. POTOP SZWEDZKI (1655-1660) Przyczyny POTOPU: * chęć dominacji nad Bałtykiem * chęć wyeliminowania linii Wazów z tronu szwedzkiego * słabość wewnętrzna Rzeczypospolitej * zdrada Hieronima Radziejowskiego, który obiecał Karolowi Gustawowi szybki podbój Rzeczypospolitej Przebieg: * w momencie sukcesów rosyjskich (powstanie Chmielnickiego) na Polskę spadł najazd szwedzki w 1655 r. * kapitulacja pospolitego ruszenia pod Ujściem w Wielkopolsce * na Litwie w Kiejdanach Radziwiłłowie poddali się oddając się Szwecji * upadek Warszawy, klęska pod Żarnowcem, obrana Krakowa przez Czarnieckiego * magnaci, szlachta i wojsko masowo wyrzekali się Jana Kazimierza, który musiał uciekać * Szwedzi po opanowaniu Polski grabili ją, gwałcili wszelkie prawa i przywileje szlacheckie; opór przeciw Szwedom narastał * pierwsi porwali się przeciw Szwedom chłopi tworząc oddziały partyzanckie * słynna obrona Jasnej Góry - Szwedzi nie mieli żadnych zahamowań religijnych (protestanci) * szlachta zawiązała konfederację w Tyszowcach (1655) mająca na celu wygnanie Szwedów; Jan Kazimierz powrócił ze Śląska i złożył śluby krakowskie (1656), w których obiecywał polepszenie doli ludu po zwycięskiej wojnie * tymczasem Szwedzi zaniepokojeni oporem zawiązali sojusz z Brandenburgią, Węgrami i Kozakami, w Radnot * Polacy przekonali Brandenburgię, aby odstąpiła od sojuszu, za co uzyskała suwerenna władzę w Prusach (1655) - były to tzw. traktaty welawsko - bydgoskie * powoli, po zaciętych bitwach, wypierano Szwedów z kraju; po śmierci Karola Gustawa, wobec wyczerpania obu stron podpisano w 1660 r. w Oliwie pokój - uzgodniono że Jan Kazimierz zrzeknie się praw do tronu szwedzkiego (ale będzie królem aż do swojej śmierci) oraz że Polska zrzeknie się szwedzkiej części Inflant. Skutki: * najbardziej rujnująca Rzeczypospolitą wojna w XVII w. * utracono zabytki kultury narodowej i sakralnej, które nigdy nie odzyskano * ruina gospodarcza i osłabienie polityczne państwa.