Barok - sciąga
Hasło: zastaw się a postaw się, Człowiek to tylko trzcina, ale trzcina mysląca
Andrzej Morsztyn-1621-1693 polski poeta
Barok-od polowy XVI do końca XVII. Nazwa wywodzi się bądź od portugalskiego określenia perły o nieregularnym kształcie, lub od terminu oznaczającego w dawnej logice rodzaj zrozumienia niepoprawnego
Barokowa poetyka iluzji- wykorzystywanie środków stylistycznych np. ekwiwokacja(używanie tego samego słowa w różnych znaczeniach), przerzutnie, inwersje (przestawianie wyrazów w zdaniu powodujące zmianę znaczenia), kalambury (ujawniają niespodziewane związki między słowami i rzeczami), paradoksy, antytezy, oksymorony (figury wewnętrznie sprzeczne nie dające jasnego sensu.
Blaise Pascal-1632-1662 (rachunek prawdopodobień, maszyna licząca) fizyk, matematyk, filozof francuski. Zakład Pascala: zakładamy ze bóg jest-i on jest-wygraliśmy, zakładamy że boga nie ma-a on jest-przegralismy wszystko, zakładamy że bóg jest-a jego nie ma-nic nie straciliśmy
Cechy stylu b:
niepokój, nieład-chaos, skomplikowanie, niejasność-odbiorca zmuszony jest do namysłu nad sensem dzieła, indywidualizm, dysharmonia-artyści dążą do ujawnienie nowego porządku świata, który polega na harmonii przeciwieństw, zmysłowość-działa na zmysły
kontrreformacja-charakterystyczna dla wieku XVII to także indeks ksiąg zakazanych, prześladowania innowiercze, przesłuchania przy użyciu tortur
lustro- symbol omylności zmysłów człowieka
Daniel Naborowski-1573-1640 wykształcony pol poeta
Figura sumacji-to modny w poezji b rodzaj puenty polegający na zabraniu najważniejszych w wierszu słów, motywów lub pojęć, po to by przedstawić je w nowy, zaskakujący sposób
Francuski klasycyzm-podczas gdy w Europie triumfuje b, Francja pod rządami Ludwika XIV kultywuje sztuke klasyczna. Nad jej czystością i zgodnością ze starożytnymi regułami czuwa Akademia Francuska
Galileusz-wybitny włoski uczony
Giambattista Marino- poeta dworzanin, artysta
Giordano Bruno-włoski myśliciel, zwolennik nauki Kopernika, glosił ideę nieskończoności wrzechswiata
Jan Chryzostom Pasek-słynny pamiętnikarz
Jezuici-zakon zalozony w 1534 przez hiszpańskiego szlachcica Ignacego Loyolę. Do Pol przybyli w połowie XVIw
Kartezjusz-cogito ergo sum (łac) myślę więc jestem. W miejsce dawnego podzilau na rzeczy martwe i żywe wprowadził nowy: na podmiot (myslenie) i przedmiot (rozciągłość). Był racjonalistą.
Kompozycja łańcuchowa-sposób rozwijania wypowiedzi za pomocą powtórzenia i dopełnienia jakiegoś elementy członu poprzedniego
Koncept-poeta b by stworzyc dziwna, niepojeta nature swiata, musial się wykazac niezwykla pomyslowaoscia, dazac do nieustannego zadziwienia czytelnika. Zwieńczeniem była puenta.
Kontrreformacja-wielki ruch zmierzający do odnowy Kościoła
Makaronizm-wplatanie w tekst rodzimy wyrazów, zwrotów obcych
Marynizm-najważniejszy z nurtów poezji europ XVIIw. Nazwa od poety Marina. Maryniści pisywali utwory erotyczne z wątkami religijnymi
Mikołaj Sęp-Szarzyński- w młodości związany z protestantyzmem, nawraca się na katolicyzm. Decyzja ta odcisnęła piętno na jego całej twórczości. W swoich dziełach przedstawiał swoja barokową wizję świata. Świat jest w ruchu, stałym punktem jest Bóg. poeta pisze w sposób wieloznaczny
Molier-(Jean-Baptiste Poquelin) twórca Świętoszka
Muzyka b-włochy Vivaldi, niem Jan Sebastian Bach, ang Henry Purcell, Friedrich Handel
Nurty w b: dworski, sarmacki, metafizyczny, mieszczańsko-plebejski, wierszy-zabawek
Opera-połączenie dramatu, muzyki, tańca, słowa (ojciec opery Klaudio wprowadził nowe instrumenty)
Panegiryk-utwory wychwalające cnoty swoich panów
Poezja metafizyczna- mieszała w sposób ryzykowny tematyke religijna, erotyczna, filozoficzna
Puenta-zwieńczenie konceptu
Malarze b: Rubens, Corotona, Von Dyck, Rembrandt, Nicolas Poussion, pierze Miguord, Claude Lorrain, Salwator Rose, Lucia Giordano, Jerzy Szymanowicz, Jean de Valdes Leon, Frans Hals, Cock, Jusze de Libera, Pereda,Arcimboldo
Racjonalizm-poglad filozoficzny polegający na uznaniu absolutnego prymatu rozumu w procesie poznawania swiata.
Sarmatyzm-model kulturt i poglądów szlachty pol. Polacy czuli się spadkobiercami wielkiego ludu staroż Sarmatów
Sarmancka ksenofobia- przesadne przekonanie o własnej wartości wynikiem czego była niechęć do cudzoziemszczyzny i lęk wobec obcych
Silwalerum- modne pisanie pamiętników
Sylwa-rolę drukowanych książek zaczęły odgrywać rękopisy. Pisywano księgi domowe o życiu prywatnym, publicznym, zapisywano ważne informacje, ciekawostki, wiersze
Teatr elżbietański-na przełomie XVI i XVII w czasach królowej Elżbiety rozkwita teatr. Dostarcza on nie tylko rozrywki. Nie obowiązywała reguła 3 jedności, tragizm łączono z komizmem
Topos mądrości-mianem motywu vanitas określmy literackie i artystyczne prezentacje kruchości ludzkiego istnienia
Topos miłości i śmierci- w poezji maristycznej
Topos życia i snu- porównanie życia do snu ma długą tradycję. Już Sofokles rozważał następujący problem: ?jest sporne, czy się śpi, czy się jest na jawie?
Topos życia-teatru-Szekspir stosuje ten motyw
Wacław Potocki-1621-1696 poeta moralista. Tworzył epigramy, utwory religijne, treny, poematy epickie. Reprezentował nurt sarmacki, zagubiony wewnętrznie przez religię, krytykował szlachtę
William Szekspir-pisywał tragedie i komedie. Motywy czerpał z historii Anglii
Wojna chocimska-pol przykład XVIIwiecznego eposu, tyczy wojny z Turkami 1621 Ze zwycięską bitwą pod Chocimiem. Utwór jest dziennikiem prowadzonym przez Jakuba Sobieskiego, uczestnika wojny
Zbigniew Morsztyn-pisał wiersze oraz poezję filozoficzną