geneza lessów w polsce. Jakiego pochodzenia są ?

Less najstarszy utożsamiany jest z utworami lessowymi akumulowanymi w strefach peryglacjalnych zlodowaceń megaglacjału południowopolskiego i zlodowacenia najstarszego (narwi). Utwory lessowe ze starszego plejstocenu opisywano na Wyżynach Lubelsko-Wołyńskich oraz w okolicach Nowego Sącza. Najstarszy z wyróżnionych poziomów lessowych pochodzi zapewne z najstarszego zlodowacenia w obrębie megaglacjału południowopolskiego i określony został symbolem LN4. Jego pozycja stratygraficzna nie jest pewna, choć z pewnością jest młodszy od występujących poniżej tych osadów w Buśnie utworów, które na podstawie profilu palinologicznego interpretowane są jako eoplejstoceńskie (Z.Jańczyk-Kopikowa i inni,1980) a nawet plioceńskie według I.Grabowskiej (J.Rzechowski 1997). Pozostałe wyróżnione poziomy lessów to poziomy: LN3b (Datowany TL 638-612 ka BP- przykryty gliną zwałową zlodowacenia san 1) i LN3a z fazy zstępującej tego zlodowacenia. Lessy najstarsze LN3a oddziela od nadległych lessów najstarszych LN2b kompleks glebowy z interglacjału ferdynandowskiego i wczesnej części zlodowacenia sanu 2 o symbolu GJ4. Złożony jest on z dwóch gleb rozdzielonych w profilu strukturami soliflukcji i pseudomorfoz po szczelinach kriogenicznych oraz utworem pylasto-ilastym oznaczonym symbolem stratygraficznym LN2c.Powyżej kompleksu glebowego GJ4 a pod gliną zwałową zlod. san 2 występują lessy LN2b datowane metodą TL w stropie 482 ka. Z interglacjału mazowieckiego pochodzi gleba kopalna GJ3b znaleziona w Kolonii Zadębce (L.Dolecki 1974, 1981, 1991), gdzie jest rozwinięta na glinie zwałowej zlodowacenia sanu 2 i przykrywającej glinę małomiąższym utworze pylastym akumulowanym w fazie zstępującej zlodowacenia sanu 2; oznaczono go symbolem LN2a.Wyżej występuje dwudzielny, rozdzielony glebą kopalną less ze zlodowacenia liwca (LN1). W stropie lessu LN1a wykształcona jest interglacjalna gleba kopalna paralelizowana z interglacjałem Zbójna, która kończy sekwencję stratygraficzną lessów najstarszych (ryc. 1). Powstaje w warunkach względnie suchego klimatu na co wskazuje między innymi rozmieszczenie strefowe lub związek lessu z określonym piętrem hipsometrycznym. Geologiczna geneza lessu, rozpowszechniona przez Ferdinanda von Richthofena w XIX wieku jest obecnie akceptowana przez wielu badaczy. Niewyjaśniony jest do dzisiaj problem źródła materiału pyłowego, długości transportu i kierunku wiatrów lessotwórczych. Obecnie nie jest brana pod uwagę teoria o dalekim transporcie pyłu lessowego, lecz przyjmuje się transport na małe odległości. O autochtonizmie lessu polskiego świadczą wyniki porównawczych analiz właściwości fizycznych, składu chemicznego i mineralogicznego lessów. GENEZA: Źródłem materiału pyłowego według jednej grupy badaczy były różne osady czwartorzędowe i starsze. Według drugiej grupy źródłem pyłu lessowego były osady rzeczne. Pył lessowy był wywiewany z tych osadów na okoliczne tereny, nieraz na odległość kilkudziesięciu kilometrów. Na wysoczyznach zalega less pierwotny akumulowany eolicznie, natomiast w dolinach oprócz lessu eolicznego występują wtórne pokrywy lessowe powstałe w wyniku przemieszczania lessów pierwotnych. Z tego powodu lessy dzieli się dodatkowo na 3 topofacje: * lessy wysoczyznowe * lessy stokowe * lessy dolinne

Lessy najstarsze w Polsce SE i ich stratygrafia Less najstarszy (LN) utożsamiany jest z utworami lessowymi akumulowanymi w strefach peryglacjalnych zlodowaceń megaglacjału południowopolskiego i zlodowacenia najstarszego (narwi) (L.Dolecki 1995). Utwory lessowe ze starszego plejstocenu opisywano na Wyżynach Lubelsko-Wołyńskich (A.Jahn 1946, 1952, 1956, A.Jahn i M.Turnau-Morawska 1952)oraz w okolicach Nowego Sącza (J.Nawrocki, A.Wójcik 1995). Wyniki szczegółowych badań wykonanych na Grzędzie Horodelskiej pozwoliły na przedstawienie po raz pierwszy ogólnego schematu stratygraficznego lessów mezoplejstoceńskich (L.Dolecki 1974, 1977,1981,1991,1995). Schemat stratygraficzny lessów najstarszych opracowany przez autora stanowi rozwinięcie schematu H.Maruszczaka (1991) obejmującego lessy neoplejstoceńskie. Najstarszy z wyróżnionych poziomów lessowych pochodzi zapewne z najstarszego zlodowacenia w obrębie megaglacjału południowopolskiego i określony został symbolem LN4. Jego pozycja stratygraficzna nie jest pewna, choć z pewnością jest młodszy od występujących poniżej tych osadów w Buśnie utworów, które na podstawie profilu palinologicznego interpretowane są jako eoplejstoceńskie (Z.Jańczyk-Kopikowa i inni,1980) a nawet plioceńskie według I.Grabowskiej (J.Rzechowski 1997). Pozostałe wyróżnione poziomy lessów to poziomy: LN3b (Datowany TL 638-612 ka BP- przykryty gliną zwałową zlodowacenia san 1) i LN3a z fazy zstępującej tego zlodowacenia. Lessy najstarsze LN3a oddziela od nadległych lessów najstarszych LN2b kompleks glebowy z interglacjału ferdynandowskiego i wczesnej części zlodowacenia sanu 2 o symbolu GJ4. Złożony jest on z dwóch gleb rozdzielonych w profilu strukturami soliflukcji i pseudomorfoz po szczelinach kriogenicznych oraz utworem pylasto-ilastym oznaczonym symbolem stratygraficznym LN2c.Powyżej kompleksu glebowego GJ4 a pod gliną zwałową zlod. san 2 występują lessy LN2b datowane metodą TL w stropie 482 ka. Z interglacjału mazowieckiego pochodzi gleba kopalna GJ3b znaleziona w Kolonii Zadębce (L.Dolecki 1974, 1981, 1991), gdzie jest rozwinięta na glinie zwałowej zlodowacenia sanu 2 i przykrywającej glinę małomiąższym utworze pylastym akumulowanym w fazie zstępującej zlodowacenia sanu 2; oznaczono go symbolem LN2a.Wyżej występuje dwudzielny, rozdzielony glebą kopalną less ze zlodowacenia liwca (LN1). W stropie lessu LN1a wykształcona jest interglacjalna gleba kopalna paralelizowana z interglacjałem Zbójna, która kończy sekwencję stratygraficzną lessów najstarszych stronka: http://www.sgp.org.pl/gls/dol.html