Próby ratowania państwa polskiego na teraz pilne!!

Próby ratowania Polski Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. przestała być w pełni suwerennym państwem. W kraju szerzyła się anarchia, korupcja , a władzę sprawowali magnaci opłacani przez państwa ościenne. Sytuacja Rzeczpospolitej była tragiczna , niezbędne były reformy wzmacniające władzę centralną i gospodarkę. W I połowie XVIII w. wytworzyły się dwa stronnictwa propagujące reformę Rzeczypospolitej: Stronnictwo Czartoryskich tzw. Familia oraz stronnictwo Potockich. Do pierwszego z tych stronnictw należał wybrany na króla Polski w 1764 r. Stanisław August Poniatowski, który od początku swego panowania aż do II rozbioru Polski czynnie włączał się w próby reform Rzeczypospolitej. Stanisław August Poniatowski gdy obejmował tron w Polsce był człowiekiem młodym, wykształconym i inteligentnym. Zdawał sobie sprawę, że aby Rzeczpospolita była wstanie oprzeć się potędze państw ościennych potrzebne są natychmiastowe reformy ustrojowe i gospodarcze. Aby jednak te reformy wprowadzić w życie, musiał do nich jakoś przekonać caryce Katarzynę, dzięki której został królem Polski. W 1764 jego stronnictwo wprowadziło pierwsze istotne reformy: Wprowadzono głosowanie większością , likwidując w ten sposób „Liberum Veto”, zniesiono cła prywatne wprowadzając jedno cło na wszystkich granicach państwa tzw. „cło generalne”, posłowie nie musieli już składać przysięgi na instrukcje sejmikowe i co najważniejsze stworzono „Szkołę rycerską” , która miała kształcić polską kadrę oficerską. Stanisław August Poniatowski postanowił iść za ciosem i wprowadził jeszcze swoje reformy: Konferencję króla z ministrami , wzmocnienie waluty polskiej oraz wprowadzono tzw. Komisję dobrego porządku. Reformy te mogły znacząco wzmocnić Polskę to też nie spodobało to się państwom ościennym. Prusy w 1765 r. wystąpiły przeciw cłom generalnym , a Katarzyna powołując się na pokój Grzymułtowskiego z 1686r. ,który gwarantował równe prawa prawosławnym wymusiła stworzenie w 1767 r. „Praw kardynalnych” , które znosiły wszystkie reformy i z powrotem wprowadzały „Liberum Veto”, wolną elekcję , cła prywatne itd. W 1768 zawiązała się konfederacja Barska , która wystąpiła w obronie wolności i praw katolików . W 1772 została jednak pokonana i doszło do I rozbioru RP. Podczas sejmu rozbiorowego w latach 1773-1775 wprowadzono kolejne reformy w Rzeczpospolitej. W 1773 powstała pierwsze na świecie ministerstwo poświęcone sprawą edukacji czyli KEN( Komisja Edukacji Narodowej). Podlegały jej wszystkie szkoły w kraju oprócz Szkoły rycerskiej. Zlikwidowano również przestarzałą już w tym czasie Husarię , wprowadzając na jej miejsce brygady kawalerii narodowej. W 1775 r. powołano do życia Radę Nieustającą , w której skład wchodziło 5 ministrów : interesów cudzoziemskich, policji czyli dobrego porządku, sprawiedliwości , wojny, przychodów i skarbu. Rada ta był to ewidentny dyktat ze strony państw ościennych , które chciały mieć jeszcze większy wpływ na to co się dzieje w Polsce. Od 1776 r. Andrzej Zamoyski pracował nad skodyfikowaniem prawa cywilnego. Udało mu się to w 1780 r. , kodeks ten wzmacniał pozycje mieszczan i chłopów w państwie co nie spodobało się ani szlachcie ani carycy i ostatecznie kodeks ten nigdy nie wszedł w życie. W latach 80 XVIII w. powstały dwa stronnictwa polityczne na ziemiach polskich: Stronnictwo patriotyczne, pragnące wzmocnić władzę króla, likwidacji „Liberum Veto”, dziedziczności tronu, zwiększenia armii i rozwiązania sprawy mieszczan. Drugim stronnictwem było stronnictwo hetmańskie , które chciało utrzymać prawa kardynalne, czyli swoją „złotą wolność”. Król Stanisław August Poniatowski nie od razu poparł stronnictwo patriotyczne, być może dlatego ,że wiedział ,iż żadne reformy nie mogą być wprowadzone bez zgody carycy i czekał po prostu na dogodną okazję. Taka okazja nadarzyła się bardzo szybko. W 1787 wybuchła wojna pomiędzy Rosja a Turcją , rok później caryca poprosiła Poniatowskiego o pomoc, co król skrzętnie wykorzystał zwołując sejm do Warszawy. Sejm ten trwał przez 4 lata stąd też jego nazwa „Sejm czteroletni” albo „Sejm Wielki”. Sejm ten został skonfederowany , aby nikt ze stronnictwa hetmańskiego nie mógł go zerwać. Marszałkiem sejmu został Stanisław Małachowski. Już w pierwszym roku wprowadzono bardzo ważną reformę militarną, mianowicie zwiększono liczbę wojska do 100 tys. Rok później zlikwidowano Radę Nieustającą , wprowadzono podatek tzw. „ofiarę 10 grosza” który nakładał na szlachtę obowiązek płacenia podatku w wysokości10 gr od łana ,a na Kościół 20 gr .W 1791 r. szlachta gołota straciła prawo głosu na sejmikach. W tym samym roku rozwiązano również kwestię mieszczan. Wprowadzono ustawę o miastach królewskich, która zapewniała tej warstwie społecznej m.in. : możliwość kupowania ziemi , przedstawicielstwo w sejmie, ułatwiony dostęp do nobilitacji, możliwość piastowania stanowisk oficerskich w wojsku. Najważniejszym jednak sukcesem Sejmu Wielkiego było uchwalenie pierwszej w Europie i drugiej na świecie ustawy zasadniczej 3 Maja 1791 r. Konstytucja ta wprowadzała zupełnie nowe znaczenie społeczeństwa , w skład którego mieli być liczeni również mieszczanie i chłopi. Konstytucja znosiła również podział na Litwę i Koronę , wprowadzając monteskiuszowski trójpodział władzy na : ustawodawczą (Sejm – 2 letnia kadencja), wykonawczą ( „Straż Praw” w skład której wchodzą : król, Prymas, następca króla oraz 5 ministrów: interesów zagranicznych, wojska, policji, spraw wewnętrznych oraz skarbu.) oraz sądowniczą należącą do niezawisłych sądów. Niestety nie cieszyliśmy się zbyt długo tym niewątpliwym sukcesem jakim było uchwalenie Konstytucji 3 Maja , gdyż już w 1792 uformowała się konfederacja Targowicka z poparciem Katarzyny, która chciała znieść reformy mogące wzmocnić Rzeczpospolitą. W lipcu tegoż roku również król przeszedł na stronę Targowicy, licząc być może ,że uda mu się choć cześć reform uratować. Tak się jednak nie stało i w 1793 doszło do II rozbioru RP. Z reform Sejmu Wielkiego pozostało jedynie głosowanie większością oraz możliwość kupna ziemi przez mieszczan. Wskrzeszono również Radę Nieustającą. Ostateczny kres państwa Polskiego nastąpił po klęsce Powstania Kościuszkowskiego w 1794 r. W 1795 doszło do III rozbioru , który doprowadził do zniknięcia Polski z mapy na 123 lata. W tym samym roku Stanisław August Poniatowski zrzekł się tytułu króla Polski. Wiek XVIII był dla Polski jednym z najtragiczniejszych w historii. Nasze państwo chyliło się powoli ku upadkowi. Szlachtę interesowało tylko jej własne dobro i utrzymanie „Złotej wolności” , magnaci byli opłacani przez państwa ościenne i ciągle zrywali sejmy. Mimo to za rządów Stanisława Augusta Poniatowksiego powstało stronnictwo ,które chciało uratować Rzeczpospolitą przed upadkiem. Król walnie się przyczynił do uchwalenia Konstytucji 3 Maja, dbał również o rozwój kultury (obiady czwartkowe ) i nauki. Wiedział , że jak najszybciej należy wzmocnić władzę centralną, gospodarkę oraz armię państwa. Niestety okazało się , że wszystkie reformy, które wprowadzał Sejm Wielki były już mocno spóźnione i na dobrą sprawę nigdy nie weszły w życie. Trzeba jednak przyznać, że mimo wszystko był to naprawdę potrzebny zryw patriotyzmu, który pokazał , że Polacy w chwili najgorszego zagrożenia są w stanie się zjednoczyć i stanąć ponad podziałami.

Opracowane pytania na mature ustna (XVIII LO, Wrocław, 2002) - Romantyzm

2. Romantyzm jako epoka opozycyjna do oświecenia.

W historyczni literackim łańcuchu epok po oświeceniu następuje romantyzm. Epoka rzeczywiście inna. Odmienna w swojej filozofii, rozumieniu świata i poszukiwaniu prawd o nim. Oświecen...