W zaborze rosyjskim nazwa Królestwa Polsiego zsoatala zmieniona na ,,kraj nadwislanski". zrusyfikowano administracje oraz szkolnictwo. w miejsce szkoly glownej powolano rosyjski uniwersytet cesarski w warszawie, zakazano tworzenia polskich organizaji spolecznych,kulturalnych i politycznych. Polskie ugupownia polityczne powstawaly w konspiracji,ich dzialalnosc polegala na rozpowszechnianiu nielegalnych ksiazek i czasopism oraz przygotwaniu wystapien spolecznych. mlodziec strajkowala prezciwko rusyfikacji,tajne ogranizaje doprowadzily do wybuchu strajku szkolego,w ktorym wzielo udzial ok. 50 tys. uczniow. ziemie nalezace do zaboru pruskiego i warunki zycia na nich sie pogarszaly co wynikalo z germanizacji polityki rzadu pruskiego. wladze zaborcze wprowadzily szereg ograniczen dotyczacych uzywania j.polskiego m.in. zakazaly poslugiwania sie nim w sadach oraz administracji. calkowitemu zniszczeniu ulegl system szkolny. zlikwidowano szereg instytucji koscielnych. wladze pruskie prowadzily antypolska polityke na plaszczyznie gospodarczej,utrudnialy ludnosci polskiej zakupu ziemi, wprowadzili prawo umozliwiajace przymusowe wywlaszczanie i wysiedlanie polakow, ktorzy przybyli z innego zaboru. powolano komisje kolonnizacyjna,ktora wykupywala od polakow ziemie, a nastepnie osadzali na niej chlopow niemiekich. duze znaczenie miala rozbudowa sieci polskich organizacji gospodarczych, spoldzielni i kolek roliczych. przy ogranizacjach spolecznych i parafiach powstaly biblioteki i zytelnie, w ktorych znajdowaly sie polskie ksiazki.
