Powstanie styczniowe (1863–1864) Bitwy : * Bitwa pod Birżami * Bitwa pod Borowymi Młynami * Bitwa pod Budą Zaborowską * Bitwa pod Ginietynami * Bitwa pod Horkami * Bitwa pod Chrobrzem * Bitwa pod Ciołkowem * Bitwa pod Dobrą (1863) * Bitwa pod Fajsławicami * Bitwa pod Grochowiskami * I bitwa pod Chruśliną * II bitwa pod Chruśliną * I bitwa pod Ignacewem * Bitwa pod Iłżą (1864) * Potyczka pod Józefowem * Bitwa pod Krasnobrodem (1863) * Bitwa pod Krzykawką * Bitwa pod Krzywosądzem * Bitwa pod Kurowem (1863) * Bitwa pod Lubartowem (1863) * Bitwa pod Lututowem * Bitwa pod Małogoszczem * Bitwa pod Miechowem (1863) * Bitwa pod Mrzygłodem * Bitwa pod Nagoszewem * I bitwa pod Nową Wsią (1863) * II bitwa pod Nową Wsią (1863) * Bitwa pod Opatowem (1864) * Bitwa pod Opatowem (1863) * Bitwa pod Panasówką * Bitwa pod Pieskową Skałą * Bitwa pod Rossoszem * Bitwa pod Salichą * Bitwa pod Siemiatyczami * Bitwa pod Skałą * Bitwa na Sowiej Górze * Bitwa pod Staszowem * Bitwa pod Stokiem * Bitwa pod Szydłowcem * Bitwa pod Słupczą * Bitwa pod Węgrowe Skutki: zginęły dziesiątki tysięcy osób. Około 400 osób stracono z wyroków sądów, 700 wcielono do armii carskiej, kilkanaście tysięcy zesłano na Syberię, a dziesiątki tysięcy drobnej szlachty z pogranicza polsko-ukraińskiego przesiedlono. Klęska powstania styczniowego spowodowała ogromne straty materialne, ludnościowe oraz konfiskatę majątków uczestników postania - 1660 majątków w Królestwie i 1800 na ziemiach zabranych. Następstwem powstania styczniowego była też likwidacja odrębności i autonomii Królestwa Polskiego. Prowadzono w latach 1864-1876 bezwzględną rusyfikację. Zmieniono nazwę kraju na Przywiślański Kraj i podzielono na 10 guberni. Zlikwidowany został odrębny budżet Królestwa (1866), zamknięto Szkołę Główną w Warszawie (1869), w miejsce, którego utworzono uniwersytet rosyjski. Zakazano działalności oświatowej i kulturalnej w języku polskim, do szkół i urzędów administracyjnych wprowadzono język rosyjski jako język oficjalny. Ostre represje dotknęły również Kościół katolicki i unicki. Dokonano kasacji wszystkich klasztorów w Królestwie, a miastom, które podczas powstania styczniowego czynnie pomagały powstańcom, odebrano prawa miejskie. Powstanie styczniowe przyspieszyło uwłaszczenia chłopów w Królestwie, ogromnie rozszerzyło i umocniło polską świadomość narodową. W walce z zaborcą zjednoczyło rodzący się nowoczesny naród. Polacy wyszli z powstania styczniowego wewnętrznie wzmocnieni. Pomimo klęski, nie załamał się w nich duch oporu i siła walki (co potem uwidoczniło się w 1918 roku, gdy Polska odzyskała niepodległość). Ten zryw narodowowyzwoleńczy miał wpływ na dążenia niepodległościowe następnych pokoleń, spowodował też ponowne wysunięcie sprawy polskiej na arenę międzynarodową. Miał również swoje odbicie w twórczości literackiej (E. Orzeszkowa, M. Dąbrowska, S. Żeromski, B. Prus) i malarstwie (A. Grottger, J.Matejko, M. Gerymski) XIX i XX wieku. Przywódzcy : * Ludwik Mierosławski (od 17 lutego do 11 marca 1863) * Marian Langiewicz (od 11 marca do 18 marca 1863) * Romuald Traugutt (od 17 października 1863 do 10 kwietnia 1864)
