ogoniaste- Salamandra plamista Traszka grzebieniasta Traszka zwyczajna Traszka górska Traszka karpacka bezogonowe- Kumak nizinny Kumak górski Grzebiuszka ziemna Ropucha szara Ropucha zielona Ropucha paskówka Rzekotka drzewna Żaba jeziorkowa Żaba śmieszka Żaba wodna Żaba trawna Żaba moczarowa Żaba zwinka
Płazy ogoniaste Do rzędu tego należy 8 rodzin liczących około 350 gatunków. Jego przedstawiciele, salamandry i traszki, zamieszkują całą kulę ziemską z wyjątkiem tropikalnej strefy Afryki, Australii i rejonów podbiegunowych. Dorosłe płazy ogoniaste mają ciało wydłużone i wyposażone w dwie pary prawie jednakowych kończyn. U znacznej większości gatunków kończyna przednia zakończona jest czterema pozbawionymi pazurów palcami, kończyna tylna zaś - pięcioma. U niektórych gatunków kończyny są zredukowane w znacznym stopniu albo całkowicie. Ogon pozostaje u form dorosłych. Szkielet zawiera liczne kręgi i jest częściowo kostny, niektóre zaś kości, na przykład żebra, uległy uwstecznieniu. Małe zęby osadzone są w szczęce i na sklepieniu jamy gębowej. Skóra jest naga, a u form lądowych szczodrze zaopatrzona w gruczoły. Niektóre z gruczołów śluzowych przekształciły się w gruczoły jadowe - na przykład u przedstawicieli rodzaju Salamandra z tyłu za oczami występują okazałe gruczoły jadowe. Salamandry i traszki podczas linienia zrzucają zrogowaciała warstwę naskórka w całości. Skóra odgrywa olbrzymią rolę w oddychaniu, szczególnie u pozbawionych płuc salamander z rodziny Plethodontidae. Inne dorosłe salamandry oddychają za pomocą parzystych, wydłużonych worków płucnych o gładkiej ściance wewnętrznej, które w środowisku wodnym odgrywają także rolę narządów hydrostatycznych. Larwy salamander i traszek oddychają za pomocą bogato unaczynionych pierzastych skrzeli zewnętrznych, które w miarę rozwoju zwierzęcia stopniowo zmniejszają się, aby po zakończeniu metamorfozy zniknąć całkowicie. Jednak u wielu ściśle wodnych gatunków skrzela wewnętrzne i (lub) zewnętrzne pozostają przez całe życie zwierzęcia. Odmieniec jaskiniowy, na przykład, ma oba typy skrzeli. U płazów ogoniastych nie występują narządy głosowe, ale przedstawiciele niektórych gatunków mają zdolność nadymania się powietrzem i wypuszczania go z powrotem, czemu towarzyszą słabe gwiżdżące dźwięki. W aparacie słuchowym płazów ogoniastych brak ucha środkowego oraz błony bębenkowej. Oczy tych zwierząt zaopatrzone są w ruchome powieki. U ściśle wyspecjalizowanych grup, jak na przykład odmieńców, oczy osobników dorosłych są narządem szczątkowym, a funkcje orientacji w przestrzeni przejmują głównie receptory zmysłowe znajdujące się na powierzchni skóry. Receptory te są odpowiednikiem linii nabocznej ryb, choć u płazów nigdy jej nie tworzą. Podobne receptory występują u larw. Układ lokomocyjny salamander i traszek jest przystosowany w większości przypadków zarówno do życia w wodzie, jak i na lądzie. Ruchy tych zwierząt są powolne i chwiejne, ale na przykład salamandra kaukaska, Mertensiella caucasica, jest równie szybka i zwinna jak jaszczurka i to nawet na lądzie. Płazy ogoniaste ściśle wodne, np. traszki w czasie wodnej fazy cyklu życiowego oraz oczywiście larwy, poruszają się pod wodą zwinnie, ruchem falistym, bez używania kończyn. Do pomocy w czasie pływania służą im mniej lub bardziej rozwinięte cienkie, płetwowate twory. Są to rąbki skóry, która, inaczej niż to jest u ryb, nie jest wzmocniona promieniami kostnymi. Większość traszek wytwarza taką płetwę w czasie okresu godowego jako drugorzędną cechę płciową; u samców jest ona bardzo okazała, jaskrawo ubarwiona, a niekiedy ząbkowana. Często zaczyna się już w części głowowej, biegnie wzdłuż grzbietu przez całą długość ciała aż do końca ogona i zwykle przechodzi również na brzuszną stronę ogona. Po zakończeniu okresu godowego płetwa zostaje zresorbowana. Płetwa samic nie jest tak okazała. Przedstawiciele niektórych gatunków, na przykład traszki helweckiej, mają palce spięte błoną. Płazy bezogonowe Żaby i ropuchy są w sensie ewolucyjnym najwyżej zorganizowaną grupą płazów. Rząd ten jest także grupa największą, liczy bowiem około 3500 gatunków należących do 23 rodzin. Żaby i ropuchy mają krótki tułów. Ciało tych zwierząt jest krępe, kręgosłup składa się ze stałej liczby kręgów (dziewięć), przy czym kręgi ogonowe są połączone i tworzą wyrostek w kształcie miecza, nazwany urostylem. Lekka, szeroka czaszka zbudowana jest częściowo z kości, częściowo zaś z chrząstki. U przedstawicieli większości rodzin małe zęby osadzone są w sklepieniu jamy gębowej oraz w górnej szczęce. W dolnej szczęce zębów brak. Dorosłe osobniki nie mają ogonów. U larw ogon występuje, lecz gdy pojawiają się kończyny zanika. Kończyny przednie są zwykle krótkie i zaopatrzone w cztery palce, kończyny tylne dłuższe i pięciopalczaste. Długie, silne kończyny tylne przedstawicieli rodzaju Rana są doskonale przystosowane do skakania. Skóra płazów bezogonowych jest naga i okresowo jej zewnętrzna warstwa - naskórek - złuszcza się fragmentami. Gruczoły jadowe (np. gruczoły przyuszne, tzw. parotydy u ropuch) często wyraźnie wystają ponad powierzchnie ciała. Niekiedy w skórze formują się rogowe twory. Przykładem tego mogą być modzele występujące na palcach samców w okresie godowym albo pazury na palcach u platanny (Xenopus). Tylko u larw (kijanek) występują twory płetwiaste. Żaby i ropuchy mają na stopach błony pławne, szczególnie dobrze rozwinięte na tylnych kończynach, które odgrywają główną rolę przy pływaniu. Obecność błony na dużych stopach tropikalnych "latających żab" z rodziny Rhacophoridae umożliwia tym nadrzewnym żabom loty ślizgowe w powietrzu. Skóra żab i ropuch jest przyczepiona do mięśni podskórnych za pośrednictwem cienkich, przeźroczystych pomostów łącznotkankowych, a wolne przestrzenie pomiędzy tymi obiema tkankami wypełnione są limfą. Ma to ogromne znaczenie dla oddychania. U żab właściwych przez skórę odbywa się od 2/3 do 3/4 całkowitej wymiany gazowej. Podobnie jak u omówionych poprzednio Apoda w okresie hibernacji oddychanie skórne całkowicie zaspokaja zapotrzebowanie tych zwierząt na tlen. Dorosłe żaby i ropuchy oddychają także za pomocą worków płucnych - parzystych, wewnętrznie urzęsionych narządów. Larwy oddychają najpierw dzięki pierzastym zewnętrznym skrzelom, które następnie zostają przykryte płatami skóry i w końcu ulegają atrofii. Ich miejsce zajmują skrzela wewnętrzne, służące larwom do oddychania aż do metamorfozy; po niej skrzela stają się coraz mniejsze, aż w końcu zanikają. Ich funkcję przejmują worki płucne, które w tym czasie zdążyły się rozwinąć. Narządy głosowe tych płazów są związane z narządami oddechowymi. Dobrze wszystkim znanym dźwiękiem jest rechotanie żab - głos wydawany przez samce. W letnie wieczory jest to najgłośniejszy dźwięk w okolicy jezior i stawów, słyszany nawet w odległości kilku kilometrów. Wodne gatunki żab właściwych, jak na przykład żaby śmieszki, mają szczególnie donośny głos. W kątach pyska żab zielonych znajdują się duże rezonatory, które mogą się rozciągać i tworzyć duże pęcherze wzmacniające dźwięki powstałe w krtani, wspartej chrzestnym szkieletem. Rzekotki (Hyla) i ropuchy (Bufo) mają pojedyncze rezonatory umieszczone w gardzieli, żaby brunatne zaś mają tylko pojedyncze rezonatory podskórne, mieszczące się w pod-szczękowych workach limfatycznych i emitujące jedynie słabe dźwięki. Osobliwe piszczące dźwięki wydaje grzebiuszka (Pelobates). Emisja dźwięków jest dla płazów bezogonowych ważnym sposobem komunikacji w czasie godów. Żaby i ropuchy mają również dobrze rozwinięte zmysły węchu i wzroku. Oczy ich przykryte są ruchomymi powiekami (każde z oczu ma ich trzy). Gałki oczne tych płazów często znacznie wystają poza głowę, co ułatwia dokładną ocenę odległości przy skoku. Taka pozycja oczu umożliwia również żabie prawie całkowite zanurzenie ciała w wodzie, podczas gdy oczy i nozdrza pozostają wynurzone ponad jej powierzchnie: ma to duże znaczenie dla bezpieczeństwa zwierzęcia. W skład narządu słuchu dorosłej żaby wchodzi ucho środkowe i błona bębenkowa, u kijanek natomiast na powierzchni skóry występują jedynie receptory czuciowe podobne do receptorów linii nabocznej ryb. Płazy bezogonowe są przystosowane do poruszania się zarówno na lądzie, jak i w wodzie. Na lądzie skaczą lub biegają. Innym przystosowaniem są palce rzekotek zakończone lepkimi przylgami, dzięki czemu żaby te mogą wspinać się na rośliny i przyczepiać do liści. Interesujący jest także sposób pływania żab, ponieważ jest on całkowicie nietypowy dla wodnych lub częściowo wodnych kręgowców. Żaby używają do pływania tylnych kończyn, przednie zaś trzymają przyciśnięte do klatki piersiowej. Technika ta jest przykładem skutecznej specjalizacji biologicznej. Żaby są w różnym stopniu uzależnione od środowiska wodnego. Wiele gatunków, jak na przykład żaby wodne, w zasadzie nie wychodzi z wody, podczas gdy inne oddalają się od niej na znaczne odległości i wracają do wody tylko na okres odbycia godów. Wyjątki stanowią gatunki, u których rozmnażanie może odbywać się daleko od zbiorników wodnych. Na przykład samica grzbietoroda amerykańskiego Pipa pipa nosi potomstwo w wypełnionych płynem komorach, które tworzą się w skórze jej grzbietu, a młode australijskiej żaby Rheobatrachus silus z rodziny Myobatrachidae rozwijają się w żołądku matki. Żaby i ropuchy zasiedlają wielkie obszary kuli ziemskiej. Żywią się najczęściej bezkręgowcami i ich larwami, a kijanki mają duży udział w usuwaniu szczątków roślinnych i zwierzęcych unoszących się w wodach.
