Zaraz po przybyciu do Rzymu w 28 roku p.n.e. Oktawian wzmocnił swoje stanowisko przez przyjęcie ofiarowanego mu tytułu honorowego pierwszego senatora (princeps senatus) i pierwszego obywatela (princeps civium), od którego też wzięła się nazwa tej formy rządów: pryncypat. Od tego momentu także zaczęto go tytułować princeps, czyli cesarz. Doceniając republikańskie nastawienie większości społeczeństwa rzymskiego, Oktawian starał się zamaskować swą władzę, unikających stworzenia najmniejszych pozorów, że jest monarchą. W tym celu działał niezwykle ostrożnie i wpływał na opinię publiczną poprzez swoich licznych przyjaciół. Dnia 13 stycznia 27 roku p.n.e. zrezygnował uroczyście ze wszystkich swych uprawnień na rzecz senatu, co w teorii miało oznaczać przywrócenie republiki. Otrzymał wszakże stanowisko prokonsula (imperium proconsulare), które później mu wielokrotnie przedłużano. Stanowisko to dawało mu komendę nad wszystkimi wojskami w Galii, Hiszpanii i Syrii, co w połączeniu z Egiptem, stanowiącym jego prywatną domenę, czyniło go całkowicie niezależnym od senatu (ten otrzymał pod kontrolę prowincje nie obsadzone przez żołnierzy). Omawiany rok 27 p.n.e. uznawany jest za oficjalny upadek republiki oraz za początek cesarstwa.
