Stwosz Wit (1447 lub 1448-1533), niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, wybitny przedstawiciel późnego gotyku. Prawdopodobnie pochodził z miejscowości Horb nad Neckarem w Szwabii. Jego twórczość wykazuje liczne analogie z twórczością Nicolausa Gerhaerta z Lejdy, co może wskazywać na to iż Stwosz był jego uczniem. Hipotezy tej nie da się jednak potwierdzić. Pierwsza wzmianka o rzeźbiarzu pojawia się dopiero w 1477 roku, kiedy artysta przybył do Krakowa, gdzie na zamówienie rady miejskiej miał wykonać nastawę ołtarza głównego w Kościele Mariackim. Prace nad ołtarzem Mariackim ukończył Stwosz w 1489 r. Także do kościoła Mariackiego w Krakowie przeznaczony był krucyfiks zamówiony przez mincerza królewskiego Henryka Slackera (ok. 1491). Z okresu pobytu artysty w Krakowie pochodzą jeszcze inne dzieła: nie zachowany ołtarz dla kościoła cystersów w Jędrzejowie (1487), nagrobek króla Kazimierza Jagiellończyka (1492) w katedrze krakowskiej, nagrobek Piotra z Bnina, biskupa włocławskiego (1494), w katedrze we Włocławku, nagrobek Zbigniewa Oleśnickiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego (1495), w katedrze w Gnieźnie. Jeszcze w Krakowie zaprojektował Wit Stwosz brązową płytę nagrobną Filipa Buonaccorsi zwanego Kallimachem, która odlana została w Norymberdze, w warsztacie Vischerów (1496-1500). Bezpośrednio z osobą Wita Stwosza wiąże się również środkową część tryptyku z Lusiny oraz rzeźbę św. Anny Samotrzeć, która do końca XIX w. znajdowała się w kościele w Olszynach koło Wojnicza, następnie trafiła do Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie, skąd zrabowali ją Niemcy w czasie II wojny światowej. Ostatnio z artystą wiąże się także rzeźbę Chrystusa w Ogrojcu z kościoła w Ptaszkowej koło Nowego Sącza. Twórczość Stwosza, zwłaszcza ołtarz Mariacki musiała być bardzo wysoko oceniana i mała znaczny wpływ na kierunek rozwoju sztuki nie tylko Krakowa i Małopolski, ale także Spisza, Śląska, a nawet dalszych obszarów: Prus, Czech, Węgier i Transylwanii. W swej krakowskiej pracowni Stwosz zatrudniał wielu uczniów, m. in. syna Stanisława. Z warsztatem tym wiąże się wiele prac, m.in. figurę Marii z Grybowa, obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie czy rzeźbę św. Anny Samotrzeć z Czchowa, skradzioną z kaplicy cmentarnej. Po powrocie do Norymbergii w 1496 roku rozpoczął się następny etap w twórczości rzeźbiarza. Z tego okresu pochodzą prace przeznaczone do norymberskich kościołów m.in. epitafium Volckammera (1499) i krucyfiks Wickla (1520) do kościoła św. Sebalda, Pozdrowienie Anielskie (1518) z kościoła św. Wawrzyńca czy ołtarz z Bambergu (1520-23), przeznaczony pierwotnie do kościoła św. Salwatora. Podobnie jak w Krakowie, w Norymberdze mistrz wciąż dzielił czas między pracownię a handel i spekulacje finansowe, które w 1503 roku postawiły go na skraju bankructwa. Zdesperowany sfałszował podpis na wekslu, gdy zaś przestępstwo wyszło na jaw został skazany na publiczne napiętnowanie. Jego sytuacja poprawiła się dopiero w 1507 roku kiedy udało mu się uzyskać ułaskawienie z rąk cesarza Maksymiliana.
