DEKALOG - 10 przykazań Bożych
ZIKKURAT-monumentalna budowla sakralna w starożytnym Sumerze, Babilonii, Asyrii i Elamie w formie tarasowo uformowanej wieży.
POLIS-forma państwa w starożytnej Grecji, Fenicji i Mezopotamii, nazywanego także miastem-państwem.
ZŁOTY WIEK-Wiek XVI jest nazywany złotym wiekiem dziejów Polski. Kraj był wówczas rozległy i zasobny. W połowie wieku liczył 990 tys. km² powierzchni i ok. 11 milionów mieszkańców. Polska stała się wówczas największym (obok Rosji i Turcji) państwem Europy a także potęgą polityczną, militarną, ekonomiczną i kulturalną.
STYLIZACJA BIBLIJNA-naśladowanie w ukształtowaniu warstwy językowej wypowiedzi cech i stylu Biblii. Jest to wpływ Biblii na język literatury pięknej.
JUDAIZM-religia monoteistyczna, ukształtowana w II tysiącleciu p.n.e.; stanowi religię narodową Żydów. Jest też pierwszą religią abrahamową.
FRESK-malowidło ścienne wykonane na mokrym tynku. Inne nazwy to al fresco i buon fresco.
EWANGELIA-Ewangelia (z gr. εὐαγγέλιον, euangelion, dosł. dobra nowina) – w starożytności termin używany jako określenie nagrody dla osoby przynoszącej dobrą nowinę.
Obecnie używa się go w następujących znaczeniach:
* jako określenie gatunku literatury stosowanej, pisma chrześcijańskie opisujące życie i śmierć Jezusa Chrystusa
* jest to dzielenie się wiarą za pośrednictwem autora natchnionego Duchem Świętym, wyznawaną przez całą społeczność chrześcijańską
* ewangelią (pisaną małą literą, lecz ze względu na nacechowanie emocjonalne często także wielką) jest też nazywana nauka chrześcijańska, słowa Jezusa: bliskie jest Królestwo Boże, nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię [Mk 1,15])
* jako jedna z ksiąg Nowego Testamentu (pisana wielką literą).
MONOTEIZM- Wiara w jednego Boga (bóstwo)
IGRZYSKA RZYMSKIE - organizowane dla zapewnienia rozrywki szerokim masom prostego ludu rzymskiego (plebsu). Początkowo igrzyska były organizowane przez edylów, później w okresie cesarstwa przez cesarzy lub członków rodzin cesarskich, najczęściej w celu zyskania poparcia lub przychylności ludu. Rodzaje igrzysk to:
* igrzyska cyrkowe
* igrzyska gladiatorów
* igrzyska teatralne
PIĘCIOKSIĄG-Tora - (hebr. תורה Tora - prawo, nauka, droga, dosł. nauczanie). W węższym znaczeniu - pięć pierwszych ksiąg Biblii (Pięcioksiąg, Pentateuch); w szerszym znaczeniu - cała Biblia hebrajska (Tora pisana, Tanach) oraz tradycja teologiczno-prawna judaizmu (Tora ustna).
MUZA-Muza – bogini w mitologii greckiej, początkowo jedna – opiekunka aojdów, muza pamięci, później trzy: Aoede (śpiew i poezja), Melete (nauka, praca) i Mneme (pamięć, wspomnienia). W Delfach nosiły one inne nazwy – była Nete, Mesi i Hypate, które są również nazwami trzech antycznych muzycznych strun liry. U Homera jest ich jednak już 9 – są one córkami Zeusa i Mnemosyne. U Hezjoda są córkami Matki Ziemi i Powietrza. Wszystkie muzy miały zdolność wieszczenia i występowały w orszaku Apollina, ich przewodnika. Ośrodkiem kultu muz był Parnas i Helikon w Beocji (muzy helikońskie).
* Kalliope – poezja epicka oraz filozofia i retoryka, przedstawiano ją z tabliczką i rylcem
* Klio – historia, przedstawiano ją ze zwojem papirusu
* Erato – poezja miłosna, przedstawiano ją z kitarą
* Euterpe – poezja liryczna, gra na flecie, przedstawiano ją z aulosem
* Melpomene – tragedia i śpiew, przedstawiano ją z maską tragiczną
* Polihymnia – poezja chóralna, pantomima przedstawiano ją zawsze głęboko zamyśloną, bez atrybutu
* Talia – komedia, przedstawiano ją z maską komiczną
* Terpsychora – taniec, przedstawiano ją z lirą i plektronem
* Urania – astronomia i geometria, przedstawiano ją z cyrklem i kulą ziemską
W XX wieku, przez analogię do muz greckich, zaczęto mówić że:
* dziesiąta muza to film i kino (w starożytności miano to przypisywano Safonie, poetce);
* jedenasta muza to telewizja i Internet;
* podkasaną muzą nazywa się często operetkę.
